Φανταστικό μουσείο Νο. 398

Tiziano Vecellio, επωνομαζόμενος Tizian, “Αφροδίτη με τον οργανοπαίκτη”, 1550-1552, Βερολίνο, Κρατική Πινακοθήκη.
Στο επίπεδο των ερμηνευτικών προσεγγίσεων των αινιγματικών αυτών έργων, απαντά κανείς πολλές εναλλακτικές θεωρίες. Κάποιοι αναζήτησαν το κλειδί της ερμηνείας στη νεοπλατωνική φιλοσοφία, υποστηρίζοντας, ότι οι πίνακες με την Αφροδίτη και τον οργανοπαίκτη αναπαριστούν συμβολικά την πρωτοκαθεδρία των δύο “πνευματικών” από τις πέντε ανθρώπινες αισθήσεις, στο πλαίσιο της αναζήτησης της τέλειας ομορφιάς. Ο μουσικός ακούει μέσω του οργάνου του την ακουστική και βλέπει στη μορφή της Αφροδίτης την ορατή ομορφιά. Στην ερμηνεία αυτή έρχεται να αντιπαρατεθεί μία άλλη, που αρνείται την υπερβατική – μεταφυσική προσέγγιση των έργων και αναζητά σε αυτά κοσμικές αναφορές.
Σύμφωνα με αυτήν, η γυναικεία μορφή δεν είναι η Αφροδίτη – σύμβολο της απόλυτης ομορφιάς, αλλά μία κοινή εταίρα της εποχής, αντικείμενο του πόθου του νεαρού ευγενούς, το ερωτικό κάλεσμα του οποίου κοινοποιείται στη μέλλουσα ερωμένη από το φτερωτό αγγελιοφόρο, ο οποίος και της το σιγοψιθυρίζει στο αυτί.
Iσως όμως το κλειδί του μυστηρίου να κρύβεται μέσα στον ίδιο τον πίνακα, σε μία του λεπτομέρεια.
Στο βερολινέζικο έργο, που παραμένει το ποιοτικότερο της σειράς, το αριστερό πόδι της Αφροδίτης απέχει ελάχιστα από την άκρη του παντελονιού του μουσικού, αρνούμενο όμως πεισματικά την επαφή μαζί του. Πρόκειται για μία επίδειξη απίστευτης ζωγραφικής δεξιοτεχνίας από πλευράς του Τισιανού, η υπόνοια ενός επικείμενου “ηλεκτρισμένου” ερωτικού αγγίγματος και η ταυτόχρονη αναίρεση αυτής της προσδοκίας, όπως υπογραμμίζεται κι από την αποστροφή του βλέμματος της Αφροδίτης.
Η λεπτομέρεια αυτή, ίσως πρέπει να ερμηνευθεί στο πλαίσιο της προαιώνιας ερωτικής διαμάχης των δύο φύλων, μέσα από την οποία η γυναίκα καταφέρνει πάντα
-σε αντίθεση με το ρόλο δευτεραγωνιστή της στον κοινωνικό ιστό- να έχει το πάνω χέρι. Eτσι και στο έργο του Τισιανού, η Αφροδίτη ως σύμβολο της απόλυτης γυναικείας ομορφιάς και ο νεαρός μουσικός ως εκπρόσωπος του ανδρικού ερωτικού πόθου, παρουσιάζονται ως πρωταγωνιστές ενός ερωτικού δράματος, η ευτυχής ή όχι έκβαση του οποίου μοιάζει να βρίσκεται καλά κρυμμένη στη γωνιά του πίνακα, στις μυστικές διαβουλεύσεις της θεάς του έρωτα και γιοy και εντολοδόχου της.