Όταν ο πολιτισµός απαντά στη βαρβαρότητα
O πολιτισµός είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Οι πολιτιστικές ανταλλαγές και συνέργειες, η ποιότητα της επικοινωνίας µέσω των τεχνών και της γνώσης για αυτές, η επαφή µε το πνευµατικό και το δηµιουργικό, δίνουν την ευκαιρία σε χιλιάδες ανθρώπους στην Ευρώπη να επισκεφθούν µουσεία, αίθουσες τέχνης και να θαυµάσουν από κοντά τις καλλιτεχνικές δηµιουργίες και παραδόσεις.
Με τον τρόπο αυτό το ευρωπαϊκό ιδεώδες αναπλάθει την σηµασιολογική του δυναµική και οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν µεταξύ τους σε όλα τα επίπεδα της πολιτιστικής ζωής. Η Ευρώπη στο σύνολό της έχει πολλά να προσφέρει στον πολιτισµό µέσω της πλούσιας ιστορίας της αλλά και τους αγώνες των λαών της για την διατήρηση των σηµαντικότατων µνηµείων αναφοράς.
Αυτή είναι η πραγµατική Ευρώπη, αυτός είναι ο πραγµατικός ευρωπαϊκός καθρέφτης που εντός του αναφύονται οι εκάστοτε καλλιτεχνικές δηµιουργίες.
Στην εποχή µας που ολοένα και περισσότερο ο πολιτισµός αναδεικνύεται σε µέσον διαδραστικής επικοινωνίας, σε µια εποχή όπου η Ευρώπη δέχεται ένα από τα πιο ισχυρά χτυπήµατα από την βάρβαρη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπου καταστρέφονται µνηµεία παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς, η διατήρηση του πολιτισµού στην Ευρώπη είναι και πρέπει να αποτελεί την βασική προτεραιότητα.
Στα πλαίσια αυτά και µε γνώµονα τον πολιτισµό, η 1η Σεπτεµβρίου σηµατοδότησε την έναρξη των ευρωπαϊκών ηµερών πολιτιστικής κληρονοµιάς 2023, µε δεκάδες χιλιάδες εκδηλώσεις σε 48 συµµετέχουσες χώρες.
Το φετινό θέµα είναι η «ζωντανή κληρονοµιά», η οποία θα αναδείξει τον δυναµισµό, την πολυµορφία και τη σηµασία των πολιτιστικών παραδόσεων, γνώσεων και δεξιοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μέχρι και τον Νοέµβριο του 2023, εξαιρετικοί χώροι και µνηµεία θα ανοίξουν τις πόρτες τους στους επισκέπτες. Επιπλέον, θα πραγµατοποιηθούν πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, καλλιτεχνικές παραστάσεις, διαδραστικά εργαστήρια, διαλέξεις και ξεναγήσεις, εµπνευσµένες από το θέµα της «ζωντανής κληρονοµιάς».
Οι εκδηλώσεις αυτές προβάλλουν τη συµβολή των πολιτιστικών παραδόσεων και δεξιοτήτων στη διαµόρφωση των κοινωνιών µας.
Οι ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς, που διοργανώνονται από κοινού από την Κοµισιόν και το Συµβούλιο της Ευρώπης, αποτελούν ευκαιρία για τους πολίτες να µάθουν περισσότερα για τον πλούσιο και ποικιλόµορφο πολιτισµό της Ευρώπης, και να συµβάλλουν στην προστασία της κοινής µας κληρονοµιάς για τις σηµερινές και τις µελλοντικές γενιές.
Οι πιο επιδραστικές λοιπόν πρωτοβουλίες του 2019, όπως µας ενηµερώνει σχετικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα συνεχιστούν και φέτος. Σε αυτές περιλαµβάνεται η πλατφόρµα «European Heritage Days Stories», η οποία είναι αφιερωµένη στη διάδοση συναρπαστικών ιστοριών σχετικά µε την πολιτιστική κληρονοµιά, στην ενίσχυση της φωνής των επαγγελµατιών στον τοµέα της πολιτιστικής κληρονοµιάς και στην ανάδειξη των αξιοσηµείωτων προσπαθειών διατήρησης που καταβάλλουν άτοµα και οµάδες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μια άλλη αξιοσηµείωτη πρωτοβουλία, η «Young European Heritage Makers» (νέοι διαµορφωτές ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς), παλαιότερα γνωστή ως «European Heritage Makers Week», απευθύνεται σε παιδιά και νέους, προσφέροντας µια πραγµατική πλατφόρµα στους µελλοντικούς πρωταγωνιστές της ευρωπαϊκής κληρονοµιάς.
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αυτής έχουν λάβει στήριξη ευρωπαϊκά έργα διασυνοριακής συνεργασίας, µέσω των οποίων προωθείται η συνεργασία µεταξύ διαφόρων τόπων πολιτιστικής κληρονοµιάς. Σε αυτό το πνεύµα προκηρύχθηκε π.χ. ειδική πρόσκληση υποβολής προτάσεων για χώρους µε σήµα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς (ΣΕΠΚ), ώστε να ενισχυθούν οι συνέργειες µεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών. Οι δράσεις αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης µε την προώθηση διασυνοριακών δραστηριοτήτων υπό την καθοδήγηση των εθνικών συντονιστών του προγράµµατος ευρωπαϊκών ηµερών πολιτιστικής κληρονοµιάς. Για ακόµα µία χρονιά οι ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς επικεντρώνονται στον εορτασµό και τη διαφύλαξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονοµιάς της Ευρώπης.
Αξίζει να σηµειωθεί εδώ ότι στον ιστότοπο των ευρωπαϊκών ηµερών πολιτιστικής κληρονοµιάς (https://www.europeanheritagedays.com/ θα βρει κανείς λεπτοµερή χρονοδιαγράµµατα των εκδηλώσεων, τις συµµετέχουσες χώρες και τρόπους συµµετοχής.
Ιστορικό
Και λίγα λόγια, τέλος, για την οµολογουµένως εξαιρετική πρωτοβουλία – θεσµό που ισχύει από πολλά χρόνια πριν: Οι ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς ξεκίνησαν µε πρωτοβουλία του Συµβουλίου της Ευρώπης το 1985 και προωθούν την πολιτιστική πολυµορφία, τον διάλογο και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονοµιάς.
Οι εορτασµοί, οι οποίοι πραγµατοποιούνται σε ετήσια βάση σε όλα τα συµµετέχοντα ευρωπαϊκά έθνη, προσφέρουν µια σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων. Το 2022, περίπου 20 εκατοµµύρια άτοµα συµµετείχαν στις ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς.
Από το 1999 οι ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς διοργανώνονται από κοινού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συµβούλιο της Ευρώπης, και αποτελούν απόδειξη του πλούτου της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονοµιάς, προωθώντας παράλληλα τον διάλογο, τη συµπεριληπτικότητα και τις διασυνοριακές δραστηριότητες.
Οι ευρωπαϊκές ηµέρες πολιτιστικής κληρονοµιάς διοργανώνονται σε στενή συνεργασία µε τους εθνικούς συντονιστές σε καθεµία από τις 48 χώρες που έχουν κυρώσει την ευρωπαϊκή µορφωτική σύµβαση. Κάθε χρόνο έχουν ένα ιδιαίτερο πανευρωπαϊκό θέµα.
