Μια νέα μέθοδο για την απομόνωση της φαρμακευτικής ουσίας ελαιοευρωπαΐνης ή ολεοευρωπαΐνης από τα φύλλα ελιάς αναπτύχθηκε στο Εργαστήριο Χημείας Φυσικών Προϊόντων του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ.) και παρουσιάστηκε σε πρόσφατη συνάντηση επιστημόνων στα Χανιά (στις 29 Αυγούστου).
Μάλιστα, στο πλαίσιο της συνάντησης, που είχε στόχο τη σύνδεση επιχειρήσεων με τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα, βραβεύτηκε για τη μέθοδο αυτή ο συντονιστής Σπουδών και Ερευνας του Προγράμματος Ποιότητας Τροφίμων και Χημείας Φυσικών Προϊόντων του M.A.I.X., οργανικός χημικός, Παναγιώτης Κεφάλας. Επίσης, βραβεύτηκε η καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης, Παγώνα Μαραβελάκη για την καινοτόμο πρότασή της σχετικά με τη χρησιμοποίηση «οικολογικών νανο-υλικών για την προστασία σύγχρονων και παραδοσιακών κτηρίων από τη φθορά».
Σχετικά με την ελαιοευρωπαΐνη, ο κ. Κεφάλας μας εξηγεί ότι η συγκεκριμένη ουσία, η οποία δεν έχει σχέση με τη λεγόμενη “φραπελιά”, σύμφωνα με επιστημονικές αναφορές έχει ιδιότητες, μεταξύ άλλων ως αντιβιοτικό, αντιμικροβιακό και αντιμυκητιακό και σαν φάρμακο ενάντια στη σαλμονέλα κ.λπ.
– Πρόσφατα βραβευτήκατε σε συνάντηση επιστημόνων στο Μ.Α.Ι.Χ. για την απομόνωση φαρμακευτικών ουσιών από φύλλα ελιάς. Δηλαδή τι ακριβώς επιτύχατε στο εργαστήριό σας;
Η παρούσα εφεύρεση αναφέρεται σε μια νέα και γρήγορη μέθοδο απομόνωσης ολεοευρωπαΐνης (ή ελαιοευρωπαΐνης) υψηλής καθαρότητας από φύλλα ελιάς. Η μέθοδος δίνει προϊόν σε δύο επίπεδα. Πρώτον, εκλεκτική ανάκτηση φαινολικού μείγματος από τα φύλλα, εμπλουτισμένου μέχρι 50% σε ολεοευρωπαΐνη, με τρόπο φθηνό και γρήγορο, χωρίς τη χρήση τοξικών διαλυτών, οι οποίοι και ανακυκλώνονται. Το μείγμα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έχει. Σε δεύτερο επίπεδο, η συγκεκριμένη ουσία μπορεί να καθαρισθεί μέχρι 95 έως 98% και με τελική απόδοση 1 γραμμάριο από 100 ξηρών φύλλων.
– Εξηγήστε μας τη μέθοδο αυτή. Με ποιον τρόπο γίνεται η απομόνωση της συγκεκριμένης ουσίας.
Η μέθοδος βασίζεται στον ελαφρώς όξινο χαρακτήρα των φαινολικών και την πολικότητά τους, που επιτρέπουν την εκλεκτική τους εκχύλιση από τον φυτικό ιστό με τη χρήση κάποιου αλκαλικού φορέα. Η ολεοευρωπαΐνη είναι ευαίσθητη στο αλκαλικό περιβάλλον. Ομως, στις ελεγχόμενες συνθήκες της συγκεκριμένης μεθόδου δεν αλλοιώνεται.
– Η ουσία αυτή, η ολεοευρωπαΐνη, πού βρίσκεται και σε τι χρησιμοποιείται; Τι ιδιότητες έχει;
Η ολεοευρωπαΐνη ανήκει στα σεκοϊριδοειδή (secoiridoids), που απαντώνται κυρίως στις φυτικές οικογένειες Oleaceae, Gentianaceae, Cornaleae.
Είναι ένας γλυκοζίτης με πικρή γεύση, ο οποίος διασπάται εύκολα με όξινη ή ενζυματική υδρόλυση προς ελενολικό οξύ, υδροξυτυροσόλη και γλυκόζη. Η χρήση του στην ιατρική ανέρχεται στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, όπου εκχύλισμα φύλλων ελιάς χρησιμοποιήθηκε κατά της ελονοσίας. Μέχρι σήμερα έχουν αναφερθεί για την ολεοευρωπαΐνη μια σειρά από ενδιαφέρουσες βιολογικές ιδιότητες και έχει βρεθεί ότι η χρήση της είναι αποτελεσματική σαν αντιβιοτικό, αντιμικροβιακό και αντιμυκητιακό, για χρήση εναντίον της σαλμονέλας, σαν φυσικό αντιοξειδωτικό, σαν αντιυπερτασικό και με υπογλυκαιμική δράση.
– Εχετε επαφή με φαρμακοβιομηχανίες; Εμπορικά θα την αξιοποιήσετε;
Επαφές υπάρχουν με την βιομηχανία τροφίμων, προς το παρόν. Εχει ήδη υπάρξει πρωτογενής συνεργασία.
– Σε τι πεδία δραστηριοποιείται το Εργαστήριό σας;
Το Εργαστήριο Χημείας Φυσικών Προϊόντων και Αναλυτικής Χημείας του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων δραστηριοποιείται στη μελέτη αντιοξειδωτικών και τη χημεία αυτών, στην ανάπτυξη μεθόδων χημειοφωταύγειας, στην απομόνωση και ταυτοποίηση φυσικών προϊόντων από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων της βιομηχανίας μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, στις μελέτες αυθεντικότητας τροφίμων, ποτών, σε συνθετικές προσεγγίσεις φυσικών προϊόντων. Επίσης παρέχει διαπιστευμένες αναλύσεις κατά ISO 17025 συμπεριλαμβανομένων των υπολειμμάτων αντιβιοτικών στο μέλι και των πτητικών τοξικών ουσιών σε πόσιμο νερό.
Μεταξύ άλλων, η ομάδα έχει ασχοληθεί με την αξιοποίηση των υπολειμμάτων του κρεμμυδιού (450.000 τόνοι στην Ε.Ε.) για ανάκτηση προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το ίδιο ισχύει και για τα απόβλητα της οινοποιίας, της παραγωγής χυμού πορτοκαλιού, την αξιοποίηση του ξεχασμένου χαρουπιού κ.λπ. Επίσης πολλά φυτά μελετώνται για ενδεχόμενες βιοδραστικές ουσίες και εκτίμηση των ιδιοτήτων αυτών.
