Φανταστικό Μουσείο

Aν και το θέμα της απόδοσης του μύθου του Παλαμήδη θα υπάρξει ιδιαίτερα αγαπητό στη δυτικοευρωπαϊκή τέχνη του 17ου αιώνα, η ήδη από τα μέσα του 14ου αιώνα ραγδαία αναπτυσσόμενη λογοτεχνική ομάδα των μυθιστορημάτων που αφηγούνταν την ιστορία της τρωϊκής πολιορκίας και κατάκτησης, δε θα διστάσει να βαφτίσει και άλλους διάσημους μυθικούς ήρωες ευρετές του σκακιστικού παιχνιδιού. Ετσι στο έργο του Μπενουά ντε Σαίντ Μωρ, “Roman de Troie”, τον ρόλο αυτό καλείται να επωμιστεί ο Αχιλλέας. Η πάγια εικονογράφηση της σκηνής του ερχομού της πρεσβείας του Αγαμέμνονα στον χολωμένο ήρωα μετά το επεισόδιο με τη Βρισηίδα, βρίσκει τον Αχιλλέα βυθισμένο σε μια σκακιστική παρτίδα και το ίδιο μοτίβο της ανοικτής τέντας με τους συμμετρικά τοποθετημένους αντιπάλους, οι καταβολές του οποίου μάς πάνε πίσω στην πραγματεία περί παιχνιδιών του βασιλιά Αλφόνσο της Καστίλης και Λεόν, απαντάται ελαφρά παραλλαγμένο και στο έργο του ιταλού Γκουΐντο ντε Κολούμνις με τίτλο “Historia descructionιs Troiae”. Σε ένα άλλο μεσαιωνικό μυθιστόρημα εμπνευσμένο από την ιστορία του Τρωϊκού πολέμου της Κριστίν ντε Πιζάνς είναι αντίθετα ο πανούργος και πολυμήχανος Οδυσσέας που πριμοδοτείται από τη συγγραφέα ως εφευρέτης του σκακιστικού παιχνιδιού. Σε κάθε περίπτωση η ελληνική προέλευση του εμπνευστή του παιχνιδιού μοιάζει να αποτελεί έναν κοινό παρανομαστή κι έτσι δεν πρέπει να εκπλήσσει, ότι και σε εικονογραφήσεις της Αινειάδος (βλ. εικ.), όπως π.χ. στον περίφημο κώδικα Virgilius Riccardianus στη Ρικαρντιανή βιβλιοθήκη της Φλωρεντίας, μια σκακιέρα κάνει αισθητή την παρουσία της στην απόδοση της σκηνής της επιβίβασης των Αχαιών κατά την αναχώρησή τους από το Ίλιον. Η τοποθέτηση του Οδυσσέα με τέτοιον τρόπο, ώστε να στρέφει το βλέμμα του προς τη φορητή σκακιέρα που ένας σύντροφός του μεταφέρει στο καράβι, μοιάζει να υπαινίσσεται εκ νέου, ότι ο καλλιτέχνης δίνει το προβάδισμα στη θεωρία που ήθελε τον βασιλιά της Ιθάκης ως μυθικό εφευρέτη του σκακιστικού παιχνιδιού.