FASSBINDER

Ο Fassbinder (1945-82) πάντα με προβλημάτιζε και πολλές φορές με τρόμαζε με τη σκληρότητά του. Στα έργα του δεν προσπάθησε να απαλύνει τη ζωή, αντίθετα την παρουσιάζει σκληρή και ασυμβίβαστη. Ακτιβιστής, κομουνιστής, σεξουαλικά ελεύθερος, πότης, αθυρόστομος, ίσως και βωμολόχος εύρισκα τα έργα του εκνευριστικά άγρια και μάλλον απωθητικά στην αμεσότητά τους- τα παρακολουθούσα μόνο και μόνο από περιέργεια να δω «ως που το πάει!»
Με αυτό το πνεύμα πήγα και παρακολούθησα την πρόσφατη παραγωγή του ΔΗΠΕΚ «Ελευθερία στη Βρέμη» και δεν παραξενεύτηκα!
Ήταν ακριβώς ό,τι περίμενα, ένα έργο απλό, άμεσο, λιτό θα έλεγα, χωρίς ευρηματικότητα, χωρίς εξέλιξη ή ανάπτυξη, το οποίο με μία προβλέψιμη επανάληψη μας παρουσιάζει μια σειρά από αναίμακτες δολοφονίες.
Η γύμνια της γραφής, χωρίς καμία ψυχολογική ανάλυση ή επεξεργασία χαρακτήρων, παρουσιάζει τον Φασμπίντερ σαν πιστό μαθητή του Μπρεχτ. Τα άτομα στη σκηνή εκτός από την πρωταγωνίστρια είναι κούκλες “επί σφαγή” για να σφαγιαστούν με μαθητική ακρίβεια! Και ασφαλώς το κίνητρο δεν ήταν μόνο η καταπίεση της γυναίκας που ο Φασμπίντερ θέλει τόσο ιδιαίτερα να τονίσει.
Η Γκεέσε Γκότφριντ ήταν ψυχικά βαριά άρρωστη και όχι (μόνο) “μια καταπιεσμένη” γυναίκα! Η περίπτωσή της μοιάζει με το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Η Φόνισσα» με τη διαφορά ότι δεν είχε το φιλοσοφικό υπόβαθρο ούτε τον γλωσσικό πλούτο!
Είναι βέβαια μεγάλης απορίας άξιον, πως μία “θεούσα” κατά κοινή ομολογία όλου του κοινωνικού της περίγυρου, μια γυναίκα προσηνής και αγαπητή κατάφερε να διαπράξει τόσα εγκλήματα και να ξεφύγει της δικαιοσύνης. Μόνο το 24ο υποψήφιο θύμα παραξενεύτηκε για κάτι άσπρους κόκκους στο πιάτο του! Και η ειρωνεία είναι ότι καθώς πληροφορήθηκα στη Βρέμη σήμερα υπάρχει δρόμος με το όνομά της!
Η παράσταση του ΔΗΠΕΘΕΚ ήταν σωστά τοποθετημένη στο εκθαμβωτικά απλό, ίσως και απλοϊκά γραμμένο ύφος το Φασμπίντερ. Η πρωταγωνίστρια Μαριάννα Δημητρίου έκανε το παν να χρωματίσει το έργο και να δώσει κάποια έννοια στον δύσκολο, ρηχό ρόλο της. Και πέτυχε, όπως απόλυτα επιτυχής ήταν και η εκ προμελέτης παγερή σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη. Κρίμα που οι υπόλοιποι ηθοποιοί δεν είχαν τίποτα σημαντικό να αποδώσουν. Ήταν όμως όλοι τους καλοί!
Αλλά εκεί που η δουλειά του Νίκου Μαστοράκη απογειώθηκε ήταν στα χορευτικά ιντερλούδια. Σαν σκιές, σαν τα φαντάσματα των δολοφονημένων κινούντο πάνω στη σκηνή τελετουργικά, αργά, θλιμμένα. Πράγματι ένα σπουδαίο εύρημα που σε έκανε να παγώνεις.
Αλλά έχω και μία απορία που έχει να κάνει με την επιλογή του έργου. Μήπως εξαιτίας της οικονομίας ρόλων;