» Σκέψεις και προβληματισμοί στον απόηχο της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών
Είναι διαπιστωμένο επιστημονικά ότι οι νέοι άνθρωποι που μεγαλώνοντας οδηγούνται στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών νόμιμων ή παράνομων μεταξύ πολλών και διαφορετικών αιτιολογικών παραγόντων, οικογενειακών, κοινωνικών και ατομικών, αφενός δεν έχουν ανακαλύψει ένα νόημα και σκοπό ζωής και αφετέρου δεν έχουν μάθει να μάχονται και να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους, με αποτέλεσμα να βουλιάζουν στην θλίψη, τον πόνο και την απαισιοδοξία. Ζωή όμως χωρίς ευτυχία και χαρά δεν δύναται να υπάρξει. Για αυτό και καταφεύγουν στην αναζήτηση μιας πλαστής ευτυχίας, μέσα από τη χρήση ουσιών.
Τι είναι όμως πραγματική ευτυχία; Υπάρχει σαφής ορισμός; Η απάντηση είναι αρνητική, αν και η πολυδιάστατη έννοια της ευτυχίας, έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης ήδη από την αρχαιότητα από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Σωκράτη και αντικείμενο πολλών και διαφορετικών επιστημονικών κλάδων και χιλιάδων ειδικών. Κι αυτό διότι η ευτυχία είναι εν τέλει μία ξεχωριστή, υποκειμενική υπόθεση για τον καθένα από εμάς.
Παρόλα αυτά σύμφωνα με την σύγχρονη τάση σχετικών ερευνών, κατά κοινή ομολογία, οι άνθρωποι που αισθάνονται ψυχική πληρότητα και ικανοποίηση από την ζωή, διαθέτουν μια σειρά από δεξιότητες ΄΄ζωής΄΄ όπως:
Καταρχήν νοηματοδοτούν και αποδίδουν την ευτυχία και αρκετά από τα θετικά και ευχάριστα γεγονότα της ζωής τους σε παράγοντες όχι τυχαίους και εξωτερικούς, αλλά σε παράγοντες εσωτερικούς που συνδέονται κατά κύριο λόγο με τους στόχους, τις επιλογές, τις αποφάσεις αλλά και τις προσωπικές και κοινωνικές ικανότητες που οι ίδιοι διαθέτουν.
Από την άλλη υπάρχουν και οι άνθρωποι που τείνουν να αποδίδουν τα θετικά γεγονότα της ζωής τους σε παράγοντες εξωτερικούς, παροδικούς και τυχαίους. Στην πλειοψηφία τους τα άτομα αυτά, αισθάνονται αδύναμα να δημιουργήσουν ή να προσκαλέσουν ευχάριστα γεγονότα στη ζωή τους, αφού πιστεύουν ότι δεν ανήκουν στη δική τους σφαίρα ευθύνης. Ως αποτέλεσμα αποφεύγουν την όποια στοχοθεσία, αφού θεωρούν ότι οποιοσδήποτε κόπος προς επίτευξη των ονείρων τους, είναι μάταιος.
Δυστυχώς πρόκειται για μία στάση ζωής που αρκετοί από εμάς έχουμε ενστερνιστεί. Άθελά μας ως ενήλικες, μεταφέρουμε στη νέα γενιά σε μια προσπάθεια να την προστατέψουμε, τον φόβο, την έλλειψη εμπιστοσύνης στη ζωή, μα και την ματαιότητα να αγωνιστεί κανείς για τους στόχους του. Οι γονείς για παράδειγμα που ψιθυρίζουμε στα παιδιά μας΄΄ ο κόσμος είναι κακός, οι άνθρωποι είναι ψεύτες…απέφευγέ τους….στον κόσμο δεν υπάρχει αγάπη… ή να κοιτάς μόνο τον εαυτό σου και άλλα τέτοια λόγια ΄΄ ασυνείδητα επηρεάζουμε πολύ αρνητικά την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών μας.
Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι τα λόγια μας ασκούν τεράστια επίδραση στον ψυχισμό όχι μόνο των παιδιών και των εφήβων μα και σε κάθε άνθρωπο με τον οποίο επιθυμούμε να χτίσουμε σχέση επικοινωνίας και αγάπης. Τα λόγια μας όπως και οι πράξεις μας έχουν δύναμη.
Εχουν την δύναμη όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε ολόκληρο το βιβλίο των Παροιμιών ο Σολομών να σκοτώνουν και τη δύναμη να δίνουν ζωή. Από εμάς εξαρτάται τι θα επιλέξουμε. Θέλουμε να οικοδομήσουμε και να στηρίξουμε τα παιδιά μας; ΄Η να τα καθηλώσουμε και να τα οδηγήσουμε σε ύπουλους εχθρούς που παραμονεύουν όπως είναι η χρήση ουσιών ή η κατάθλιψη;
Μία επίσης σημαντική δεξιότητα των ανθρώπων που βιώνουν χαρά και ψυχική ικανοποίηση από την ζωή τους, είναι ότι αποδέχονται τον πόνο, την θλίψη και την αποτυχία ως φυσιολογικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.
Εκφράζουν, μοιράζονται τα δυσάρεστα συναισθήματα και αναζητούν βοήθεια, όποτε και όταν οι δυνάμεις τους, τους ξεπερνούν. Μάλιστα σύμφωνα με αρκετούς ειδικούς από το χώρο της θεραπείας της εξάρτησης και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η επικεφαλής της Κλινικής Εθισμού του Πανεπιστημίου Στάνφορντ Αμερικανίδα ψυχίατρο Αν Λέμπκε, ο πόνος εκτός από αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής αποτελεί και αναγκαίο συστατικό μέρος της πορείας μας προς την ευτυχία, αφού ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναζητά την ομοιόσταση. Την ισορροπία αυτή δηλαδή που υπάρχει μεταξύ πόνου και ευχαρίστησης, μιας και η υπερδιέγερση των κέντρων ευχαρίστησης του εγκεφάλου με ντοπαμίνη, καταλήγει σε δυσφορία.
Συμπληρωματικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι …. ο πόνος είτε σωματικά είτε ψυχικά είναι αυτός που μας ειδοποιεί ότι κάτι δεν λειτουργεί καλά ή ότι έχουμε επιλέξει λάθος δρόμο, ως συμπέρασμα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αγνοείται.
Δυστυχώς όμως στις μέρες μας η αναζήτηση της ευτυχίας και η αποφυγή του πόνου, μοιάζει να έχει γίνει εμμονή. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στα σόσιαλ μίντια και όχι μόνο ….για να διαπιστώσουμε μία τοξική θετικότητα, με πρόσωπα διαρκώς χαρούμενα και ικανοποιημένα, συχνά όσο κρατά το φλας μιας φωτογραφίας.
Στο ατελείωτο κυνήγι της ευτυχίας δηλαδή εγκυμονεί η παγίδα: να προσπαθήσουμε τόσο πολύ να μοιάζουμε ευτυχισμένοι, ξεχνώντας τελικά να γίνουμε. Αποτέλεσμα αυτής της τοξικής θετικότητας και της αδυναμίας μας να αποδεχθούμε ότι στη ζωή εκτός από την χαρά και το γέλιο, υπάρχει και ο πόνος κι η θλίψη, ως αλληλοσυμπληρούμενες όψεις του ίδιου νομίσματος …. με κέρδη πάνω από 33 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση χαπιών και προιόντων μιας βιομηχανίας που υπόσχεται στον σημερινό άνθρωπο… ευτυχία.
Το ερώτημα που εγείρεται στο σημείο αυτό για όλους μας είναι εάν διαθέτουμε τις απαραίτητες δεξιότητες να χειριστούμε τον πόνο και τις δυσκολίες της ζωής και αν όχι …τι κάνουμε για αυτό.
Είναι διαπιστωμένο ότι η αναζήτηση βοήθειας είτε από τον περίγυρο μας είτε από λειτουργούς ψυχικής υγείας αποτελεί ένδειξη όχι αδύναμου ανθρώπου αλλά χαρακτηριστικό γνώρισμα ψυχικά υγιή και ΄΄δυνατού΄΄ ανθρώπου, αφού μόνο ένας ψυχικά ανθεκτικός άνθρωπος αναγνωρίζει τις ελλείψεις του και αναλαμβάνει δράση προς αναζήτηση λύσης.
Υπό αυτό το πρίσμα… ο καθένας από εμάς χρειάζεται να προβληματιστεί εάν έχει συμπεριλάβει στη ζωή του τις απαραίτητες αγαπητικές και όχι τοξικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους, οι οποίοι πρόθυμα δύναται να τον στηρίξουν στις καταιγίδες της ζωής.
Χαρακτηριστική η έκφραση του Πλάτωνα στα <<΄Απαντα>> όπου εξυμνεί την αξία της αγάπης στη ζωή μας με τα πολύ κατά κοινή ομολογία σοφά λόγια: <<ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ, Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΜΑΣ ΦΙΛΟΣ, ΑΡΩΓΟΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΡΕΥΤΗΣ ΣΤΑ ΒΑΣΑΝΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ>>.
Μία επιπρόσθετη δεξιότητα ΄΄ζωής΄΄ που διαθέτουν οι ικανοποιημένοι ψυχικά άνθρωποι ακόμη και σε περιόδους κρίσης ή πολύ δύσκολων καταστάσεων …. αφορά στην ικανότητά τους να ανακαλύπτουν το φως μέσα στο σκοτάδι.
Είναι πολύ σημαντικό για τον καθένα από εμάς να μπορούμε να διακρίνουμε αυτό το φως…. το καλό μέσα στο κακό, αφού με αυτό τον τρόπο ανανεώνουμε τις δυνάμεις μας και μπορούμε να ανταπεξέλθουμε πιο αποτελεσματικά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Η απόλαυση μικρών καθημερινών πραγμάτων και καταστάσεων, όπως για παράδειγμα η θέα του απέραντου γαλάζιου της θάλασσας ή του ουρανού, η ευγνωμοσύνη για τα δώρα που απλόχερα και γενναιόδωρα η ζωή μας χαρίζει και που δυστυχώς αρκετοί από εμάς τα θεωρούμε δεδομένα, δύναται να αποτελέσει βάλσαμο στη ψυχή μας, έναντι σε οτιδήποτε επιδιώκει να μας καταβάλλει.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι νέοι άνθρωποι που διαπαιδαγωγούνται μέσα από το παράδειγμα των γονιών τους και των ενηλίκων που τους περιβάλλουν, να χαίρονται με τα πολύ μικρά και απλά πράγματα της ζωής, αποδεδειγμένα έχουν ελάχιστες έως καθόλου πιθανότητες να στραφούν στη χρήση ουσιών ή σε οποιαδήποτε αυτοκαταστροφική συμπεριφορά αφού έχουν ήδη ανακαλύψει όχι την πλαστή αλλά την πραγματική ευτυχία.
Κλείνοντας παρατίθενται προς προβληματισμό όλων μας, αυτολεξεί τα λόγια ενός παράλυτου ανθρώπου ο οποίος ομολογεί τα εξής «όσο συμμετείχα στον στρόβιλο της ζωής δεν ήξερα ότι η ζωή μπορεί να είναι τόσο γλυκιά. Οι ακτίνες του ήλιου ενώ με άγγιζαν χαρούμενα, εγώ κατσούφιαζα και δεν τις έβλεπα. Από τότε που έχασα τα πόδια μου, κέρδισα τα μάτια μου….κέρδισα την ψυχή μου… που για καιρό ήταν παράλυτα».
*Η Αλεξάνδρα Τερεζάκη είναι επιστημονικά υπεύθυνη στο Κέντρο Πρόληψης
των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Χανίων, κοινωνιολόγοςMsc.
