Σαν απασφαλισμένη χειροβομβίδα λειτουργούν για τους χρήστες τα συνθετικά ναρκωτικά που έχουν “πλημμυρίσει” τις πιάτσες στη Θεσσαλονίκη καθώς κανείς δεν ξέρει τις επιπτώσεις που επιφέρουν μακροπρόθεσμα στην υγεία τους.
Τα “φιξάκια” που κυκλοφορούν έχουν πλέον ελάχιστη, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ποσότητα ηρωίνης ή κοκαΐνης και οι προσμείξεις γίνονται με άγνωστες, φτηνές, συνθετικές ουσίες. Αποτέλεσμα; Φτάνουν να πωλούνται μόνο προς 5 ευρώ το ένα.
Από την άλλη πλευρά, το “άνοιγμα” του ΟΚΑΝΑ σε περισσότερους χρήστες, με τη χορήγηση υποκατάστατων και η μείωση του χρόνου αναμονής για την εισαγωγή στα προγράμματα, έχει συντελέσει στον έλεγχο της κατάστασης που διαμορφώνεται στις “πιάτσες”.
Μεγάλος αριθμός χρηστών είναι ενταγμένος στα προγράμματα υποκατάστατων και γίνεται προσπάθεια μείωσης της βλάβης στην υγεία τους, με παρακολούθηση και παραπομπές για νοσηλεία από μέλη του ΟΚΑΝΑ.
ΛΙΓΟΤΕΡΟΙ ΘΑΝΑΤΟΙ
Μεγάλη πτώση των θανατηφόρων περιστατικών από χρήση ναρκωτικών διαπιστώνει η ιατροδικαστής Ελένη Ζαγγελίδου, επισημαίνοντας ότι το 2008 και το 2009, είχαν καταγραφεί πολλοί θάνατοι.
«Αντίθετα, το 2013, στην υπηρεσία μας είχαμε πολύ λίγους θανάτους, γεγονός που το αποδίδω στις συνθετικές ουσίες που κυκλοφορούν ευρέως γιατί είναι πιο φθηνές και στην εξάπλωση των προγραμμάτων υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ», λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η κα Ζαγγελίδου.
Εκτιμά, ωστόσο, ότι ακόμα δεν είναι ορατές οι βλάβες από τα συνθετικά ναρκωτικά αφού πρόκειται για ένα φαινόμενο που είναι πρόσφατο και σε εξέλιξη.
«Προς το παρόν, δεν έχω διαπιστώσει θάνατο από χρήση συνθετικών», τονίζει σχετικά.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΚΑΝΑ, στις 12 Μονάδες Υποκατάστασης (μεθαδόνη & βουπρενορφίνη) στη Θεσσαλονίκη, το 2012 ήταν 2212 άτομα και το 2013 ήταν εγγεγραμμένα 2.195.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η “Δουλειά στον δρόμο” (streetwork) που υλοποιείται εδώ κι έναν χρόνο, με “ορμητήριο” κτήριο επί της οδού Δαναΐδων 9.
Πρόκειται για πρόγραμμα παρέμβασης σε χώρους συνάθροισης και συνδιαλλαγής χρηστών καθώς και για υπηρεσίες που παρέχονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στη Δαναΐδων, χωρητικότητας 15 ατόμων. Εκεί, από τις 10.30 π.μ. – 1.30 μ.μ. παρέχεται στους χρήστες ένα πρόγευμα, διατίθεται ένας υπολογιστής και υπάρχει η δυνατότητα ατομικής ή και ομαδικής συζήτησης με ψυχολόγο και κοινωνιοθεραπευτή. Στον ίδιο χώρο λειτουργεί κοινωνική υπηρεσία που υποστηρίζει την έκδοση βιβλιαρίων υγείας, μέσω της Πρόνοιας και αστυνομικής ταυτότητας, όταν δεν υπάρχει. Επίσης, βεστιάριο καλύπτει τις ανάγκες ιματισμού και σύντομα θα υπάρχει η δυνατότητα ατομικού μπάνιου και πλυσίματος ρούχων.
Γενικότερα, στόχος της υπηρεσίας είναι η βασική υγειονομική φροντίδα μακροχρόνιων ενδοφλέβιων χρηστών, αποκλεισμένων από προνοιακά συστήματα, με αναμενόμενο αποτέλεσμα την προστασία της ατομικής υγείας αλλά και την πρόληψη της μετάδοσης λοιμωδών και άλλων μεταδιδόμενων νοσημάτων.
«Κατά το χρονικό διάστημα από τον Φεβρουάριο του 2013 μέχρι και σήμερα, πραγματοποιήθηκαν 179 εξορμήσεις (streetwork) και τα μέλη της ομάδας έκαναν 2827 επαφές με χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Θα πρέπει να διευκρινισθεί βέβαια ότι πρόκειται για τις συνολικές επαφές και αφορά συχνά στα ίδια άτομα. Παράλληλα, 141 άτομα, εκ των οποίων 92 ενεργοί χρήστες εκτός θεραπευτικών προγραμμάτων και 49 μέλη προγραμμάτων υποκατάστασης, επισκέφθηκαν τον χώρο της δομής», αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο υπεύθυνος της υπηρεσίας Γιάννης Εμινίδης προσθέτοντας ότι από τον περασμένο Ιούνιο διανεμήθηκαν και 1170 σακουλάκια ασφαλέστερης χρήσης ναρκωτικών.
ΟΙ “ΠΙΑΤΣΕΣ”
Δενδροπόταμος, Σταυρούπολη, Αριστοτέλους (πάνω από την Εγνατία), Πανεπιστήμια, πάρκο “Ξαρχάκου”, Πύλη Αξιού, πάρκο Καλλιθέας, πλατεία Ναυαρίνου και Ροτόντας όπως και έξω από τα νοσοκομεία όπου λειτουργούν οι μονάδες του ΟΚΑΝΑ, είναι τα σημεία που συγκεντρώνονται οι περισσότεροι χρήστες στη Θεσσαλονίκη. “Χαρτογραφώντας” τις πιάτσες με βάση τις παρεμβάσεις της ομάδας που δουλεύει στον δρόμο, ο Γιάννης Λιγδάς, συντονιστής της ομάδας streetwork του ΟΚΑΝΑ, τονίζει ότι, ειδικά στον Δενδροπόταμο, εντοπίζονται παντού αγοραπωλησίες ενώ η χρήση χασίς γίνεται απροκάλυπτα.
Η διακίνηση ηρωίνης και κοκαΐνης γίνεται σε συγκεκριμένα σπίτια απ’ όπου, γύρω απ’ αυτά, έχουν σχηματισθεί “πιάτσες”. Διαπιστώνεται εντούτοις ότι, αν και ο αριθμός των χρηστών έχει ελαττωθεί, συνεχίζει να είναι μεγάλος, αφού ο μέσος αριθμός χρηστών που παρατηρήθηκε ημερησίως, κατά τις ώρες παρέμβασης του ΟΚΑΝΑ, είναι 40 με 50 άτομα.
Οι χρήστες έχουν διαχωρίσει τον συνοικισμό σε δύο τμήματα: στο ένα, που είναι κοντά στις ράγες των τρένων, συγκεντρώνονται Έλληνες και Ρομά και στο άλλο, που έχει κατεύθυνση τον σταθμό ΚΤΕΛ “Μακεδονία”, συγκεντρώνονται παλιννοστούντες και Γεωργιανοί, οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως πιο “σκληροί” χρήστες.
Η πλατεία Αριστοτέλους αποτελεί νέα “πιάτσα” και δημιουργήθηκε με την μετακίνηση των χρηστών από την πλατεία Ναυαρίνου και τη Ροτόντα, μετά τις παρεμβάσεις της αστυνομίας.
Στην πλειοψηφία τους είναι μέλη του ΟΚΑΝΑ, αλλά επειδή είναι το κεντρικότερο σημείο της πόλης, υπάρχει προσέλευση χρηστών που δεν παρακολουθούν κανένα πρόγραμμα.
Μία από τις μεγαλύτερες “πιάτσες” χρηστών υπάρχει έξω από τη μονάδα του ΟΚΑΝΑ στη Σταυρούπολη, όπου οι περισσότεροι είναι μεγάλης ηλικίας και κάποιοι είναι μακροχρόνια μέλη του ΟΚΑΝΑ. Όπως παρατηρήθηκε, γίνεται μεγάλη διακίνηση χαπιών, κυρίως αυτών που χορηγούνται από το πρόγραμμα, ενώ η πώληση ηρωίνης δεν είναι συχνό φαινόμενο και οι περισσότερες δοσοληψίες γίνονται στις γύρω περιοχές.
Στα Πανεπιστήμια, σημείο συνάντησης είναι το βαγόνι, δίπλα από τη μονάδα του ΟΚΑΝΑ στο ΑΧΕΠΑ και η πλειονότητα των χρηστών που συχνάζουν εκεί είναι μέλη του προγράμματος.
Στο σημείο γίνεται διακίνηση χαπιών, αμφεταμινών και ηρωίνης και πουλιούνται άγνωστης προέλευσης ουσίες, συσκευασμένες σε σπιρτόκουτα.
Στο πάρκο “Ξαρχάκου” συναθροίζεται μεγάλος αριθμός μακροχρόνιων χρηστών υπηρεσιών του ΟΚΑΝΑ και γίνεται διακίνηση χαπιών και όχι ενδοφλέβια χρήση, γεγονός που αποδίδεται στην έντονη αστυνόμευση.
Πιάτσα μικρού αριθμού χρηστών – μελών του ΟΚΑΝΑ είναι αυτή του πάρκου Καλλιθέας, όπως και στη Ναυαρίνου και τη Ροτόντα, που έχουν περιορισθεί εξαιτίας της πολιτικής της Αστυνομίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης, μετά τις κινητοποιήσεις καταστηματαρχών και πολιτών.
Τέλος, έξω από τις μονάδες χορήγησης υποκατάστατων των Νοσοκομείων, τα μέλη έχουν φτιάξει κάποια στέκια, όπου υπάρχει περιορισμένη διακίνηση χαπιών.
Στόχος η μείωση της βλάβης των χρηστών:
«Προσπαθούμε να μειώσουμε τις βλάβες στην υγεία των χρηστών, με τη διανομή ειδικής σακούλας (KIT) που περιέχει σύριγγα μιας χρήσης, προφυλακτικά και ενημερωτικό υλικό για τα μεταδιδόμενα νοσήματα και, παράλληλα, προσπαθούμε να τους εντάξουμε σε προγράμματα. Από τη στιγμή που μπαίνουν σε κάποιο πρόγραμμα υποκατάστατων είναι πιο “λειτουργικοί”, μπορούν να δουλέψουν και να προσπαθήσουν να αλλάξουν τις συνθήκες διαβίωσής τους», εξηγεί ο υπεύθυνος του “streetwork” Γιάννης Εμινίδης.
Οσον αφορά την ευρεία εξάπλωση των συνθετικών ναρκωτικών, ο κ. Εμινίδης την αποδίδει στη χαμηλή τιμή πώλησής τους και εκτιμά ότι η μεταφορά και διακίνησή τους γίνεται κυρίως από κατοίκους βαλκανικών χωρών.
«Τα συνθετικά ‘καίνε’ το κυκλοφορικό σύστημα των χρηστών, οι οποίοι αποθρασύνονται και παρουσιάζουν μια συμπεριφορά ανεξέλεγκτη, χωρίς φραγμούς», περιγράφει ενδεικτικά. Τονίζει δε, ότι το 80% των δόσεων ηρωίνης που κυκλοφορούν, είναι με μεγάλες προσμείξεις με συνθετικές ουσίες, αγνώστου προελεύσεως, δημιουργώντας περισσότερα προβλήματα υγείας στους χρήστες.
«Παλεύουμε, πάντα, στο πλαίσιο των παρεμβάσεών μας στον δρόμο, να χτίσουμε ‘γέφυρες’ εμπιστοσύνης με τους χρήστες και να προφυλάξουμε την υγεία τους, προασπίζοντας παράλληλα και τη δημόσια υγεία», καταλήγει ο κ. Εμινίδης.
Τη συμβολή του ΟΚΑΝΑ στο “συμμάζεμα” των χρηστών, εξαίρει, με δηλώσεις του στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, ο διευθυντής της Δίωξης Ναρκωτικών Θεσσαλονίκης Δημήτρης Μπουραζάνας.
«Η πολιτική του ΟΚΑΝΑ, που άλλαξε και δέχεται πλέον περισσότερους χρήστες, έχει συμβάλει στον καλύτερο έλεγχο της πιάτσας και στην μείωση των θανάτων», τονίζει.
Αναφερόμενος στην κατάσταση στον Δενδροπόταμο, τη χαρακτηρίζει «δύσκολη περίπτωση» καθώς διακινούνται, σε ευρεία κλίμακα, όλα τα είδη ναρκωτικών ουσιών, παρά τις συνεχείς επεμβάσεις της αστυνομίας.
Οσο για τη νοθεία με συνθετικά ναρκωτικά, διαπιστώνει και αυτός ότι η περιεκτικότητα μιας δόσης με συνθετικά έχει αυξηθεί, υπενθυμίζοντας, ωστόσο, ότι η εμπορία ηρωίνης από την Τουρκία δεν έχει σταματήσει.
«Σημαντικό είναι για μας να κατανοήσουν κυρίως οι γονείς, γιατί τα παιδιά τους, από πολύ μικρές ηλικίες, οδηγούνται στα ναρκωτικά και να μην ντρέπονται να δράσουν όταν το διαπιστώνουν», τονίζει, από την πλευρά του, ο αστυνομικός της Δίωξης Ναρκωτικών Σπύρος Κλιτσιώτης.
ΔΕΚΑ ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΣΕΞ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟ
Πόσο… πωλείται η σεξουαλική συνεύρεση χωρίς προφυλακτικό; «Μόλις 10 ευρώ από χρήστριες ναρκωτικών και 8 ευρώ με προφυλακτικό», λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η υπεύθυνη της υπηρεσίας “streetwork” του ΚΕΘΕΑ Γιούλη Χαριτάκη.
Τρεις μήνες τώρα έχει βγει στους δρόμους και η δεκαμελής ομάδα του ΚΕΘΕΑ σε μια προσπάθεια υποστήριξης των χρηστών και ενημέρωσής τους για το στέκι που λειτουργεί στο κτήριο του ΚΕΘΕΑ, στα Λαδάδικα, στο πλαίσιο τριετούς προγράμματος που χρηματοδοτείται από το ίδρυμα “Σ. Νιάρχος”.
«Δύσκολα μπορούμε να προσεγγίσουμε γυναίκες χρήστριες στον δρόμο καθώς βρίσκουν άλλους τρόπους επιβίωσης. Προσπαθούμε, όμως, να τις ενημερώνουμε συνεχώς για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα καθώς βλέπουμε ότι κάποιες εκπορνεύονται ακόμα και για 8 ευρώ με προφυλακτικό και με 10 ευρώ χωρίς», αναφέρει η κα Χαριτάκη.
Γενικότερα, πάντως, οι περισσότεροι χρήστες είναι άντρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 40 έτη, χρόνιοι χρήστες και άστεγοι ή ημιάστεγοι- φιλοξενούνται δηλαδή σε φίλους ή κατοικούν σε χώρους χωρίς νερό και ρεύμα.
«Επισκεπτόμαστε καθημερινά όλες τις πιάτσες της Θεσσαλονίκης και τέλος Φεβρουαρίου, που θα έρθει και η κινητή μας μονάδα, ειδικά εξοπλισμένη, θα πάμε και στην οδό Γιαννιτσών προκειμένου να παρέμβουμε και σε ιερόδουλες και τρανσέξουαλ χρήστριες, να ενημερώσουμε και να μοιράσουμε σύριγγες», λέει η κα Χαριτάκη.
Ήδη, στο ολιγόμηνο διάστημα λειτουργίας της υπηρεσίας του ΚΕΘΕΑ, έχουν γίνει επαφές με 290 άτομα και περίπου 100 προσέρχονται στο στέκι, στα Λαδάδικα όπου μπορούν να παραμείνουν, να πιουν καφέ, να φάνε, να κάνουν μπάνιο και να ζητήσουν νομική συμβουλευτική και ιατρική φροντίδα, ενώ σύντομα θα λειτουργήσει και οδοντιατρείο. Συγχρόνως, για όσους το επιθυμούν, γίνεται παραπομπή σε “στεγνά” προγράμματα του ΚΕΘΕΑ, με στόχο την πλήρη απεξάρτηση και κοινωνική επανένταξη. Σ’ αυτή την προσπάθεια, αρωγοί είναι το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ “Προμηθέας”, που απευθύνεται σε αποφυλακισμένους χρήστες όσο και το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ “Ιθάκη”.
Διαπίστωση, ωστόσο, και της κας Χαριτάκη είναι ότι τα συνθετικά ναρκωτικά κυριαρχούν στις πιάτσες σε τέτοιο σημείο που η ηρωίνη και η κοκαΐνη, τείνουν να εξαλειφθούν.
«Σκεφτείτε ότι, παγκοσμίως, καθημερινά κατασκευάζονται σε εργαστήρια 30 νέες συνθετικές ουσίες. Από την άλλη, θραύση κάνουν τα ψυχοφάρμακα που δείχνουν να τα προτιμούν, ίσως γιατί ξέρουν τη σύνθεσή τους και δεν διακινδυνεύουν με τις άγνωστες, συνθετικές προσμείξεις», εξηγεί.
«Ούτε και οι ίδιοι οι χρήστες ξέρουν τι “πίνουν”, τι περιέχουν τα “φιξάκια” που αγοράζουν, αλλά εμείς παρατηρούμε ότι γίνονται πιο επιθετικοί μ’ αυτού του είδους τις ουσίες», συμπληρώνει.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.
Μέσα σ’ όλη αυτή τη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται, οι θάνατοι από ναρκωτικά απουσιάζουν τα τελευταία χρόνια από τα Μ.Μ.Ε., σα να μην υφίσταται πλέον αυτό το γεγονός ή σαν να το έχει αποδεχτεί η κοινωνία.
«Παλαιότερα γράφαμε “…τρίτος θάνατος από ναρκωτικά για το έτος, έβδομος κ.λπ.”. Μετρούσαμε δηλαδή τα θύματα. Τώρα, η αστυνομία εντάσσει τους θανάτους από χρήση στους αιφνίδιους θανάτους και δεν τους ανακοινώνει. Ωστόσο, αν ένας δημοσιογράφος θέλει να μάθει, μπορεί και είναι η δουλειά του και δεν είναι άλλοθι η τακτική της αστυνομίας» τονίζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο δημοσιογράφος του αστυνομικού – δικαστικού ρεπορτάζ της εφημερίδας “Μακεδονία” Κώστας Καντούρης.
Πεποίθησή του είναι ότι ίσως οι δημοσιογράφοι έχουν εξοικειωθεί με τους θανάτους από χρήση ναρκωτικών και δεν αποτελούν πλέον είδηση, γεγονός όμως που δεν αντανακλά την κοινωνία, η οποία δεν μπορεί να γνωρίζει την κατάσταση εφόσον αυτή δεν μεταδίδεται.
«Δυστυχώς το θεωρούμε καθημερινότητα αφού είδηση είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει. Όμως αποτελούν είδηση, έχουμε λανθασμένη αντίληψη, φταίμε και πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας», καταλήγει.
ΝΑΤΑΣΑ ΚΑΡΑΘΑΝΟΥ
