Στη Βρετανία επιστήμονες και μηχανικοί εργάζονται για την αποστολή ExoMars, την κοινή Ευρωπαϊκή και ρωσική προσπάθεια που θα ταξιδέψει στον κόκκινο πλανήτη, ψάχνοντας για ζωή.
Ο Μπρούνο, είναι το ρόβερ που θα πάει στον Άρη. Είναι ένα όχημα με έξι ρόδες που μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα δύο εκατοστών το δευτερόλεπτο και μπορεί να κινηθεί ημιαυτόνομα στην επιφάνεια του πλανήτη. Τις δοκιμές κάνουν οι μηχανικοί της Airbus, που είναι υπεύθυνοι για την κατασκευή του πρώτου οχήματος που θα ψάξει για ζωή στον κόκκινο πλανήτη.
«Ο Μπρούνο μοιάζει απόλυτα στο ρόβερ της αποστολής ExoMars. Έχει όλους τους αισθητήρες και τους ενεργοποιητές που είναι αναγκαίοι για την αυτόνομη οδήγηση του οχήματος. Στην κορυφή του ιστίου υπάρχουν αυτές οι δύο κάμερες που επιτρέπουν στο ρόβερ να βλέπει σε τρεις διαστάσεις, σχεδόν όπως βλέπουμε και εμείς και να αναγνωρίζει βράχους και πλαγιές που υπάρχουν μπροστά του. Και μπορεί να αναλύσει αν μπορεί να διαχειριστεί τις δυσκολίες» εξηγεί στο euronews ο Πολ Μίτσαμ, επικεφαλής μηχανικός συστημάτων της Airbus.
Αντίστοιχο θα είναι και το ρόβερ όταν βρεθεί στην επιφάνεια του Άρη, το 2021. Αυτό που είναι μοναδικό στην περίπτωσή του είναι ότι μπορεί να σκάψει, δύο μέτρα κάτω από την επιφάνεια και να επεξεργαστεί τα δείγματα που θα συγκεντρώσει στο εργαστήριο που διαθέτει. Αυτό αποτελεί τεράστια πρόκληση για τους μηχανικούς που εμπλέκονται στο πρότζεκτ:
«Αυτές οι μεταλλικές ρόδες είναι πολύ σημαντικό μέρος του συστήματος κίνησης. Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε λάστιχα, γιατί είναι οργανικό υλικό. Αν θέλουμε να ψάξουμε για ζωή στον Άρη, δεν θέλουμε να βρούμε κάτι που εμείς φέραμε στον πλανήτη. Γι’ αυτό πρέπει να έχουμε την ίδια ελαστική συμπίεση, την ευπλαστότητα στην μεταλλική ρόδα. Αυτό ακριβώς κάνουν αυτές οι μεταλλικές ρόδες» αναφέρει ο Πολ Μίτσαμ.
Το κανονικό ρόβερ που θα ταξιδέψει στον Άρη κατασκευάζεται σε αυτόν τον ειδικό αποστειρωμένο χώρο στο Στίβενιτζ, κοντά στο Λονδίνο. Εδώ καταφτάνουν εξαρτήματα και όργανα από διαφορετικά επιστημονικά εργαστήρια από όλη την Ευρώπη, τα οποία αποστειρώνονται και μετά συναρμολογούνται:
«Αυτό το μικρό πάνελ που βλέπετε εδώ, με το τετράγωνο σχήμα, είναι εκεί όπου θα τοποθετηθούν τα ηλεκτρονικά κυκλώματα υπηρεσιών του Ρόβερ του ExoMars. Όπως βλέπετε, όλα συναρμολογούνται σ’ αυτό το δωμάτιο, που έχει σχεδιαστεί ειδικά για την αποστολή ExoMars. Και αν υπάρχει ζωή στον Άρη, ελπίζω να την ανακαλύψουμε με αυτή την αποστολή» τονίζει ο Χαβιέ Πέρεζ-Μάτο, επικεφαλής μηχανικός ενσωμάτωσης συστημάτων της Airbus.
Η απόλυτη ανάγκη να μην μεταφερθούν ίχνη ζωής από τη Γη στον Άρη, έχει οδηγήσει σε αυστηρά μέτρα ελέγχου στην κατασκευή του ρόβερ:
«Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προκλήσεις, ώστε τα εργαλεία να είναι πολύ καθαρά, να έχουμε καθαρό όλο τον εξοπλισμό υποστήριξης του ρόβερ. Και επίσης αυτή η μονάδα είναι έτσι δομημένη ώστε όλοι οι ηλεκτρολόγοι μηχανικοί να μπορούν να δουλέψουν στο ρόβερ, χωρίς να χρειαστεί να μπουν στο χώρο του αποστειρωμένου δωματίου. Είναι πολύ σημαντικό να τοποθετήσουμε όλα τα εργαλεία σωστά» υπογραμμίζει η Άμπι Χάτι, διευθύντρια ολοκλήρωσης έργου ExoMars, της Airbus.
Η κοινή αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και του Ρωσικού Roscosmos έχει ήδη ξεκινήσει με την εκτόξευση του πρώτου διαστημικού σκάφους το 2016. Είναι το Trace Gas Orbiter, το οποίο έχει τεθεί σε πλήρη λειτουργία από τον Απρίλιο που μας πέρασε. Αναζητεί μεθάνιο στην ατμόσφαιρα του πλανήτη και αποτυπώνει με εξαιρετική λεπτομέρεια την επιφάνεια του Άρη.
Μετά από μια σειρά συναντήσεων στις Βρυξέλλες, η επιστημονική ομάδα έχει πλέον επιλέξει και τον τόπο προσεδάφισης της δεύτερης αποστολής ExoMars. Θέλει το ρόβερ να εξερευνήσει μια ζώνη, που ονομάζεται Oxia Planum, μια πρώην λίμνη, κοντά στον ισημερινό:
«Το Oxia Planum είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη που μπορούμε να πάμε για εξερεύνηση με το όχημα. Πιο συγκεκριμένα, με το τρυπάνι, μπορούμε να πάρουμε δείγματα από την επιφάνεια και το υπέδαφος και να τα αναλύσουμε. Επιπλέον είναι ένα απόλυτα ασφαλές μέρος για να προσεδαφιστούμε, το έχουμε ερευνήσει και είναι ιδανικό. Είναι σε χαμηλότερο επίπεδο, με αποτέλεσμα το διαστημικό σκάφος να έχει πολλή απόσταση να διανύσει στην ατμόσφαιρα και να επιβραδύνει. Έχει δηλαδή χρόνο να αντιδράσει σωστά, πριν την προσεδάφιση» επισημαίνει ο Χακάν Σβεντέμ, ειδικός επιστήμονας του πρότζεκτ, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος.
Η ρωσική συμμετοχή στην αποστολή είναι η πλατφόρμα προσεδάφισης, που θα μεταφέρει το ρόβερ. Η πλατφόρμα αυτή θα είναι εφοδιασμένη με όργανα που θα κάνουν μετρήσεις στην ατμόσφαιρα του Άρη. Η ολοκλήρωσή της επείγει:
«Αναμφίβολα, η εκτόξευση τον Ιούλιο του 2020 είναι ένας πολύ φιλόδοξος στόχος, γιατί, όσον αφορά στον επιστημονικό εξοπλισμό της πλατφόρμας προσεδάφισης είναι σε κρίσιμο σημείο. Επειδή η κατασκευή της ξεκίνησε πολύ αργότερα από τον εξοπλισμό του ρόβερ» αναφέρει ο Ντανιέλ Ροντιόνοφ, επιστήμονας του πρότζεκτ, από το Ρωσικό Ινστιτούτο Διαστημικών Ερευνών.
Αυτό που μας έχει αποκαλύψει ήδη η αποστολή είναι ότι ο Άρης είναι πολύ πιο διαφορετικός και δυναμικός από ότι περιμέναμε. Το έδειξαν αυτές οι εικόνες από την ελβετική κάμερα CaSSIS από το διαστημικό σκάφος Trace Gas Orbiter.
Επίσης, οι επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος έχουν ανιχνεύσει πάγο από νερό, κάτω από την επιφάνεια σε πολλά μέρη.
«Το νερό στο Άρη είναι υπόγεια. Δεν υπάρχουν λίμνες στην επιφάνεια. Το νερό είναι σε μορφή πάγου. Γι’ αυτό βρίσκουμε πάγο, κάτω από την επιφάνεια. Το νερό σε υγρή μορφή ήταν πάντα προαπαιτούμενο για την ύπαρξη ζωής σε ένα μέρος. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει απαραίτητα ζωή στον Άρη, αλλά είναι ένα συστατικό που είναι αναγκαίο για να έχουμε ζωή» τονίζει ο Χακάν Σβεντέμ.
Οι γνώσεις μας για τον Άρη βελτιώνονται διαρκώς. Πιστεύουν όμως οι επιστήμονες ότι θα βρεθεί τελικά ζωή;
«Φυσικά και ελπίζω ότι η αποστολή ExoMars θα βρει ίχνη ύπαρξης οργανικών μορφών στην επιφάνεια του Άρη. Και είναι φυσικό να το κάνει αυτό η συγκεκριμένη αποστολή, γιατί γι’ αυτό σχεδιάστηκε» συμπληρώνει ο Ντανιέλ Ροντιόνοφ, επιστήμονας του πρότζεκτ, από το Ρωσικό Ινστιτούτο Διαστημικών Ερευνών.
Η Άμπι Χάτι, διευθύντρια ολοκλήρωσης έργου ExoMars, της Airbus εξηγεί: «Έχουμε τα καλύτερα όργανα στο ρόβερ για την ανίχνευση ζωής. Το σημαντικό είναι να έχουμε το τρυπάνι, για να μπορέσουμε να φτάσουμε σε εκείνο το βάθος που πιστεύουμε ότι υπάρχει ακόμη ύπαρξη ζωής ή να την αναγνωρίσουμε ακόμη κι αν πλέον δεν υπάρχει. Αυτή είναι η αποστολή μας. Κανείς δεν έχει κάνει κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν».
Το ρόβερ αναμένεται να διανύσει περίπου 4 χλμ και να σκάψει 2 μέτρα κάτω από την επιφάνεια, τουλάχιστον έξι φορές. Εάν βρει κάτι ζωντανό, οργανικό, με τι θα μοιάζει;
«Είναι απίθανο να συναντήσουμε πράσινα ανθρωπάκια σε αυτό το στάδιο. Μάλλον θα βρούμε βακτήρια, γιατί συνήθως βρίσκουμε αντίστοιχα στις πιο ξερές περιοχές της Γης. Είναι η πιο ανθεκτική μορφή ζωής που γνωρίζουμε. Είναι λοιπόν πιθανόν να τη συναντήσουμε και κάτω από την επιφάνεια του Άρη» επισημαίνει ο Πολ Μίτσαμ, επικεφαλής μηχανικός συστημάτων της Airbus..
Η πλατφόρμα με το ρόβερ θα προσεδαφιστεί στον Άρη, τον Μάρτιο του 2021. Τότε αναμένεται να έρθουν στο φως περισσότερες πληροφορίες.
