Φανταστικό μουσείο

Στα πρώτα χρόνια του 17ου αιώνα θα γεννηθεί στην Αμβέρσα μια ιδιόμορφη και εξειδικευμένη κατηγορία ζωγραφικών έργων, αυτή της απεικόνισης των ιδιωτικών συλλογών αρχαιοτήτων και σύγχρονων έργων τέχνης των επιφανών πατρικίων της εποχής.
Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μας προσφέρει η “Επίσκεψη του αρχιδούκα Λεοπόλδου-Γουλιέλμου στην πινακοθήκη του στις Βρυξέλλες” του Νταβίντ Τενιέρ, ένα έργο το οποίο σώζεται σε πάμπολλες παραλλαγές.
Η εκδοχή του μουσείου της Βιέννης φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο με μια ψηλοτάβανη αίθουσα, εντός της οποίας στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, αν και όχι άτακτα παρατεταγμένοι, διακρίνονται πίνακες ως επί το πλείστον της ιταλικής ζωγραφικής σχολής. Αλλα έργα κείνται στο πάτωμα ακουμπισμένα σε καρέκλες ή είναι αναρτημένα στην πλαϊνή πλευρά μιας ντουλάπας που καλύπτει τον χώρο ανάμεσα στις δύο σειρές πανύψηλων παραθύρων που παρέχουν στην αίθουσα φυσικό φωτισμό. Μια προσεκτική παρατήρηση οδηγεί στην καταμέτρηση 51 πινάκων. Πρόκειται για έργα που είχαν αποτελέσει τον βασικό κορμό της συλλεκτικής δράσης του Αψβούργου ηγεμόνα, αρχιδούκα Λεοπόλδου-Γουλιέλμου και η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων σήμερα κοσμεί τις αίθουσες του περίφημου μουσείου ιστορίας τέχνης της Βιέννης.
Ο εμπλουτισμός των συλλογών του αρχιδούκα με κομμάτια από αγγλικές ιδιωτικές συλλογές που βγήκαν στο σφυρί μετά την πτώση της αγγλικής μοναρχίας στα 1648, είχε ως αποτέλεσμα το “Theatrum Pictorium” του Λεοπόλδου-Γουλιέλμου να συμπεριλαμβάνει μετά την επιστροφή του τελευταίου από τις Βρυξέλλες στη Βιέννη στα 1656, πάνω από 1400 πίνακες.
Στον πίνακά μας ο αρχιδούκας εμφανίζεται στο πρώτο πλάνο να υποδεικνύει με το προτεταμένο του ραβδί έναν από τους πίνακες στο έδαφος, εβρισκόμενος όπως όλα δείχνουν σε μια συζήτηση με τον επιμελητή της πινακοθήκης του και ζωγράφου του πίνακά μας, Νταβίντ Τενιέρ. Οι λόγοι που εξώθησαν τον αρχιδούκα στην παραγγελία στον αυλικό του ζωγράφο ενός τέτοιου έργου “εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα” παραμένουν αντικείμενο υποθετικών ερμηνειών. Η επικρατέστερη στην έρευνα θεωρία υποστηρίζει την άποψη, ότι με το ζωγραφικό αυτό “δελτίο τύπου” ο Αψβούργος ηγεμόνας είχε επιδιώξει σε μια περήφανη κίνηση αυτοπροβολής να ενημερώσει τους συγγενείς και κοντινούς του ανθρώπους για τον πλούτο της προσωπικής του πινακοθήκης, επιλέγοντας να εξάρει από τα έργα της συλλογής του τα κατεξοχήν “διαμάντια”, έργα του Τζιορτζιόνε, του Τισιανού, του Βερονέζε, του Σκιαβόνε, του Παρμιτζιανίνο, του Ρένι και των άλλων ιερών τεράτων της ιταλικής ζωγραφικής σχολής