1. Εισαγωγικά
Δύο είναι οι πυλώνες προσέγγισης των εργασιακών προοπτικών ενός νέου -και όχι μόνο- ανθρώπου. Ο άνθρωπος με τις κλίσεις του, τις στάσεις του, τα ενδιαφέροντά του, τις διαθέσεις του, τις προτιμήσεις του και τις προσδοκίες του, από τη μία πλευρά, και η επαγγελματική του εργασία, με τις απαιτήσεις της, τις δυσκολίες της και τα προβλήματά της, από την άλλη.
Eτσι ο επαγγελματικός προσανατολισμός, επιδιώκει να βοηθήσει τους σημερινούς μαθητές, αυριανούς επαγγελματίες και μελλοντικούς πολίτες, συμβουλευτικά, να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, οδηγώντάς τους στην αυτογνωσία και στη λήψη αποφάσεων, που θα καταξιώνουν επαγγελματικά τη ζωή τους, σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις δυνατότητες τους.
Με άλλα λόγια, ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός αποτελεί μια πορεία προσωπικής βιωματικής ανακάλυψης, που απαιτεί εκπαίδευση, αγωγή, αλλά και συμβουλευτική καθοδήγηση, για να καταλήξει στην επαγγελματική επιλογή και αγορά εργασίας.
Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, οι νέοι άνθρωποι επιλέγουν, συνήθως ένα επάγγελμα:
– είτε κάτω από την πίεση και την επαγγελματική κατάσταση των γονιών τους,
– είτε εξαιτίας του κοινωνικού και οικονομικού κύρους της εργασίας που επιλέγουν,
– είτε λόγω των προσώπων-προτύπων, που κυριαρχούν στο χώρο του θεάματος, του αθλητισμού και της τηλεόρασης,
– είτε και λόγω παντελούς έλλειψης άλλων περιθωρίων επιλογής.
Αυτές τις εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες προσπαθεί να προλάβει ο επαγγελματικός προσανατολισμός και η συμβουλευτική στο σχολείο, στηρίζοντας κοινωνικά, ψυχολογικά και παιδαγωγικά τον αυριανό εργαζόμενο πολίτη, συνδέοντας το σχολείο με το κοινωνικό-οικονομικό-εργασιακό-παραγωγικό και τεχνολογικό περιβάλλον.
2. Οι Φυσικές Επιστήμες
Με βάση τις παραπάνω αναφορές, οι διαδικασίες μάθησης των Φυσικών Επιστημών (Φ.Ε.) μπορούν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση και την αγάπη των μαθητών για τις Φ.Ε., να οδηγήσουν στους επαγγελματικούς δρόμους των Φ.Ε. αλλά και να στρέψουν σε επαγγελματικά ενδιαφέροντα, που ήταν κρυμμένα μέσα τους, αλλά αποκαλύφτηκαν, μέσα από τη διδασκαλία των Φ.Ε. και των σχέσεών τους με τη φύση, την κοινωνία, την παραγωγή, την οικονομία, την αισθητική και τον πολιτισμό. Τέτοια πολιτισμικά επαγγελματικά ενδιαφέροντα, για τα οποία οι Φ.Ε. δεν είναι καθόλου ξένες ή αδιάφορες, είναι η μουσική, τα εικαστικά, ο κινηματογράφος, ο χορός, το θέατρο, η φυσική αγωγή κ.ά.
3. Μεθοδολογικές διαδικασίες μάθησης στις Φ.Ε., που μπορούν να επηρεάσουν, επαγγελματικά, τους μαθητές είναι:
• Η οργάνωση ερευνητικών ομάδων μαθητών, μέσα και έξω από το σχολείο, με μέλη-μαθητές που εργάζονται με επιστημονικό τρόπο. Δηλαδή επικοινωνούν, μελετούν, συζητούν και διερευνούν θέματα αντλημένα από τις Φ.Ε., τα οποία στη συνέχεια παρουσιάζουν, αξιολογούν και αξιοποιούν για τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, αναπτύσσοντας έτσι κριτική και συνδυαστική σκέψη.
• Οι μεθοδικά οργανωμένες ερευνητικές επισκέψεις σε επιστημονικούς, εργασιακούς, παραγωγικούς, βιομηχανικούς, μουσειακούς και τεχνολογικούς χώρους, καθώς και σε επιχειρήσεις, δημόσιους οργανισμούς και υπηρεσίες.
• Η πρόσκληση στη σχολική τάξη εκπροσώπων των επαγγελματικών τάξεων, οι οποίοι σχετίζονται με τις Φ.Ε., προσφέροντας, διαλεκτικά, σαν διδακτικό αγαθό, τη χρήσιμη εμπειρία τους.
• Η βίωση της εργασιακής εμπειρίας, δηλαδή η μαθητεία και διαμονή, για ένα διάστημα, των μαθητών, στο χώρο εργασίας, δηλαδή στο αγρόκτημα, στο εργοστάσιο, στο νοσοκομείο, στο ερευνητικό κέντρο, στον Ο.Τ.Ε., στη Δ.Ε.Η. ή σε άλλο χώρο παραγωγικής μονάδας, στην οποία εργάζονται επιστήμονες των Φ.Ε.
4. Θεματικές αναφορές της διδασκαλίας των Φ.Ε. είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων για:
• Να παρατηρούν και να περιγράφουν καθημερινά φυσικά φαινόμενα, στα οποία βασίζονται εφαρμογές, όπως η λειτουργία μουσικών οργάνων, οπτικών οργάνων, ηλεκτρικών συσκευών κ.ά.
• Να σχεδιάζουν ή και να κατασκευάζουν πειραματικές συσκευές, αξιοποιώντας προσεκτικές παρατηρήσεις φυσικών φαινομένων.
• Να συλλέγουν, να αναλύουν και να αξιολογούν -κατά την πειραματική διαδικασία- δεδομένα παρατηρήσεων, τα οποία επικυρώνουν τους θεμελιώδεις νόμους των Φ.Ε.
• Να κατανοούν τα ευρήματα και αποτελέσματα μιας επιστημονικής έρευνας, επιχειρηματολογώντας γι’αυτά, μέσω βιβλιογραφικής, βιωματικής και όχι μόνο διαδικτυακής πρόσβασης, σε πολλαπλές και πολυποίκιλες πηγές πληροφόρησης.
• Να κατανοούν τις βλαπτικές επιπτώσεις των ανθρωπογενών δράσεων στο φυσικό περιβάλλον, επινοώντας ερευνητικές και εργαστηριακές πρακτικές αντιμετώπισης τους.
• Να αξιολογούν -κριτικά- τις επιστημονικές πληροφορίες που αφορούν τα μεγάλα πλανητικά προβλήματα, όπως η μεταβολή του κλίματος, οι ήπιες μορφές ενέργειας ή η ανάπτυξη των θερμοπυρηνικών αντιδραστήρων, κρίνοντας το βαθμό εγκυρότητας, αξιοπιστίας, ασφάλειας και χρησιμότητας τους.
• Να προσεγγίζουν θέματα των Φ.Ε. από την καθημερινή ζωή που έχουν συνεισφέρει στην εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης, όπως είναι τα κινητά τηλέφωνα, η ψηφιακή τεχνολογία κ.ά.
5. Επίλογος
Τέτοιες θεματικές προσεγγίσεις και μεθοδολογικές πρακτικές στις Φ.Ε., με την ελκυστικότητα, αποδοτικότητα, επικαιρότητα και χρησιμότητά τους, μπορούν να επηρεάσουν αποφασιστικά τις επαγγελματικές επιλογές των μαθητών, την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς τους, καθώς και την ομαλή τους ένταξη στο κοινωνικό, εργασιακό και πολιτισμικό περιβάλλον.
ΠΗΓΕΣ
1. Αθανασάκης Α., Παιδαγωγικές Κατευθύνσεις Φυσικών Επιστημών. ΣΑΒΒΑΛΑΣ, Αθήνα 1995.
2. Αθανασάκης Α., Η μεθοδολογία του μαθήματος της τεχνολογίας ως κατεύθυνση διδασκαλίας των φυσικών επιστημών, 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Ηράκλειο 1996.
3. Αθανασάκης Α., Διαδικασίες μάθησης Φυσικών Επιστημών μέσα και έξω από το σχολείο. ΧΡ. ΔΑΡΔΑΝΟΣ, Αθήνα 2008.
4. Αθανασάκης Α., Περιβάλλον – Αγωγή και Εκπαίδευση. LIBERAL BOOKS, Αθήνα 2015.
5. Δημητρόπουλος Ε., Συμβουλευτική – Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήνα 1986.
6. Ψαχαρόπουλος Γ., Εκπαίδευση και Εργασία: Το Αιώνιο Χάσμα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ, 2, 1985.
7. UNESCO, New Trends in Integrated Science Teaching. Paris 1982.
8. UNESCO, Innovations in Science and Technology Education. Paris 1986.
