Φανταστικό Μουσείο

O Φλαμανδός ζωγράφος Πέτρους Κρίστους (Petrus Christus) είχε υπάρξει η σημαντικότερη καλλιτεχνική προσωπικότητα που έδρασε στην πόλη Μπριτζ μετά το θάνατο του Γιάν φάν Άικ στα 1441. Μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα έργα του αυτής της περιόδου διεκδικεί το έργο του μουσείου του Μετροπόλιταν. Αινιγματικός ακόμη και σήμερα αναφορικά με το θέμα που απεικονίζει, αλλά και τον σκοπό της λειτουργίας του, ο πίνακας δεν παύει να μαγεύει τους μελετητές με τις αναντίρρητα υψηλές καλλιτεχνικές του ποιότητες ως ένα από τα πρωιμότερα δείγματα ηθογραφικής θεματογραφίας εντός της βορειοευρωπαϊκής ζωγραφικής σχολής (η επιγραφή με την υπογραφή του καλλιτέχνη και την ακριβή ημερομηνία [1449] διακρίνεται στο μέτωπο του ξύλινου τραπεζιού).
Η σκηνή τοποθετείται στο εσωτερικό ενός μαγαζιού, ενός χρυσοχοείου για την ακρίβεια, τη στιγμή που μοιάζει να λαμβάνει χώρα μια δοσοληψία ανάμεσα στον ιδιοκτήτη και ένα όρθιο ζευγάρι αριστοκρατικών καταβολών. Ενώ η ανοικτή κουρτίνα στο δεύτερο πλάνο αποκαλύπτει στο θεατή αντικείμενα που σχετίζονται με την τέχνη της χρυσοχοΐας, το πρώτο πλάνο καταλαμβάνει ένα ξύλινο τραπέζι πάνω στο οποίο διακρίνονται μια γυναικεία ζώνη, μέτρα και σταθμά για τη ζυγοστάθμιση καθώς και το κουτί τους, ένας σωρός από κέρματα και ένας καθρέφτης. Στον τελευταίο αντικατοπτρίζεται ένα έτερο ζεύγος σε έναν εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο, γεγονός που αποβλέπει στο να μεταδώσει στον θεατή που στέκεται μπροστά στον πίνακα την αίσθηση ότι βρίσκεται ενώπιον της βιτρίνας του εν λόγω καταστήματος. Τα προβλήματα ξεκινούν επιχειρώντας να αποκωδικοποιήσει κανείς τα επιδιωκόμενα μηνύματα του πίνακα. Η σύγχυση που περιέβαλε και ως ένα βαθμό περιβάλλει ακόμη την επιστημονική κοινότητα σχετικά με το έργο επιτεινόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα από το γεγονός, ότι έως τη χρονιά του 1993 τον καθιστό χρυσοχόο περιέλουζε ένα φωτοστέφανο, προσδίδοντας στη μορφή έναν ιερατικό χαρακτήρα. Η παρουσία του φωτοστέφανου αυτού -που αφαιρέθηκε εν τέλει στα 1993 θεωρούμενο ως μεταγενέστερη προσθήκη- έμελλε να δώσει λαβή στις θεωρίες εκείνες που υποστήριζαν ότι το έργο είχε υπάρξει μια επίσημη παραγγελία στο ζωγράφο από τη συντεχνία των χρυσοχόων – αργυροχόων της πόλης της Αμβέρσας ή της Μπρίτζ, των οποίων προστάτης άγιος ήταν ο χρυσοχόος στην υπηρεσία των Μεροβίνγκιων Γάλλων βασιλέων και μεταγενέστερος επίσκοπος, Ελίγκιος (Eligius) (588-660).
Mια τέτοια θεωρία θα προϋπέθετε ωστόσο μια δημόσια λατρευτική-αφιερωματική λειτουργία του έργου, η οποία δε μνημονεύεται από τις πηγές. Πιο πιθανή φαντάζει αντίθετα η “κοσμική”, κοινωνιολογική ερμηνευτική προσέγγιση του πίνακα ως μια “καλλιτεχνική ωδή στην άνθηση του εμπορίου και της οικονομίας στις Κάτω Χώρες κατά τον 15ο αιώνα, με παράλληλες παραπομπές σε ένα συστατικό στοιχείο της ομαλής και απρόσκοπτης κοινωνικής λειτουργίας, τη σύναψη δηλαδή ενός κοινωνικού συμβολαίου ανάμεσα σε ισότιμους εκπροσώπους μιας ανώτερης κοινωνικής κάστας μέσω της γαμήλιας τελετής.
Η επιδεικτικά τοποθετημένη ζώνη πάνω στο τραπέζι, όπως και το δαχτυλίδι, αλλά και η επικείμενη χρηματοοικονομική συναλλαγή ανάμεσα στον χρυσοχόο και την ευγενή
πελατεία του, παραπέμπουν σε ένα δεύτερο ερμηνευτικό επίστρωμα και στην κοινωνιολογική προέκταση της πρακτικής του μυστηρίου του γάμου για την εποχή που μιλάμε.