Μας πληροφόρησε ο αγαπητός δήµαρχος Σφακίων ότι µετά την ανάληψη έργων στο φαράγγι Αράδαινας, από τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ο ∆ήµος θα το ανοίξει.
Για την ιστορία ας σηµειωθεί ότι αυτό είχε ανοίξει από τον Ορειβατικό Σύλλογο Χανίων µε την πρώτη οργανωµένη πολυπληθή διάβαση του την 14η και 15η Νοεµβρίου του 1970. Πενήντα τέσσερα χρόνια πριν. Αλλά και ο ∆ήµος έχει από χρόνια δική του µεγάλη πινακίδα στην είσοδό του. Ίσως να υπάρχει πρόθεση εισιτηρίου…
Τότε κατεβήκαµε µε σχοινιά το πέρασµα των βράχων και µετά τοποθετήθηκε διπλή σιδερένια σκάλα. Σήµερα έχει διανοιχθεί µονοπάτι σε κάποιο υψόµετρο µε σκαλιά.
Ας σηµειωθεί ότι η ρήση που αποδίδεται στο φαράγγι της Σαµαριάς «Ένας είναι ο φάραγγας» είχε καθιερωθεί στα Σφακιά γι’ αυτό το φαράγγι.
Η πρόσβαση πραγµατοποιείται από το εγκαταλελειµµένο χωριό της Αράδαινας, µέσω της Ανώπολης (υψόµετρο 600 µ.)
Η Αράδαινα εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της το 1952, µετά από µεγάλη βεντέτα που ξέσπασε µεταξύ δύο οικογενειών. Σήµερα διαµένουν εκεί µόνο ένας – δύο κτηνοτρόφοι. Εδώ τοποθετείται η αρχαία πόλη της Κρήτης της ελληνικής αρχαϊκής περιόδου, Αραδήν, από την οποία το φαράγγι πήρε το όνοµα του. Τα ερείπια της σώζονται στη θέση Πασσόπετρα, κοντά στο σηµερινό χωριό Αράδαινα. Ήταν η αυτόνοµη πόλη, αφού αναφέρεται µεταξύ των 30 κρητικών πόλεων, που υπόγραψαν τη συνθήκη συµµαχίας µε τον Ευµένη Β’ της Περγάµου, το 183 π.Χ. Ιδρύθηκε από τους Φοίνικες και συνδέουν το όνοµά της µε τη φοινικική λέξη Aruad, που σηµαίνει καταφύγιο. Το επίνειο της Φοίνικας ενισχύει την ετυµολογία αυτή.
Μέσα στο φαράγγι της Αράδαινας, µα και στις γύρω περιοχές, διαδραµατίσθηκαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, πολλά γεγονότα που καταγράφηκαν στην ιστορία σαν δείγµατα της αγωνιστικότητας και του θάρρους των Σφακιανών κατά των κατακτητών. Την εποχή του ∆ασκαλογιάννη, ο οικισµός είχε πολλούς κατοίκους και ωραία κτίσµατα: «Πού είναι οι οντάδες σας, τα καµαρόσπιτά σας; Ούλα γενήκαν τρόχαλος και ποιος να τ’ ανακτίσει, που πιάσαν οι νοικοκυροί Ανατολή και ∆ύση». Μ’ αυτούς τους στίχους θρηνεί ο Μπάρµπα Μπαντζελιός για την καταστροφή των Σφακίων, ύστερα από την αποτυχία της επανάστασης του ∆ασκαλογιάννη.
Τους τελευταίους χρόνους της Ενετοκρατίας, και µέχρι το 1770, το χωριό ευηµερούσε καθώς οι κάτοικοι του ασχολούνταν µε τη ναυτιλία και το εµπόριο. «Άι Γιάννη κι Αράδαινα, Λουτρό κι Αγιά Ρούµελη, που τα καράβια κάνασιν οι Σφακιανοί µαρνέροι…»
Ο ∆ασκαλογιάννης εδώ έδωσε την τελευταία του µάχη και η Αράδαινα καταστράφηκε ολοκληρωτικά: «Στ’ Αράδαινας το Φάραγγα οι Σφακιανοί σταθήκαν, χίλιοι τρακόσοι τέσσερις, βραδ’ ένα µετρηθήκαν. ∆ώδεκα µέρες πολεµούν, ούλοι, µικιοί! µεγάλοι τη νύχτα τσ’ επατήσασιν από το ∆ιαλισκάρι…»
Στο ίδιο φαράγγι δόθηκε αποφασιστική µάχη προκειµένου να αναχαιτιστεί η προέλαση των Τούρκων το 1867. Οι επαναστάτες, 4.000 στον αριθµό, συγκεντρώθηκαν στη µια πλευρά του φαραγγιού, ενώ στην άλλη πλευρά ήταν συγκεντρωµένοι 25.000 Τούρκοι. Τα τουρκικά πλοία κανονιοβολούσαν τους επαναστάτες από τη θάλασσα και έτσι αυτοί αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν. Οι Τούρκοι έκαψαν άλλη µια φορά την Αράδαινα. Η µάχη αυτή ήταν το Βατερλώ του Κρητικού Αγώνα το 1866 – 69.
Εδώ σώζεται, επίσης, η κατάγραφη Βυζαντινή εκκλησία του Μιχαήλ Αρχαγγέλου µε τον υψηλό τρούλο που χρονολογείται τον 14° -15° αιώνα. Είναι κτισµένη στο ανατολικό τµήµα του κεντρικού κλιτούς τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 5ου ή 6ου αιώνα και υπήρξε έδρα επισκόπου, όπως αναφέρεται στο Συνέκδηµο του Ιεροκλή (651,19). Στην εκκλησία αυτή όρκιζαν τους ύποπτους κλέπτες, οι οποίοι πολλές φορές οµολογούσαν τις κλεψιές τους φοβούµενοι τον Αϊστράτηγο.
Οι κάτοικοι της Αράδαινας, παρόλο που ήταν ορεινό χωριό, ήταν ναυτικοί και χρησιµοποιούσαν για τα καράβια τους το λιµάνι του Λουτρού.
Παλαιότερα, η πρόσβαση στο χωριό γινόταν µέσω θαυµάσιου µονοπατιού (καλντερίµι), το οποίο υπάρχει ακόµη, ο δε αµαξιτός δρόµος έφθασε στο χωριό το 1986, οπότε και τοποθετήθηκε η µεταλλική γέφυρα Beley από την οικογένεια των εφοπλιστών Βαρδινογιάννη, οι οποίοι είχαν καταγωγή από το χωριό Άγιος Ιωάννης.
Στη γέφυρα αυτή τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού παρατηρείται έντονη δραστηριότητα από τους φίλους του λεγάµενου Μπάντζι σπορ (bungee jumping), οι οποίοι πηδάνε στο κενό από ύψος 150 µέτρων. Είναι το υψηλότερο σηµείο στην Ελλάδα στο οποίο έχει αναπτυχθεί το σπορ αυτό.
Στην πραγµατικότητα το φαράγγι αρχίζει από πολύ πιο ψηλά, από τις ρίζες των Λευκών Ορέων, σε υψόµετρο περίπου 1000 µέτρων, αλλά έχει καθιερωθεί εξ αρχής να πραγµατοποιείται η διάβαση του από το χωριό και κάτω. Για να φθάσει ο πεζοπόρος στον απάνω Πόρο ή και πιο ψηλά, αρχικά απαιτείται πεζοπορία µέχρι εκεί δύο ωρών και άλλη τόση σχεδόν ώρα προκειµένου να φτάσει πάλι στην γέφυρα, όπου έχει καθιερωθεί η διέλευσή του. Ο αµαξιτός δρόµος από τη Χώρα Σφακίων ως την Ανώπολη είναι µήκους 12 χιλιοµέτρων και από εκεί στην Αράδαινα 3,5 χιλιόµετρα. Στην Ανώπολη υπάρχουν εστιατόρια και ενοικιαζόµενα δωµάτια, καθώς και αγροτικό ιατρείο και καθηµερινή συγκοινωνία µε το λεωφορείο…
Η διάβαση του φαραγγιού από τη γέφυρα µέχρι την ακτή γίνεται µε οµαλή πεζοπορία διάρκειας τριών ωρών. Οι θεόρατες και κατακόρυφες βραχοπλαγιές του φαραγγιού προσφέρουν ένα θαυµάσιο θέαµα και σ’ αυτό υπάρχουν κυρίως ασφένταµοι, λίγα πλατάνια και άλλα δένδρα, καθώς και Βότανα. Πηγή νερού συναντιέται µόνο στο τέλος της διαδροµής.
Σε µικρή απόσταση από το τέλος της διαδροµής, αριστερά, υπάρχει µονοπάτι από το οποίο µε πεζοπορία 30 λεπτών οδηγεί στο παλαιό χωριό Λιβανιανά (υψόµετρο 250 µ.). Από τα Λιβανιανά υπάρχει καλός αµαξιτός δρόµος 10 χιλιοµέτρων που οδηγεί στην Ανώπολη. Υπάρχει, επίσης, αγροτικός δρόµος τριών χιλιοµέτρων που φτάνει µέχρι τις ακτές Λύκος και Φοίνικας, όπου βρίσκονται ταβέρνες και ενοικιαζόµενα δωµάτια. Από τον Φοίνικα µέχρι το γραφικό Λουτρό απαιτείται πεζοπορία 30 λεπτών.
Το φαράγγι τερµατίζει στην µοναδική σε καθαρότητα και οµορφιά ακτή ∆ιαλεσκάρι ή Μάρµαρα (µε χαλίκι καθαρό), στην οποία υπάρχει ένα ταβερνάκι και λίγα ενοικιαζόµενα δωµάτια.
Από Μάρµαρα µέχρι την ακτή Λύκος – Φοίνικας απαιτείται πεζοπορία 1 ώρας και από εκεί µέχρι το Λουτρό πορεία 20 λεπτών.
Από το Λουτρό διέρχεται πλοιάριο για τη Χώρα Σφακίων κατά την περίοδο από Μάιο µέχρι και τέλη Οκτωβρίου. ∆ιαφορετικά η πεζοπορία από κει µέχρι τη Χώρα Σφακίων απαιτεί άλλες δύο ώρες. Επίσης υπάρχουν θαλάσσια ταξί.
Είναι βατό όλο τον χρόνο, αλλά απαιτείται προσοχή.
Στην δυτική πλευρά, πλησίον της εξόδου του φαραγγιού υπάρχει πιο ψηλά το εκκλησάκι του Αγίου Βασιλείου που πανηγυρίζει την Πρωτοχρονιά.
Y.Γ.: Αφιερωµένο στον τελευταίο κάτοικο της Αράδαινας Μανώλη Νικολουδάκη, που κηδεύτηκε χθες.
