H ζωγραφική τέχνη του 15ου αιώνα βορείως των Aλπεων είναι στενά συνυφασμένη με δύο ονόματα: Αυτό του Γιάν φαν Άϊκ (Jan van Eyck) και αυτό του Ρογήρου φαν ντερ Βέϊντεν (Rogier van der Weyden). Ο τελευταίος είναι ιδιαίτερα γνωστός για τις περίφημες τρίπτυχες συνθέσεις του. Το τρίπτυχο Μίντελμπουργκ ή τρίπτυχο Μπλαντελίν οφείλει το όνομά του στην πόλη Μίντελμπουργκ, για το βωμό της εκκλησίας της οποίας προοριζόταν και στον παραγγελιαδότη του έργου, Πίτερ Μπλαντελίν (Pieter Bladelin).
Ο Μπλαντελίν είχε υπάρξει μία σημαίνουσα πολιτική προσωπικότητα της βουργουνδικής αυλής, υπουργός οικονομικών του κράτους και θησαυροφύλακας του “τάγματος του χρυσόμαλλου δέρατος”. Ως σύμβουλος του Φιλίππου του Καλού της Βουργουνδίας σε οικονομικά και πολιτικά ζητήματα, θ’ αναλάβει μάλιστα την αποστολή να διαχειριστεί τους οικονομικούς πόρους για τη σταυροφορία εναντίον των Τούρκων. Το υψηλό πολιτικό κύρος του Μπλαντελίν και η οικονομική του επιφάνεια θα του επιτρέψουν μάλιστα να κτίσει στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στα 1448 και 1464 στα περίχωρα της πόλης Μπρίτζ (Brügge) την πόλη Μίντελμπουργκ (Middelburg). Το παλάτι του Βουργουνδού αριστοκράτη διακρίνεται στο δεξιό φόντο του κυρίου τμήματος του τριπτύχου του Ρογήρου φάν ντερ Βεϊντεν, στον οποίο είχε παραγγελθεί η διακόσμηση του βωμού του ιερού της νεότευκτης εκκλησίας της νεοιδρυθείσας πόλης.
Το θέμα του τριπτύχου είναι η γέννηση του Θείου Βρέφους (μεσαίο τμήμα) και η γνωστοποίηση του βαρυσήμαντου γεγονότος στον αυτοκράτορα Αύγουστο (αριστερή πτέρυγα) και στους τρείς Μάγους της Ανατολής (δεξιά πτέρυγα). Στο κυρίως τμήμα διακρίνεται κατά την παραδοσιακή απεικόνιση του θέματος η Θεία Οικογένεια, Ιωσήφ και Μαρία, στη φάτνη να προσκυνά το μικρό Ιησού μαζί με δύο αγγέλους -τρείς ακόμη άγγελοι ίπτανται πάνω από τη σκηνή- και με τη διακριτική παρουσία του δωρητή. Ο Μπλαντελίν αποδίδεται στη μαύρη βουργουνδική φορεσιά με τα μυτερά υποδήματα, σύμβολα και τα δύο της αριστοκρατικής του καταγωγής, και είναι συνειδητά τοποθετημένος από το ζωγράφο στη νοητή προέκταση του παλατιού του Μίντελμπουργκ που υψώνεται στο βάθος δεξιά.
Η αναχρονιστική λεπτομέρεια της τοποθέτησης της “Γέννησης” σε μία τοπογραφία σύγχρονη της εκτέλεσης του τριπτύχου, αποτελεί ένα σύνηθες τέχνασμα των Φλαμανδών ζωγράφων για να προσδώσουν στο έργο τους το στοιχείο της αμεσότητας. Η τεράστια συμβολική προέκταση του θαύματος της “Γέννησης” ως υπέρβαση του παρελθόντος και σηματοδότηση μίας νέας ιστορικής εποχής που υπόσχεται στο ανθρώπινο γένος τη σωτηρία, αντανακλάται τόσο στα ρωμανικά-παγανιστικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής της φάτνης -ο έτερος κίονας που κυριαρχεί σε πρώτο πλάνο θα μπορούσε να είναι μία αναφορά στη στήλη της μαστίγωσης και επομένως μία υπόμνηση των μελλοντικών Παθών του Κυρίου-, όσο και στην επιλογή της απεικόνισης στην αριστερή πτέρυγα του τριπτύχου, του “Οράματος του αυτοκράτορα Αυγούστου”.
Το επεισόδιο αναφέρεται στη Legenda Aurea, μία συλλογή βίων Αγίων, του Jacobus de Voragine. Εκεί μνημονεύεται, ότι ο αυτοκράτορας αντιδρώντας στις πιέσεις που του ασκούνταν από τους συγκλητικούς για ν’ αποδεχτεί τις τιμές ενός θεού πρός το πρόσωπό του, ρώτησε τη Σιβύλλα, εάν θα γεννιόταν ποτέ ένας βασιλιάς με μεγαλύτερη εξουσία απ’ τον ίδιο. Τότε εμφανίστηκε κατά το μεσημέρι -την ώρα δηλαδή της γέννησης του Ιησού- στον ουρανό η Παναγία με το Βρέφος σε ένα βωμό. Η Σιβύλλα ερμηνεύοντας το όραμα φανέρωσε στον αυτοκράτορα τη δύναμη του Θείου Βρέφους και εκείνος γεμάτος δέος προχώρησε σε θυσίες, απαρνούμενος στο εξής ν’ αντιμετωπίζεται ως θεός. Την ενορατική επίγνωση της επερχόμενης “Θείας Γέννησης” από τον άρχοντα του δυτικού κόσμου, συμπληρώνει η γνωστοποίηση του κοσμοιστορικού συμβάντος στους Μάγους της Ανατολής στη δεξιά πτέρυγα του τριμελούς έργου.
Ξανά στη Legenda Aurea γίνεται αναφορά σε ένα εκόμη θαύμα που έλαβε χώρα την ημέρα της Γέννησης του Κυρίου. Στους τρείς Μάγους, οι οποίοι προσεύχονταν σε ένα βουνό, εμφανίστηκε ξάφνου ένα άστρο με τη μορφή ενός βρέφους στον ουρανό, το οποίο και τους παρακίνησε να μεταβούν στην Ιουδαία, αναζητώντας ένα νεογέννητο. Αυτή η σκηνή εικονογραφείται στο προσκήνιο. Σε δεύτερο πλάνο απεικονίζεται ένα γεγονός που προηγείται της “Επιφανείας” του νεαρού Ιησού στους βασιλείς εξ ανατολάς.
Οι τρείς Μάγοι αποδίδονται σε μικρογραφία στο βάθος μία δεύτερη φορά γυμνοί στο βουνό, τελώντας το εξαγνιστικό λουτρό στο ποτάμι, εν αναμονή της πραγμάτωσης της προφητείας του οράματος της “Γέννησης”, όπως περιγράφεται στο τέταρτο βιβλίο του Μωϋσή (24.17). Ανακεφαλαιώνοντας, το τρίπτυχο “Μπλαντελίν” εντυπωσιάζει με τη χρωματική του ενοποίηση και την προγραμματική εικονογραφία του, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η ενσάρκωση του Κυρίου και η διακήρυξη του μηνύματος της “Θείας Γέννησης” σε Ανατολή και Δύση.
