Η τελευταία πενταετία ήταν μία από τις πιο δύσκολες για την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς κλήθηκε να διαχειριστεί πρωτόγνωρες καταστάσεις, άλλοτε ανταποκρινόμενη με επιτυχία και άλλοτε όχι. Μπροστά μας όμως υπάρχουν ακόμη πιο σημαντικές προκλήσεις, που καθιστούν αυτές τις εκλογές από τις κρισιμότερες στην πορεία της Ένωσης.
Την Κυριακή κρίνεται το μέλλον της Ευρώπης. Έχουμε δυο πολέμους στη γειτονιά μας, τους οποίους πληρώνουμε πολύ ακριβά ως Ευρωπαίοι: την αιματοχυσία στην Ουκρανία και τη γενοκτονία στη Γάζα και για πρώτη φορά γίνεται λόγος για άμεση εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πολεμικό κλίμα, όπου ο προϋπολογισμός της ΕΕ κατευθύνεται σε εξοπλισμούς αντί για τις κοινωνικές παροχές, τους μισθούς και τις συντάξεις, ο θυμός των πολιτών για την αποτυχία της Ένωσης τροφοδοτεί το λαϊκισμό και τον ευρωσκεπτικισμό των ακροδεξιών δυνάμεων.
Σήμερα αμφισβητείται το μοναδικό ιστορικό επίτευγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τα λάθη και τα μύρια προβλήματα της: ότι χώρες που τον προηγούμενο αιώνα πολεμούσαν μεταξύ τους με εκατομμύρια νεκρούς, αυτή τη στιγμή κάθονται γύρω από το ένα τραπέζι και συζητούν πολιτισμένα μεταξύ τους. Ωστόσο αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου όταν θα βρεθούμε μπροστά στην κάλπη είναι ότι αυτή η Ένωση έχει σαν στόχο την ευημερία των πολιτών της και την ειρήνη.
Γιατί; Επειδή οι λύσεις πολλά από τα προβλήματα της καθημερινότητας περνάνε από τις Βρυξέλλες. Οι πολιτικές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες στην αντιμετώπιση κοινών κρίσεων από ότι τα εθνικά μέτρα και παράλληλα μπορούν να κάνουν την Ένωση ισχυρότερη.
Αφού αποδείχτηκε στην πανδημία ότι οι προτάσεις μας για κοινό δανεισμό δεν ήταν ανεδαφικές αλλά πλέον επίσημη πολιτική, ποιες ήταν οι πολιτικές που μπορούν να χαρακτηριστούν επιτυχίες και που συνιστούν μια αλλαγή ρότας σε σχέση με την προηγούμενη κρίση;
Και ποιες είναι οι πέντε βασικές κοινωνικές προκλήσεις που μόνο μια ισχυρή Ευρώπη, υποστηριζόμενη από ένα ενεργούς πολίτες μπορεί να ελπίζει ότι θα επιλύσει;
Πέντε επιτυχίες
1) Το χρηματοδοτικό εργαλείο SURE που διατήρησε υψηλά τα ποσοστά απασχόλησης μετά την πανδημία. Το μάθημα είναι απλό: η στήριξη της απασχόλησης αποδίδει. Επιταχύνει την ανάκαμψη, μειώνει τη δυνητική φτώχεια και αποτρέπει βαθιές αρνητικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
2) Η οδηγία του 2022 για Κατώτατους Μισθούς διασφαλίζει ελάχιστους μισθούς για τους εργαζομένους, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων. Επίσης, με άλλους συναδέλφους της Αριστεράς πετύχαμε να νομοθετηθεί το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, ένα “ελάχιστο δίχτυ κοινωνικής προστασίας”.
3) Η Οδηγία για την Εργασία σε Πλατφόρμες του 2024 ιδίως μετά την πανδημία με την εξέλιξη των ψηφιακών εργαλείων και τις νέες μορφές εργασίας προστατεύει τους εργαζόμενους. Είναι η εξομοίωση των εργαζομένων στην ψηφιακή αγορά με τα πλήρη εργασιακά δικαιώματα των υπόλοιπων εργαζομένων που πολέμησε μέχρι την τελευταία μέρα η Δεξιά αλλά πέρασε. Η καινοτομία στις αγορές εργασίας είναι πάντα θετική αλλά όχι για χάρη της «ευελιξίας» και της παράκαμψης της εργατικής νομοθεσίας. Με τη συγκεκριμένη οδηγία, επιτυγχάνουμε ισορροπία μεταξύ της ψηφιακής ανάπτυξης και της διατήρησης των βασικών κανόνων, αρχών και δικαιωμάτων στην αγορά εργασίας
4) Η Οδηγία για Διαφάνεια στις Αμοιβές του 2023 αντιμετωπίζει το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα φύλα, με τις γυναίκες στην ΕΕ.
5) Η ενίσχυση του Κοινωνικού Διαλόγου, προωθεί τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο διασφαλίζοντας βιώσιμες οικονομικές πολιτικές. Αν και η κοινωνική πολιτική επαφίεται κυρίως στα κράτη-μέλη εντούτοις η ΕΕ πρέπει να κινητοποιεί πόρους, να νομοθετεί και να λειτουργεί ως «σωσίβιο»
Οι πέντε προκλήσεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις που απαιτούν περισσότερους πόρους και εξουσίες. Το άθροισμα των προϋπολογισμών των κρατών μελών είναι περίπου 40 φορές μεγαλύτερο από τον σημερινό προϋπολογισμό της. Για τί, λοιπόν οι πολίτες πρέπει να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί σε αυτές τις εκλογές;
1) Το μέλλον της εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας ελκυστικός τόπος εργασίας και διαβίωσης. Η ποιότητα των θέσεων εργασίας είναι ζωτικής σημασίας και η Ευρώπη θα πρέπει να εστιάσει στην ισορροπία, να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και ολοκληρωμένα τις προκλήσεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη, να προστατέψει τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα.
2) Η στέγαση και η φροντίδα. Ένα καυτό πολιτικό ζήτημα σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη είναι η ακριβή και ανεπαρκής στέγαση, ζήτημα για το οποίο έχω διοργανώσει μια μεγάλη συνδιάσκεψη στις Βρυξέλλες ενώ η Νέα Αριστερά έχει έγκαιρα καταρτίσει ένα πολύ ρεαλιστικό πρόγραμμα. Ως αποτέλεσμα της κρίσης του κόστους ζωής (που στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά οξυμένα με τα νοικοκυριά να έχουν εξαντλήσει το μισθό τους στις 19 κάθε μήνα) Το δικαίωμα της πρόσβασης σε αξιοπρεπή και προσιτή στέγη που αφορά τους μισούς Έλληνες, θα μπορούσε να εκπληρωθεί αν η κυβέρνηση υλοποιούσε πολιτικές Κοινωνικής Στέγασης που εφαρμόζονται με επιτυχία σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αξιοποιώντας πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ενώ η ανάγκη για αυξημένη πρόνοια και μια δέσμη πολιτικών θα έπρεπε να βάλει τις βάσεις για να αντιμετωπιστεί το τεράστιο ζήτημα του δημογραφικού, που θα γονατίσει τα επόμενα χρόνια την Ελλάδα
3) Η εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης σε κοινωνικές και δημόσιες υπηρεσίες θα βοηθήσει στη μείωση των ανισοτήτων στις κοινωνίες μας μεταξύ πλουσίων και φτωχών, νέων και ηλικιωμένων, ανδρών και γυναικών, αστικών και αγροτικών περιοχών.
4) Φυσικά μια πραγματικά δίκαιη πράσινη μετάβαση. Η επίτευξη των στόχων της Ευρώπης για το κλίμα θα πρέπει να γίνει με δικαιοσύνη για όλες τις κοινωνικές ομάδες ώστε να μην διευρυνθούν οι κοινωνικές ανισότητες. Η πράσινη μετάβαση είναι μια πολιτική από πάνω προς τα κάτω που θα υλοποιηθεί μόνο εάν η κοινωνία υποστηρίξει συνειδητά τις πολιτικές αποφάσεις. Δεν πρέπει να οδηγήσει σε διεύρυνση των κοινωνικών διαφορών.
5) Όλες αυτές οι προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο σε ένα πλαίσιο οικοδόμησης και βελτίωσης της εμπιστοσύνης στους θεσμούς σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ίδιους τους πολίτες, στα νομικά συστήματα, στα Μέσα, στις κυβερνήσεις και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και στους κανόνες της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου χωρίς εκπτώσεις και εξαιρέσεις. Η (ανα)οικοδόμηση της εμπιστοσύνης αποτελεί από μόνη της μια κρίσιμη πρόκληση. Χωρίς αυτήν η κοινωνική συνοχή καταρρέει και οι προσπάθειες σε εθνικό ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρεµποδίζονται σηµαντικά.
Η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και η επιβάρυνση του κόστους ζωής, κυρίως για τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, αποτελεί βασική αιτία για τη δυσφορία των πολιτών, τον ευρωσκεπτικισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς. Η πραγματική αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου στην Ένωση, θα οδηγήσει στην ενίσχυση των πολιτικών υγείας, παιδείας, στέγασης και πράσινης μετάβασης. Και όχι η ενίσχυση των αμυντικών δαπανών που θα μας στρέψει στην αντίστροφη πορεία από τις ιδρυτικές αξίες της ΕΕ.
Η ευρωομάδα της Αριστεράς έχει προτείνει τη φορολόγηση των πλούσιων και των μεγάλων επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων και την άνοδο του κόστους ζωής. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι μεγάλες εταιρείες απέκτησαν υπερκέρδη 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ παγκοσμίως το 2022, με 310 δισεκατομμύρια από την ΕΕ. Η φορολόγηση αυτών των υπερκερδών με 20-40% θα μπορούσε να αποφέρει 107 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για κοινωνικές πολιτικές.
Κρίσιμες εκλογές
Είναι λογικό οι πολίτες να εστιάζουν στα σοβαρά ζητήματα που έχουμε στη χώρα μας και δεν είναι λίγα. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουν ότι οι λύσεις για πολλά από τα προβλήματα της καθημερινότητας περνάνε σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές και τη νομοθεσία που παράγονται στις Βρυξέλλες.
Αυτές οι εκλογές είναι μια από τις κομβικές στιγμές όπου οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να έχουν άμεσο λόγο . Δηλαδή να επηρεάσουν τις προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν, τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν αλλά και τις λύσεις που θα δοθούν. Υπάρχουν 10 καλοί λόγοι για να ψηφίσουν !
Στέλιος Κούλογλου,
δηµοσιογράφος, ευρωβουλευτής
της Νέας Αριστεράς και εκ νέου υπιοψήφιος
