Φανταστικό μουσείο

«Τετάρτῳ δὲ μηνὶ μετὰ τὴν κτίσιν, ὡς Φάβιος ἱστορεῖ, τὸ ερὶ τὴν ἁρπαγὴν ἐτολμήθη τῶν γυναικῶν καὶ λέγουσι μὲν ἔνιοι τὸν Ῥωμύλον αὐτὸν τῇ φύσει φιλοπόλεμον ὄντα καὶ πεπεισμένον ἔκ τινων ἄρα λογίων ὅτι τὴν Ῥώμην πέπρωται πολέμοις τρεφομένην καὶ αὐξομένην γενέσθαι μεγίστην, βίας ὑπάρξαι πρὸς τοὺς Σαβίνους·οὐδὲ γὰρ πολλάς, ἀλλὰ τριάκοντα μόνας παρθένους λαβεῖν αὐτόν, ἅτε δὴ πολέμου μᾶλλον ἢ γάμων δεόμενον» (Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Ρωμύλος, 14.1). Το επεισόδιο-σταθμός στη μυθική προϊστορία της πόλης της Ρώμης, αυτό της αρπαγής των Σαβίνων, εξιστορούν τόσο ο αρχαίος ιστορικός Λύβιος, όσο και ο Πλούταρχος στο βίο του Ρωμύλου (κεφάλαιο 14). Την περιγραφή της σκηνής στο έργο του Πλουτάρχου εικονογραφεί πιστά ο πίνακας του βενετσιάνου ζωγράφου Σεμπαστιάνο Ρίτσι. Η δράση τοποθετείται στην εποχή που η νεόδμητη από τον Ρωμύλο πόλη της Ρώμης κατοικούνταν αποκλειστικά από εκπροσώπους του ανδρικού φύλου. Μπρος στο απευκταίο ενδεχόμενο του επικείμενου αφανισμού του ρωμαϊκού γένους λόγω της παντελούς έλλειψης διαθεσίμων γυναικών προς ζευγάρωμα, ο Ρωμύλος θα προσφύγει σε ένα πανούργο τέχνασμα. Με το πρόσχημα της διοργάνωσης μιας λαμπρής τελετής εορτασμού ενός πρόσφατα ανακαλυφθέντος βωμού, όλες οι γειτονικές φυλές προσκλήθηκαν να παρευρεθούν, ανάμεσα τους και αυτή των Σαβίνων. Το σχέδιο προέβλεπε, ότι ο Ρωμύλος τυλιγμένος στον πορφυρό μανδύα του θα έδινε στους οπλισμένους άνδρες του με το ανασήκωμα του ρούχου του το γενικό πρόσταγμα για τη σφαγή των ανδρών και την αρπαγή των γυναικών των ανίδεων επισκεπτών. Χάρη στο πολυμήχανο μυαλό του μυθικού ήρωα, έμελλε κατά τους αρχαίους ιστορικούς να διασφαλιστεί η διαιώνιση του ρωμαϊκού γένους, απαρέγκλιτη προϋπόθεση για την μετέπειτα ίδρυση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στον πίνακα του Ρίτσι η ανοικοδόμητη ακόμη πόλη –όπως υποδηλώνουν οι σκαλωσιές στο δεξιό φόντο του έργου- κυριαρχείται από ένα έκκεντρα τοποθετημένο επιβλητικό οικο- δόμημα, οι αρχιτεκτονικές καταβολές του οποίου ενθυμίζουν σε ένα βαθμό το περίφημο Πάνθεον στη Ρώμη. Δεξιά από το ναό αυτό διακρίνεται ο Ρωμύλος με στρατιωτική περιβολή να ανα- σηκώνει τον πορφυρό μανδύα του, σημαίνοντας καθ’ αυτόν τον τρόπο την απαρχή της σφαγής των ξένων ανδρών και την επακόλουθη αρπαγή των γυναικών τους.
Στο πρώτο πλάνο ο ζωγράφος εστιάζει σε τέσσερεις επιμέρους ετεροφυλικές συγκρούσεις, λαμβάνοντας παράλληλα το αρχαίο κείμενο ως πρόσχημα και αφετηρία για την απόδοση τεσσάρων διαφορετικών παραλλαγών από τέσσερεις διαφορετικές οπτικές γωνίες του θέματος της αρπαγής μιας γυναίκας από έναν άνδρα με την άσκηση σωματικής βίας. Ο Ρίτσι δε θα παραλείψει μάλιστα στο έργο του να συμπεριλάβει και μοτίβα που αντλούν έμπνευση από γνωστές γλυπτικές συνθέσεις της εποχής του, όπως π.χ. στην περίπτωση του κεντρικού συμπλέγματος που εμπνέεται από την “Αρπαγή της Περσεφόνης” του Τζιανλορέντσο Μπερνίνι (Gianlorenzo Bernini), έργο που δύναται να θαυμάσει σήμερα ο επισκέπτης της πινακοθήκης Μποργκέζε στη Ρώμη.