Φανταστικό μουσείο

Η  αναχρονιστική λεπτομέρεια της τοποθέτησης της “Γέννησης” σε μία τοπογραφία σύγχρονη της εκτέλεσης του τριπτύχου, αποτελεί ένα σύνηθες τέχνασμα των Φλαμανδών ζωγράφων για να προσδώσουν στο έργο τους το στοιχείο της αμεσότητας. Η τεράστια συμβολική προέκταση του θαύματος της “Γέννησης” ως υπέρβαση του παρελθόντος και σηματοδότηση μίας νέας ιστορικής εποχής που υπόσχεται στο ανθρώπινο γένος τη σωτηρία, αντανακλάται τόσο στα ρωμανικά-παγανιστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής της φάτνης -ο έτερος κίονας που κυριαρχεί σε πρώτο πλάνο θα μπορούσε να είναι μία αναφορά στη στήλη της μαστίγωσης και επομένως μία υπόμνηση των μελλοντικών Παθών του Κυρίου- όσο και στην επιλογή της απεικόνισης στην αριστερή πτέρυγα του τριπτύχου, του “Οράματος του αυτοκράτορα Αυγούστου”. Το επεισόδιο αναφέρεται στη Legenda Aurea, μία συλλογή βίων Αγίων, του Jacobus de Voragine. Εκεί μνημονεύεται, ότι ο αυτοκράτορας αντιδρώντας στις πιέσεις που του ασκούνταν από τους συγκλητικούς για να αποδεχτεί τις τιμές ενός θεού πρός το πρόσωπό του, ρώτησε τη Σιβύλλα, εάν θα γεννιόταν ποτέ ένας βασιλιάς με μεγαλύτερη εξουσία απ’ τον ίδιο. Τότε εμφανίστηκε κατά το μεσημέρι -την ώρα δηλαδή της γέννησης του Ιησού- στον ουρανό η Παναγία με το Βρέφος σε ένα βωμό. Η Σιβύλλα ερμηνεύοντας το όραμα φανέρωσε στον αυτοκράτορα τη δύναμη του Θείου Βρέφους και εκείνος γεμάτος δέος προχώρησε σε θυσίες, απαρνούμενος στο εξής ν’ αντιμετωπίζεται ως θεός. Την ενορατική επίγνωση της επερχόμενης “Θείας Γέννησης” από τον άρχοντα του δυτικού κόσμου, συμπληρώνει η γνωστοποίηση του κοσμοϊστορικού συμβάντος στους Μάγους της Ανατολής στη δεξιά πτέρυγα του τριμελούς έργου. Ξανά στη Legenda Aurea γίνεται αναφορά σε ένα ακόμη θαύμα που έλαβε χώρα την ημέρα της Γέννησης του Κυρίου. Στους τρεις Μάγους, οι οποίοι προσεύχονταν σε ένα βουνό, εμφανίστηκε ξάφνου ένα άστρο με τη μορφή ενός βρέφους στον ουρανό, το οποίο και τους παρακίνησε να μεταβούν στην Ιουδαία, αναζητώντας ένα νεογέννητο. Αυτή η σκηνή εικονογραφείται στο προσκήνιο. Σε δεύτερο πλάνο απεικονίζεται ένα γεγονός που προηγείται της “Επιφανείας” του νεαρού Ιησού στους βασιλείς εξ ανατολάς. Οι τρεις Μάγοι αποδίδονται σε μικρογραφία στο βάθος μία δεύτερη φορά γυμνοί στο βουνό, τελώντας το εξαγνιστικό λουτρό στο ποτάμι, εν αναμονή της πραγμάτωσης της προφητείας του οράματος της “Γέννησης”, όπως περιγράφεται στο τέταρτο βιβλίο του Μωυσή (24.17). Ανακεφαλαιώνοντας, το τρίπτυχο “Μπλαντελίν” εντυπωσιάζει με τη χρωματική του ενοποίηση και την προγραμματική εικονογραφία του, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η ενσάρκωση του Κυρίου και η διακήρυξη του μηνύματος της “Θείας Γέννησης” σε Ανατολή και Δύση.