» Ο άγραφος νόμος
Γράφει ο πατέρας της Κρήτης Ν. Καζαντζάκης ότι τα «μυστήρια» σωστά μπορούν να τα αποτυπώσουν και να τα ερμηνεύσουν, μόνο όσοι τα ζουν ή τα έχουν ζήσει.
Παραθέτω μερικά αποσπάσματα από βεντέτες, από το βιβλίο μου “ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΦΟΝΙΚΑ ΒΕΝΤΕΤΕΣ, Χανιά 2018”.
Το δεύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στα οικογενειακά, όπως αποκαλείται στην ορεινή Κρήτη η βεντέτα. Η λέξη βεντέτα είναι Ενετικό γλωσσικό κατάλοιπο από το ρήμα vendicare που σημαίνει εκδικούμαι.
Επίσης τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσομε, για να κρίνομαι τους τότε ανθρώπους δια τις βεντέτες, δεν πρέπει να είναι ίδια με τα σημερινά. Οι εποχές ήσαν άλλες και οι άνθρωποι ήσαν άλλοι. Ομιλούμε για ανθρώπους, που στην καλύτερη των περιπτώσεων, είχαν γεννηθεί κατά τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής κατοχής, και ζούσαν μέσα σε άθλιες συνθήκες, πείνας, γύμνιας και τους θέριζαν ένα σωρό αρρώστιες. Μέσα σε τέτοιες συνθήκες και ειδικά μετά από φόνο , προσφιλούς ή οικείου προσώπου, ο ανθρώπινος εγκέφαλος παύει να λειτουργεί κανονικά και η λογική χάνεται….
ΠΡΟΒΑΡΜΑ
…Κατά την επιστροφή τους προς Σαμωνά, κάτω από το Πρόβαρμα τους έφτασαν οι Γ. και φονεύθηκαν οι: Τ. Ε., Τ. Γ. και (Ξ.)-Κ. Γ. ετών 18. Λέγεται ότι τους φόνευσε κάποιος Γ., κι αν δεν τον σταματούσαν θα φόνευε και τους υπολοίπους. Αυτός ο Γ., στη συνέχεια για να μην τον φονεύσουν, έφυγε στην Αμερική…
ΚΑΜΠΟΙ
…Το νέο διαδόθηκε στο χωριό, στην αρχή με ασάφεια και η Α. – Ξ. Α. έτρεξε από τους Κάμπους στην περιοχή των φονικών για να μάθει τι συνέβη.
Κατά τη διαδρομή πρώτα συνάντησε τον αγωγιάτη με το ζώο που είχαν φορτώσει τον νεκρό κουνιάδο της, που είχε φονεύσει πρώτο ο Λ. και όταν ξέσπασε σε λυγμούς, ο αγωγιάτης της είπε: «στο άλλο πήγαινε» τρέχει πιο πίσω στο άλλο ζώο και τι να δει: στο ζώο ήταν φορτωμένος νεκρός ο σύζυγος της και ο δεύτερος αγωγιάτης της λέει: «στο άλλο πήγαινε». Πάει στο τρίτο ζώο και τι να δει, φορτωμένος ήταν ο νεκρός αδελφός της…
ΚΑΡΕ
Ο επικίνδυνος Π. έμεινε στον τόπο, ο Α. 22 ετών, έβαλε το ένα χέρι πάνω στην πέτρινη γούρνα και με το άλλο κρατούσε το όπλο και πήδηξε πάνω απ’ τη γούρνα για να καλυφθεί, πίσω απ’ αυτή. Κείνη τη στιγμή πήρε μια σφαίρα στην κοιλιά που τον διέλυσε. Στη συνέχεια ο Γ. τους ποδοπάτησε (τσαλαπάτησε). Hταν Δευτέρα απόγευμα της 29ης Ιουλίου 1935.
Ο ΑΓΡΑΦΟΣ ΝΟΜΟΣ
Διά την περίπτωση των όπλων- φόνων, δεν νομίζω να απαιτούνται ειδικοί εγκληματολόγοι, αλλά μάλλον ειδικοί ψυχολόγοι, οίτινες πρέπει να μελετήσουν την ψυχολογία του κατοίκου της ορεινής Κρήτης και τους άγραφους νόμους, που ισχύουν τώρα και πολλές εκατοντάδες χρόνια.
Βεβαίως πιστεύω ότι ούτε η μοντέρνα νεολαία τους γινώσκει, καθ’ όσον θα γνώριζε ότι οι εγωισμοί, οι κούπες, οι παλληκαριές, οι καπετανιές, οι πολεμικές τέχνες, κλπ. ουδόλως ωφελούν, αλλά έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα, καθ’ όσον κυριαρχεί η θεωρία των Αμερικάνων περί του «Θεού και Samuel Colt» (εξίσωση ισχύος λόγω colt).
Υπάρχει ακόμη και είναι εν ισχύ η θεωρία των «λεπτών ισορροπιών», ή «ισορροπίας του τρόμου», στην ορεινή Κρήτη και αλλοίμονο σ’ όσους αφορά και δεν το γνωρίζουν. Δηλαδή οι αντιδικίες, οι φασαρίες, οι καυγάδες, προσβολές, ακόμη μια παρεξήγηση έστω και για κάτι ασήμαντο, και τα κάθε λογής παρόμοια, έχουν κατά κανόνα πολύ άσχημο τέλος.
Μια βαριά κουβέντα, μια βρισιά, ένα χαστούκι, μια κατσουνιά (μπαστουνιά), μισή μαχαιριά, είναι ακριβώς το στάδιο πριν και απέχει ελάχιστα, από το φόνο και τη βεντέτα. Κανείς δαρμένος ή καθ’ οιονδήποτε τρόπο προσβεβλημένος, ή μειωμένος, δύναται να κυκλοφορήσει ξανά δημοσίως. Η ντροπή είναι μεγάλη και πρέπει να ξεπλυθεί ή να ισορροπήσει, πάση θυσία, διαφορετικά δεν γίνεται, λύση άλλη δεν υπάρχει. Δυστυχώς αυτοί είναι οι άγραφοι νόμοι, είναι θέμα υπέρμετρου εγωισμού – νοοτροπίας και αυτοί ακολουθούνται αιώνες τώρα. (να ξεκαθαριστεί ότι κανείς νοήμον άνθρωπος, δεν επικροτεί τέτοιες λογικές).
Από ‘κει και πέρα όταν κάποιος, παύει να σκέπτεται λογικά, όπλο θα βρει, αν όχι περίστροφο, κυνηγετικό, ακόμη και δίκαννο, με πριονισμένες κάννες όπως έκανε η μαφία, που είναι και πλέον θανατηφόρο του περιστρόφου, ή μαχαίρι, ή τσεκούρι, ή… ψαροντούφεκο, ή… αλυσοπρίονο… ή χίλια δυό.
Το βασικό είναι να καταλάβουν, όσοι κινούνται σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, ότι πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στην συμπεριφορά τους, να μην υπερβάλουν με το ποτό (κούπες κ.λπ.), γιατί κι αυτό έχει ολέθρια αποτελέσματα σε πολλούς τομείς και ότι τα όπλα είναι για το κυνήγι, τη σκοποβολή και για την υπεράσπιση της πατρίδας. Το όπλο δεν είναι διά να φονεύσομε το χωριανό μας, το φίλο μας, το γείτονα μας, (κατά κανόνα αυτοί είναι τα θύματα, όπως έχει αποδειχθεί, καθ’ όσον κινούνται στον ίδιο χώρο) και όλους αυτούς που μέχρι χθες διασκεδάζαμε μαζί και να βυθίσομε στο πένθος πολλές οικογένειες και να καταστρέψομε τις ζωές πολλών ανθρώπων.
Οι παραπάνω βεντέτες, τμήματα των οποίων παραθέτω, κάποιες αφορούν τις οικογένειες της μητέρας μου και του πατέρα μου και δυστυχώς είμαι καλά μυημένος εις τα «μυστήρια». Αυτές έγιναν σε εποχές δύσκολες και έμειναν δεκάδες ορφανά, τα οποία μεγάλωσαν μέσα στην πείνα, στη γύμνια και στη δυστυχία.
Το πρόβλημα είναι στο μυαλό, (εκεί χρειάζεται η βοήθεια), καθ’ όσον, όταν ο άλλος αποφασίσει να κάνει το κακό και τρόπο θα βρει και όπλο θα βρει.
ΤΩΡΑ ΕΞ ΟΣΩΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ
Γράφουν για τη Κρήτη οι ιστορικοί: «…γης από αρχαιοτάτων χρόνων αγρίας και βιαίας, ης οι μανιώδεις εμφύλιοι σπαραγμοί είχον σκανδαλίσει τον αρχαίον κόσμον, αρκούντος άλλως τε εθισμένων εις τα τοιαύτα».
1. Η Κρήτη από τη χαραυγή των ιστορικών χρόνων (από τον 11ο έως τον 9ο π.χ. αιώνα εποικίζεται από τους Δωριείς) έχει δωρική φυσιογνωμία και ως το τέλος της αρχαιότητας θα είναι από τις πιο αυστηρά Δωρικές περιοχές, η έπαλξη του Δωρικού κόσμου. Οι γνώμες των ιστορικών διίστανται ως προς το ποιος αντέγραψε τους νόμους του άλλου. Οι Δωριείς της Κρήτης, των Λακεδαιμονίων ή το αντίστροφο; Οι Κρήτες έχουν οργανώσει ένα αυστηρά στρατιωτικό σύστημα όπως ακριβώς της Σπάρτης.
2. Τον 4ο π.χ. αιώνα γράφει ο Κρητικός ποιητής Υβρίας για τα όπλα των Κρητών: «Έστι μοι πλούτος μέγας δόρυ και ξίφος………».
3. Γράφει ο Στράβων στα γεωγραφικά του (Χ, 481) «Προς δε το μη δειλίαν, αλλ’ ανδρείαν κρατείν εκ παίδων όπλοις και πόνοις συντρέφειν, ώστε καταφρονείν καύματος και ψύχους και τραχείας οδού…κλπ.».
4. Ατέλειωτοι πόλεμοι, πόλεμοι εξωτερικοί, πόλεμοι εσωτερικοί, έτσι όλοι πολεμούν προς όλους: «πόλεμος αεί πάση δια βίου συνεχής εστί προς άπασας τας πόλεις» (Πλάτων δια μέσω του Κρητικού Κλεινία).
5. Είναι άλλωστε γνωστό το τι έπαθε ο Ρωμαϊκός στόλος υπό τον Μάρκο Αντώνιο (πατέρα του γνωστού με το ίδιο όνομα) το 75 π.χ. που κουβαλούσε με καράβια αλυσίδες για να αιχμαλωτίσει όπως έλεγε και να δέσει τους Κρήτες.
6. Συναντούμε Κρήτες τοξότες στον Αθηναϊκό στρατό (Θουκυδίδης).
7. Συναντούμε Κρήτες τοξότες στην Κάθοδο των Μυρίων (Ξενοφών).
8. Οι τοξότες του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν Κρήτες, «διάσημοι δια την ταχείαν ρίψιν και ευθυβολίαν των». Ιστορικά είναι αποδεδειγμένο ότι οι Κρήτες από αρχαιοτάτων χρόνων ήξεραν πολύ καλά την τέχνη των όπλων και την ενοικίαζαν (μισθοφόροι) σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Ακόμα και στο στρατό του Ιούλιου Καίσαρα βρίσκονται Κρήτες τοξότες (cretenses sagittarii).
9. Κατά την Αλωση της Κωνσταντινούπολης, οι Κρήτες (1500) υπερασπίστηκαν τον τελευταίο Αυτοκράτορα από τους πύργους Αλεξίου, Λέοντος και Βασιλείου και ενώ η Πόλη είχε πέσει, οι τρεις αυτοί πύργοι εξακολουθούσαν ν’ αντιστέκονται. Ο Πορθητής (Μωάμεθ ο Β΄) θαμαύσας την γενναιότητα των ανδρών διέταξε να παύσει η προσβολή και να είπωσιν αυτοίς ότι δύνανται να εξέλθωσι ελεύθεροι κλπ…, όπως και έγινε.
10. Γκραβούρα της εποχής των Ενετών όπου εικονίζεται Κρητικός με το τόξο του και αναγράφεται: popoli belicosi: πολεμικοί λαοί.
11. Επί Ενετών έγιναν στην Κρήτη 27 επαναστάσεις.
12. Επί Τούρκων έγιναν στην Κρήτη 9 επαναστάσεις, στα 229 έτη κατοχής.
13. «…..τους χίλιους διακόσιους τριάντα τράκους (μάχες)….. μέσα στις εννιακόσιες μέρες του πολέμου ….» (Π. Πρεβελάκη Παντέρμη Κρήτη σ. 323 Επανάσταση 1866-1869).
14. Γράφει ο ιστορικός Παπαρηγόπουλος: «Η Κρήτη οφείλομεν να το είπωμεν, προς τιμήν αυτής, υπήρξεν η μόνη Ελληνική χώρα, η πεισματωδέστερον πάσης άλλης αντισταθείσα εις την ξενικήν κυριαρχίαν».
15. 75 χρόνια, μετά την πτώση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, βλέπουμε ακόμα στις ειδήσεις (TV) τα όπλα των αλεξιπτωτιστών (Μauser K98 & Schmeiser MP38/40) που «συλλέγει» η Ελληνική Αστυνομία. Να σκεφτείτε ότι αυτά τα όπλα τα κράτησαν οι Κρήτες, με την απειλή του θανάτου να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους (με πόση λύσσα τα έψαχναν οι Γερμανοί κανείς σήμερα δεν μπορεί να φανταστεί).
16. Μια επίσκεψη στα «πειστήρια» δηλαδή τα όπλα που κατ’ έτος «συλλέγει» η Ελληνική Αστυνομία στην Κρήτη.
17. Ο πατέρας της Κρήτης Ν. Καζαντζάκης γράφει (Καπετάν Μιχάλης σελ. 341) ο Κρητικός έχει δύο πράγματα… το Θεό και το τουφέκι του…
Συνοπτικά η ιστορία της Κρήτης είναι τριάντα ένα αιώνες μόνο πόλεμοι. Δηλαδή τώρα και τρεις χιλιάδες χρόνια ο Κρητικός κοιμάται με τα όπλα στο μαξιλάρι. (μέρος της επιστολής μου προς τον κ. H. Richter 2017)
Πουθενά όμως δεν είναι γραμμένο και κανείς ποτέ δεν είπε ότι τα όπλα λύνουν τις διαφορές ή το οποιοδήποτε πρόβλημα, αλλά έχουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα. Η οπλοφορία κι η οπλοχρησία δεν είναι ούτε μαγκιά ούτε εξυπνάδα, ούτε σε «ανεβάζουν» κοινωνικά σαν άτομο και προσωπικότητα, αλλά σε κάθε νοήμονα άνθρωπο, προκαλούν ακριβώς τα αντίθετα συναισθήματα.
Οι προγονοί μας τα όπλα τα χρησιμοποίησαν άλλες εποχές, τελείως διαφορετικές, και για άλλους σκοπούς.
Το πρόβλημα δυστυχώς είναι στο μυαλό και εκεί πρέπει να βοηθήσει όποιος μπορεί, καθ’ όσον η εντολή ξεκινά από εκεί και καταλήγει στην άκρη του δακτύλου, που θα τραβήξει την σκανδάλη.
