Το 2024 διαμορφώνεται ως μια σημαδιακή χρονιά για τις παγκόσμιες εκλογές, με 64 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να πηγαίνουν στις κάλπες. Αυτό το κύμα εκλογών σημαίνει ότι σχεδόν το ήμισυ των ψηφοφόρων στον κόσμο θα έχει την ευκαιρία να ψηφίσει. Με περισσότερους ψηφοφόρους να συμμετέχουν από ποτέ, τα αποτελέσματα αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τις παγκόσμιες πολιτικές και οικονομικές σκηνές.
Στις Αρχές του 2024 είδαμε τα εκλογικά αποτελέσματα στις χώρες Ταϊβάν, Μπανγκλαντές και Πακιστάν. Αυτές οι χώρες έχουν ήδη διεξάγει τις εκλογές τους, συμβάλλοντας στις αρχικές πολιτικές αλλαγές του 2024. Στην Ρωσία ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξασφάλισε σαρωτική νίκη με 88% των ψήφων τον Μάρτιο, ενισχύοντας περαιτέρω την εξουσία του.
Υπάρχουν όμως αντιδράσεις της αγοράς στις πρόσφατες εκλογές οι οποίες αξίζει να ληφθούν υπόψη.
Μεξικό: Η απροσδόκητη συντριπτική νίκη της Claudia Sheinbaum στο Μεξικό είχε αξιοσημείωτη επίπτωση στις αγορές, στο νόμισμα της το πέσο και στο χρηματιστήριο. Το μεξικανικό πέσο έπεσε κατά 5% και το χρηματιστήριο μειώθηκε κατά 6% μετά τη νίκη της.
Αυτό δείχνει ανησυχίες των επενδυτών. Η αρνητική αντίδραση της αγοράς προέκυψε από τους φόβους ότι το κυβερνών κόμμα, με την ενισχυμένη εντολή του, θα μπορούσε να προωθήσει αμφιλεγόμενες συνταγματικές αλλαγές. Οι επενδυτές ανησυχούσαν για την πιθανή αποδόμηση των ελέγχων στην εκτελεστική εξουσία και τις απειλές για το κράτος δικαίου.
Ινδία: Τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ινδία οδήγησαν επίσης σε σημαντική αστάθεια στην αγορά. Οι αρχικές δημοσκοπήσεις κατά την εξόδο των ψηφοφόρων (exit pols) προέβλεπαν ισχυρή πλειοψηφία για τον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, αυξάνοντας τις ινδικές μετοχές. Όταν αποκαλύφθηκε ότι η εντολή που έλαβε ο Μόντι ήταν μειωμένη κατά 63 έδρες, ο δείκτης Nifty 50 έπεσε σχεδόν κατά 6%.
Υπήρξαν επίπτωσεις σε συγκεκριμένες μετοχές του ινδικού χρηματιστηρίου. Οι εταιρείες που σχετίζονται με τον Gautam Adani, στενό συνεργάτη του Μόντι, επλήγησαν ιδιαίτερα. Οι Adani Ports και Adani Enterprises έπεσαν και οι δύο γύρω στο 20%, καθώς αυτές οι εταιρείες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα έργα υποδομής του Μόντι.
Παρά τη διαφορετική πολιτική κουλτούρα, το Μεξικό και η Ινδία είδαν παρόμοιες πτώσεις της αγοράς λόγω των αποτελεσμάτων των εκλογών. Στο Μεξικό η πτώση της αγοράς προκλήθηκε από φόβους για ανεξέλεγκτη εκτελεστική εξουσία και πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Στην Ινδία η πτώση προκλήθηκε από ανησυχίες για την ικανότητα της νέας κυβέρνησης να υλοποιήσει κρίσιμες αλλά πιθανώς μη δημοφιλείς μεταρρυθμίσεις, απαραίτητες για τη διατήρηση της οικονομικής ανάπτυξης. Η στενότερη από την αναμενόμενη νίκη του Μόντι έθεσε ερωτήματα για τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής συμμαχίας.
Με βάση τα παραπάνω αξίζει να επικεντρωθούμε στις επερχόμενες εκλογές και την πιθανή τους επίδραση
Οι επερχόμενες εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ και στην ΕΕ αναμένεται να επηρεάσουν περαιτέρω τις παγκόσμιες αγορές. Οι εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι προγραμματισμένες για τον επόμενο μήνα, αυτές οι εκλογές θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις πολιτικές για το Brexit, στις οικονομικές στρατηγικές και στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό.
Οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι προγραμματισμένες για τον Νοέμβριο. Οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι κρίσιμες, δεδομένης της παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής επιρροής της χώρας. Οι αντιδράσεις της αγοράς θα καθοδηγηθούν πιθανώς από τις πολιτικές για τη φορολογία, τις ρύθμισεις και το διεθνές εμπόριο.
Η ΕΕ αντιμετωπίζει πολυάριθμες προκλήσεις που απαιτούν συνεχή προσαρμογή και συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Η επίλυση των προβλημάτων της ΕΕ δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί τη διαμόρφωση ισχυρών πολιτικών και οικονομικών στρατηγικών, καθώς και την ενίσχυση της ενότητας και της αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών.
Αυτά τα προβλήματα απαιτούν συντονισμένη δράση και συνεργασία για να επιλυθούν αποτελεσματικά. Τα κύρια προβλήματα της ΕΕ περιλαμβάνουν:
1. Οικονομική Ανισότητα και Χρέος
Διαφορές Ανάπτυξης: Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των κρατών μελών, με χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία να είναι πιο ευημερούσες σε σχέση με χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Δημόσιο Χρέος: Πολλές χώρες της ΕΕ, ειδικά οι νότιες, αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους που περιορίζουν την ικανότητά τους να επενδύσουν σε ανάπτυξη και κοινωνικές πολιτικές.
2. Μεταναστευτική Κρίση
Προσφυγική Ροή: Η ΕΕ αντιμετωπίζει αυξανόμενες ροές μεταναστών και προσφύγων από χώρες με προβληματικά συστήματα διακυβέρνησης.
Κοινωνική Ένταξη: Η ένταξη των μεταναστών στις κοινωνίες των χωρών υποδοχής παραμένει μια μεγάλη πρόκληση, προκαλώντας κοινωνικές εντάσεις και άνοδο των ακροδεξιών κινημάτων. Μερίδα αυτών αρνείται να ενσωματωθεί στα πολιτισμικά δεδομένα της ΕΕ και προσπαθεί να επιβάλει την δική της ατζέντα, καθοδηγούμενη από γνωστά κράτη με σκοπό την διάσπαση της συνοχής της ΕΕ.
3. Πολιτική Αστάθεια
Αντι-ΕΕ Συναίσθημα: Η αύξηση των ακραίων, ριζοσπαστικών και λαϊκιστικών κομμάτων σε πολλές χώρες της ΕΕ αποτελεί απειλή για την πολιτική σταθερότητα και την ενότητα της Ένωσης. Η ΕΕ έχει ανάγκη από χαρισματική ηγεσία και όχι ακραίες πολιτικές, για να λύσει τα τεράστια προβλήματα της.
Brexit: Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ δημιούργησε μια νέα δυναμική και προβληματισμό σχετικά με την πιθανή έξοδο και άλλων χωρών.
4. Κλιματική Αλλαγή και Περιβαλλοντική Πολιτική
Μείωση Εκπομπών: Η ΕΕ έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά η επίτευξή τους απαιτεί μεγάλες αλλαγές στην παραγωγή ενέργειας, τη βιομηχανία και τις μεταφορές.
Πράσινη Ανάπτυξη: Η προώθηση της πράσινης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά απαιτεί σημαντικές επενδύσεις και αλλαγές πολιτικής ώστε να εξυπηρετούνται οι περιβαλλοντικοί στόχοι και παράλληλα να εξασφαλίζεται η οικονομική σταθερότητα και η ανθρώπινη ευημερία.
5. Δημογραφική Αλλαγή
Γήρανση Πληθυσμού: Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν γήρανση του πληθυσμού, γεγονός που επιβαρύνει τα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας και μειώνει την οικονομική δυναμική.
Υπογεννητικότητα: Η χαμηλή γεννητικότητα σε πολλές χώρες της ΕΕ δημιουργεί προβλήματα για τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων.
6. Τεχνολογικές Προκλήσεις και Ψηφιακή Μετάβαση
Ψηφιακή Οικονομία: Η ΕΕ προσπαθεί να ενισχύσει την ψηφιακή της οικονομία και να προωθήσει την καινοτομία, αλλά παραμένει πίσω σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα σε πολλές τεχνολογικές περιοχές. Η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης, τρισδιάστατης εκτύπωσης, τεχνολογίες νέων υλικών βιοτεχνολογία κλπ., πρέπει να απορροφήσουν τις μεγαλύτερες επενδύσεις στο άμεσο μέλλον.
Κυβερνοασφάλεια: Η αυξημένη εξάρτηση από την τεχνολογία καθιστά την ΕΕ ευάλωτη σε κυβερνοεπιθέσεις και απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες για την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας.
7. Εξωτερικές Σχέσεις και Ασφάλεια
Γεωπολιτικές Απειλές: Η ΕΕ αντιμετωπίζει απειλές από γειτονικές περιοχές, όπως η Ρωσία, η Μέση Ανατολή, Τουρκία κλπ. που απαιτούν αποτελεσματική εξωτερική πολιτική και άμυνα.
Εμπορικές Σχέσεις: Η διαχείριση των εμπορικών σχέσεων με μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, είναι κρίσιμη για την οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη. Τα τεράστια εμπορικά ελλείματα της ΕΕ με την Κίνα που μόνο το 2022 έφθασαν τα 395 δις, απαιτούν άμεσες λύσεις ώστε να ανακοπούν αυτές οι τεράστιες εκροές χρημάτων.
Η τυχόν έλλειψη συνεργασίας στο νέο πολιτικό προσωπικό της ΕΕ θα καθυστερήσει να λύσει τα παραπάνω προβλήματα και η τυχόν διαιώνιση τους θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στους λαούς της ΕΕ αλλά και παγκοσμίως.
Οι διαφορετικές αντιδράσεις της αγοράς στο Μεξικό και την Ινδία υπογραμμίζουν τη σημασία της πολιτικής σταθερότητας και των φιλοεπιχειρηματικών πολιτικών για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Καθώς διεξάγονται περισσότερες εκλογές το 2024, οι παγκόσμιες αγορές θα παρακολουθούν στενά:
α) τις κατευθύνσεις πολιτικής: Την στάση των νεοεκλεγμένων κυβερνήσεων απέναντι στις επιχειρήσεις, τις επενδύσεις και τα ρυθμιστικά πλαίσια.
β) Τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις: Την ικανότητα των κυβερνήσεων να υλοποιήσουν απαραίτητες αλλά πιθανώς μη δημοφιλείς μεταρρυθμίσεις.
γ) Την γεωπολιτική σταθερότητα: Οι ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων, ιδιαίτερα στις μεγάλες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ.
Το εκτενές πρόγραμμα εκλογών του 2024 αναδεικνύει την κρίσιμη τομή της πολιτικής και της οικονομίας. Ενώ οι μοναδικές πολιτικές δυναμικές κάθε χώρας διαμορφώνουν τις αντιδράσεις της αγοράς, κοινά θέματα όπως η εμπιστοσύνη των επενδυτών, η κυβερνητική σταθερότητα και οι κατευθύνσεις πολιτικής θα παραμείνουν κεντρικά για την κατανόηση του παγκόσμιου οικονομικού αντίκτυπου αυτών των εκλογών. Καθώς προχωράμε μέσα στη χρονιά, το εξελισσόμενο πολιτικό τοπίο θα συνεχίσει να παρουσιάζει τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες για τις αγορές παγκοσμίως.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι oικονομολόγος, a αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης
