Bιότοπος – περιγραφή
H Λατινική ονομασία του βοτάνου είναι PHASEOLUS vulgaris (Φασίολος ο κοινός). Ανήκει στην οικογένεια των ψυχανθών.
Είναι ένα φυτό που έχει αναρίθμητες καλλιεργούμενες ποικιλίες, αναρριχώμενες ή νάνοι, σε όλο τον κόσμο. Έτσι μία προσπάθεια περιγραφής του φυτού, δεν έχει νόημα.
Τα γνωστότερα είδη φασολιών είναι ο Φασίολος ο κοινός, ο Φασίολος ο πολυανθής (Ph. Multiflorus), ο Φασίολος ο πράσινος (Ph. Viridissimus Ten.), ο Δόλιχος ο λοβός, ο Δόλιχος ο μελανόφθαλμος (σμυρναίικα). Είδη φασιόλων αναφέρονται περισσότερα από 470. Τα γνωστότερα στη χώρα μας είναι τα φρέσκα φασολάκια, τα αμπελοφάσουλα ή γυφτοφάσουλα, οι γίγαντες, τα μαυρομάτικά ή αραποφάσουλα και τα λόμπια ή λόπια ή λουβιά.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Φασίολος των αρχαίων δεν είναι ακριβώς γνωστό ποιο είδος αφορούσε. Ο Δόλιχος του Θεόφραστου αφορούσε τον κοινό Φασίολο που περιγράφουμε. Οι Γκίλμπερτ και Μποννέ αναφέρουν ότι οι Φασίολοι είναι αμερικανικής καταγωγής και είναι γεγονός ότι πάρα πολλές ποικιλίες φασιόλων εισήχθησαν στην Ευρώπη από την Αμερική. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο Φασίολος ήταν γνωστός στους αρχαίους Ελληνες και τους Ρωμαίους. Αλλωστε οι περιγραφές των αρχαίων Ελλήνων για τις θεραπευτικές ιδιότητες του Φασίολου ταυτίζονται με αυτές που ανέφεραν οι βοτανολόγοι από τον 16ο αιώνα και εντεύθεν.
Ο Ορεσείβιος ανέφερε για το βότανο «διαχωρητικοί εισί μάλλον των πισσών και ήσσον φυσώδεις και τρόφιμοι». Ο Ευγένιος Σαβέτ τους αποκαλούσε “Φίλο των πτωχών” ενώ ο περίφημος γαστρονόμος του 19ου αιώνα, ο Μπριολά-Σαβαρόν ήταν εχθρός των φασιόλων, κυρίως για τις παχυντικές τους ιδιότητες.
Τους ξερούς λοβούς, χωρίς τους σπόρους τους χρησιμοποιούσαν στη λαϊκή ιατρική σε περιπτώσεις διαβήτη. Επίσης τους χρησιμοποιούσαν σε προβλήματα αρθρώσεων, νεφρών, ποδάγρας και ρευματισμούς.
Στην Κρήτη πρώτος αναφέρει ότι καλλιεργούσαν τον Φασίολο ο Μπελόν που την επισκέφτηκε το 1549. Τότε κατά τον Μπελόν οι κρητικοί αποκαλούσαν το φυτό “σκαροβότανο” και αυτό γιατί χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του βοτάνου ως δόλωμα για το ψάρεμα του σκάρου που αφθονούσε στα κρητικά νερά. Τα πράσινα φασόλια που περίσσευαν τα ξέραιναν στον αέρα αφού τους αφαιρούσαν τις ίνες και τα φύλαγαν για τον χειμώνα. Τότε τα έβαζαν από βραδίς σε χλιαρό νερό και το άλλο πρωί τα μαγείρευαν. Οι Κρητικοί τα θεωρούσαν άκρως γαλακταγωγά μαζί με μάραθο. Κοπανισμένα βραστά τα έβαζαν σαν έμπλαστρο στις κουτάλες (ωμοπλάτη) των θηλαζουσών.
Συστατικά – χαρακτήρας
Οι ξεροί λοβοί των φασιόλων περιέχουν νερό 13%, αζωτούχες ουσίες 4,28%, λιπαρές ουσίες 0,90%, αμυλούχες ουσίες 60,12%, κυτταρίνη 15,92% και τέφρα 5,80%.
Οι σπόροι περιέχουν μία τοξαλβουμίνη (φασίνη). Η τοξική αυτή ουσία δεν καταστρέφεται με την αποξήρανση, αλλά με το παρατεταμένο μαγείρεμα. Οι λοβοί του φυτού χωρίς τους σπόρους δεν είναι τοξικοί. Περιέχουν πολλές ουσίες όπως βεταίνη, τριγωνελλίνη, τυροσίνη, αργινίνη και ανόργανες ουσίες (κάλιο, νάτριο, μαγγάνιο, ασβέστιο, σίδηρο, φωσφόρο).
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη
– συλλογή
Ανθίζει από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται οι ξεροί λοβοί αφού αφαιρεθούν οι σπόροι.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Οι φλούδες των φασολιών έχουν διουρητικές, αντιφλεγμονώδεις, βακτηριοκτόνες, αγγειοδιασταλτικές και παυσίπονες ιδιότητες. Βελτιώνουν τον μεταβολισμό του οργανισμού.
Το βότανο χορηγείται με τη μορφή του αφεψήματος ξερών λοβών, αφού προηγουμένως τους μουλιάσουν για πολλές ώρες σε κρύο νερό. Το αφέψημα αποβάλει τα υγρά από τον οργανισμό, βελτιώνει την λειτουργία του καρδιοαγγειακού συστήματος και κατεβάζει την πίεση. Χρησιμοποιείται στην κατακράτηση ούρων, ασθένειες των νεφρών, ουρήθρας, ουρικές πέτρες, ζαχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, οιδήματα, προβλήματα των αρθρώσεων, ποδάγρα και ρευματισμό. Αφέψημα καρπών φασολιών και πράσινου φλοιού λαμβάνεται σαν διαιτητικό πρόσθετο στη γαστρίτιδα με μειωμένη έκκριση οξύτητας. Ο χυμός των πράσινων φασολιών έχει παυσίπονη δράση.
Εξωτερικά καταπλάσματα με αλεύρι φασολιών και μέλι βοηθά στην ωρίμανση των καλόγερων. Με αλεύρι φασολιών πασαλείφονται τα έλκη δέρματος, υγρά εκζέματα και σπυριά ερυσίπελας. Στα καψίματα τοποθετείται αλεύρι μαζί με ασπράδι αυγού. Η στάχτη από τις φλούδες των φασολιών αναμιγμένες με μέλι υπό μορφή καταπλάσματος μαλακώνουν τους πόνους στις αρθρώσεις.
Τα Φασόλια περιέχουν γλυκοσινίνη που μπορεί να αντικαταστήσει την ινσουλίνη στη θεραπεία του διαβήτη.
Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται ένα βάμμα ολόκληρου του νωπού φυτού, που συλλέγεται μετά την άνθηση. Το παρασκεύασμα αυτό ενδείκνυται εναντίον της ισχιαλγίας, των ρευματισμών και των νεφρικών παθήσεων.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Τέσσερεις χούφτες θρυμματισμένο σκεύασμα τοποθετείται σε δύο λίτρα νερό για μερικές ώρες, Μετά βράζονται μέχρι να μείνει μισό λίτρο νερό. Πίνονται 2με 3 ποτήρια υγρό την ημέρα, μισή ώρα πριν το φαγητό.
Προφυλάξεις
Το φάγωμα σπόρων νωπού φασολιού προκαλεί εμέτους, διάρροια, και αιμορραγική εντερίτιδα. Εχουν σημειωθεί θανάσιμες δηλητηριάσεις.
Τα φρέσκα φασολάκια αντενδείκνυνται στους αρθριτικούς λόγω των οξαλικών αλάτων που περιέχουν.
Τα ξερά φασόλια είναι δύσπεπτα και φυσώδη. Παρόλα αυτά μπορούν να τα τρώνε οι δυσπεπτικοί αν παρασκευαστούν αποφλοιωμένα, υπό μορφή πουρέ. Ακόμα καλύτερα χωνεύονται αν μαγειρευτούν με σέλινο και μαϊντανό.
Τα πράσινα φασολάκια αντενδείκνυνται σε αρθριτικούς, ψαμμιακούς, λιθισιακούς και αρτηριοσκληρωτικούς γιατί εκτός των οξαλικλων αλάτων περιέχουν και πολλές πυρινίνες. Αντίθετα ωφελούν τους φυματικούς και εξασθενημένους.
Τα Φασόλια τα οποία όταν τα βάζουμε στο νερό επιπλέουν αντί να βυθίζονται πρέπει να πετιούνται. Οσα επιπλέουν στο νερό έχουν προσβληθεί από έντομα (βρούχοι) τα οποία έχουν το χαρακτηριστικό ότι κατά την άνθιση των φασιόλων εναποθέτουν τα ωά τους επί των ανθέων και κατά τον σχηματισμό του καρπού εγκλείονται εντός αυτού.
Συνίσταται μετά το πρώτο βράσιμο να αντικαθίσταται το νερό με φρέσκο.
Υ.Σ.: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@herb.gr
