Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του δέντρου αυτού είναι Eucalyptus globules L. (Ευκάλυπτος ο σφαιριόκαρπος). Ανήκει στην οικογένεια των Μυρτοειδών.
Στη χώρα μας συναντούμε δύο κύρια είδη. Τον ρυγχωτό και τον σφαιριόκαρπο.
Εκτός του Eucalyptus globules υπάρχουν ακόμη 450 και πλέον διαφορετικά είδη του γένους Eucalyptus πολλά από τα οποία έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες.
Το ύψος του δέντρου ποικίλει ανάλογα με το είδος του . Μερικά πλησιάζουν σε ύψος ακόμη και τα 100 μέτρα και συγκαταλέγονται στα ψηλότερα δέντρα του κόσμου, ενώ άλλα είναι μικροί θάμνοι. Ο Ευκάλυπτος ο σφαιριόκαρπος είναι δέντρο πανύψηλο και αειθαλές, πολύχρονο. Ο κορμός του ίσιος, το ξύλο του πολύ σκληρό και δεν σαπίζει εύκολα. Τα κλαδιά του μακριά, λεπτά και πολύ ευλύγιστα. Τα φύλλα του απλά, χωρίς παράφυλλα, μεμβρανώδη, μακρουλά, λογχοειδή, και αντίθετα. Ο μίσχος πολύ κοντός ως προς τα φύλλα. Όταν συνθλιβούν μέσα στα δάκτυλα, αναδίδουν μία ευχάριστη βαλσαμώδη οσμή. Όταν τεθούν προ δυνατού φωτισμού διακρίνονται μέσα σε αυτά τα ελαιοφόρα κύτταρα, ως μικρά διαφανή σφαιρίδια. Τα άνθη του πράσινα μικρά, με σχήμα σφαιρικό, με πολυάριθμους στήμονες. Η στεφάνη λευκή και ο καρπός σφαιροειδής. Το ρίζωμα του πολύ δυνατό και όχι μόνο χώνεται σε αρκετό βάθος όπου εκμεταλλεύεται κάθε σταγόνα νερού αλλά και επιπόλαια, φτάνει δε κάτω από την επιφάνεια σε μάκρος μέχρι και 40 μέτρα και μέχρι του σημείου όταν βρίσκεται κοντά σε οικοδομή να ξεθεμελιώνει ολόκληρο σπίτι. Φτάνει σε ύψος τα 30 μέτρα. Το ίδιο είδος στην Αυστραλία φτάνει τα 100 μέτρα ύψος.
Ο Ευκάλυπτος έχει την ιδιότητα να απορροφά την υγρασία και το νερό. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποιείται για των αποξήρανση βαλτωδών και ελωδών εδαφών.
Ιστορικά στοιχεία
Κατάγεται από την Αυστραλία και την Τανζμανία. Παραδοσιακό γιατρικό των ιθαγενών για τους πυρετούς, ο Ευκάλυπτος εγκλιματίστηκε για πρώτη φορά στην Κορσική, στην Ιταλία χάρη στην προσπάθεια του Ραμέλ και ύστερα σε όλη τη Μεσόγειο λεκάνη. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά μεταφέρθηκε από τον Ορφανίδη, στα 1864 και καλλιεργήθηκε στον Βοτανικό Κήπο και από εκεί διαδόθηκε σε όλη τη χώρα. Δεν έχουμε καμία πληροφορία για την χρησιμοποίηση του δέντρου από την παλιά θεραπευτική, στην οποία φαίνεται ότι ήταν άγνωστος. Μελετήθηκε για πρώτη φορά επιστημονικά στα 1870 και 1873 στις Κάννες της Γαλλίας, από τον Γκιμπέρ που δημοσίευσε στο Παρίσι, στις ίδιες χρονολογίες τις παρατηρήσεις του. Πολλοί Ευρωπαίοι γιατροί, και ιδίως ο Τριστάνι στα 1865 χρησιμοποίησε τα φύλλα του Ευκάλυπτου κατά των διαλειπόντων πυρετών με αποτελέσματα που προκάλεσαν ενθουσιασμό, καθώς και κατά της ψευδομεμβρανώδους λαρυγγίτιδας. Θεωρούσαν τα φύλλα του δέντρου άριστα αντισηπτικά και επουλωτικά. Ο Γκιλμπέρ χρησιμοποίησε με επιτυχία τα φύλλα του Ευκαλύπτου κατά του έλκους στομάχου, ενώ ο Σουλτζ χρησιμοποίησε με επιτυχία σε πληγές το ευκαλυπτέλαιο.
Συστατικά – χαρακτήρας
Τα φύλλα του ευκαλύπτου περιέχουν τανίνη, μία πικρή ουσία, μία φλαβονική χρωστική (ευκαλυπτίνη), ένα βαλσαμικό αιθέριο έλαιο, που περιέχει κυρίως κινεόλη ή ευκαλυπτόλη και μία πικρή ρητίνη.
Aνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει Μάρτιο και Απρίλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα νεαρά φύλλα του δέντρου που πρέπει να μαζεύονται Ιούνιο και Ιούλιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Ο Ευκάλυπτος έχει δράση αντισηπτική, αντιπυρετική και σπασμολυτική. Χρησιμοποιείται για τις φλεγμονές του αναπνευστικού., το βήχα, τον πονόλαιμο και το άσθμα. Διεγείρει το στομάχι και είναι ορεκτικό και χωνευτικό. Οι αντιβιοτικές του ιδιότητες το κάνουν χρήσιμο για τις μολύνσεις τοιυ αναπνευστικού, πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος. Είναι ακόμα ανθελμινθικό, εξουδετερώνει τα παράσιτα των εντέρων, τα σκουλήκια κ.α.
Τα έλαια των διαφόρων ειδών ευκαλύπτου έχουν μικρές διαφορές στις θεραπευτικές τους ιδιότητες αλλά όλα είναι ισχυρά αντισηπτικά. Σύμφωνα με Ρώσους ερευνητές μερικά είδη δρουν εναντίον των ιών της γρίπης και άλλα είναι αντιελονοσιακά ή ισχυρά αντιβακτηριδιακά.
Το αιθέριο έλαιο, που παράγεται με απόσταξη των φύλλων, είναι όπως είπαμε ισχυρό αντισηπτικό και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά σε βακτηριακές και ιογενείς προσβολές. Δροσίζει το σώμα μας και βοηθά στην εξασθένηση των πυρετών. Το έλαιο είναι διαφανές, μυρίζει σαν καμφορά και απωθεί τα έντομα.
Η χρήση του έχει αποτέλεσμα και σε συναισθηματικό επίπεδο μια και τονώνει και αναζωογονεί. Καθαρίζει και διεγείρει το μυαλό και βοηθά στην αντιμετώπιση της υπνηλίας. Χρησιμοποιείται με εισπνοές, εξατμιστήρες, λουτρά, επαλείψεις ή μασάζ.
Η χρήση του αιθέριου ελαίου σε προβλήματα αναπνευστικά βοηθά στην αντιμετώπιση κρυολογημάτων, γρίπης, λοιμώξεων του λαιμού, ιγμορίτιδας και πονοκεφάλων που προέρχονται από συμφόρηση. Ανακουφίζει από τον δυνατό, ξηρό βήχα, μετριάζει τη δύσπνοια του άσθματος και της βρογχίτιδας απελευθερώνοντας τη βλέννα.
Η επίδραση του ευκαλύπτου στο δέρμα είναι δροσιστική και αντισηπτική. Είναι αποτελεσματικός στη θεραπεία των καλόγερων, των σπυριών, των ψειρών της κεφαλής και του απλού έρπη με επιθέματα ή επαλείψεις. Όπως είπαμε όμως έχει σημασία η σωστή αραίωση του ανάλογα με τη χρήση του.
Παρασκευή και δοσολογία
Για κομπρέσες χρησιμοποιούμε 2 ml έλαιο σε 100 ml νερού. Τις τοποθετούμε σε φλεγμονές, επώδυνες αρθρώσεις και εγκαύματα.
Σε γαργάρες διαλύουμε 5 σταγόνες από το αιθέριο έλαιο σε ένα ποτήρι νερό. Αναμειγνύουμε καλά και κάνουμε γαργάρες για τις λοιμώξεις του λαιμού.
Για εντριβή θώρακα διαλύουμε 0,5-2 ml ελαίου σε 25 ml αμυγδαλέλαιο για κρυολογήματα, άσθμα και γρίπη.
Για μασάζ βάζουμε 20 σταγόνες έλαιο ευκαλύπτου και 10-20 σταγόνες έλαιο δενδρολίβανου σε 20 ml αμυγδαλέλαιο για τους πόνους των ρευματικών ή των αρθριτικών.
Προφυλάξεις
Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι η χρήση του αιθέριου ελαίου για μικρά παιδιά και ευαίσθητους ενήλικες θέλει προσοχή γιατί μπορεί να είναι πολύ ερεθιστικός για το αναπνευστικό τους σύστημα. Πρέπει επίσης να προσέχουμε να μην έρχεται σε επαφή το αδιάλυτο αιθέριο έλαιο με το δέρμα και να πλένουμε τα χέρια μας μετά από κάθε χρήση. Αν το μίγμα περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα ελαίου ευκαλύπτου μπορεί απορροφούμενο να μπει στη κυκλοφορία του αίματος και να ερεθίσει τα νεφρά. Τηρούμε λοιπόν τις συνιστώμενες αναλογίες.
Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
