Φόνοι σε κοινή θέα

Η σχέση μεταξύ της σκληρότητας απέναντι στα ζώα και στα βίαια εγκλήματα έχει αποδειχθεί εδώ και δεκαετίες, καθώς και η σχέση της με την ενδοοικογενειακή βία

Ένας(;;;) δολοφόνος ζει και περιφέρεται στην πόλη μας σκορπώντας το θάνατο σε ανυπεράσπιστα ζώα. Ίσως έχει εγκληματήσει ήδη και ενάντια σε ανθρώπους, εάν όχι θα το κάνει σύντομα. Είναι ο τρόπος του εγκλήματος που το καταμαρτυρά.

Ο άνθρωπος αυτός που τα απογεύματα τριγυρνάει στις συνοικίες των Χανίων έχει όλα τα στοιχεία ενός κατά συρροήν δολοφόνου. Τα βασικά χαρακτηριστικά της δράσης του είναι, από τη μία η σαδιστική ευχαρίστηση που του προσφέρει η εξουσία πάνω σε ανήμπορα πλάσματα, από την άλλη η απόλαυση που αντλεί από τον πόνο που επιφέρουν οι πράξεις του στους συμπολίτες του. Γι’ αυτό και η τελετουργική επίδειξη του κατορθώματός του, σκύλοι κρεμασμένοι σε κοινή θέα, γάτες με βγαλμένα μάτια παραταγμένες στη μέση του δρόμου κ.τλ.

Στη διεθνή βιβλιογραφία η βιαιότητα απέναντι στα ζώα περιγράφεται ως «όλες οι κοινωνικά μη-αποδεκτές συμπεριφορές, οι οποίες εσκεμμένα προκαλούν περιττό πόνο, βασανισμό ή δυσφορία ή/και θάνατο σε ένα ζώο». Η σχέση μεταξύ της σκληρότητας απέναντι στα ζώα και στα βίαια εγκλήματα έχει αποδειχθεί εδώ και δεκαετίες, καθώς και η σχέση της με την ενδοοικογενειακή βία. Ο κανίβαλος Jefrey Dahmer που τεμάχισε και έφαγε 17 ανθρώπους πριν από μερικές δεκαετίες, έκανε το ίδιο σε σκύλους και γάτες, καρφώνοντας τα κεφάλια τους σε ράβδους. Ο Ian Brady, ο δολοφόνος που βασάνισε και σκότωσε πέντε παιδιά τη δεκαετία του 1960, καυχιόταν ότι σκότωσε την πρώτη του γάτα σε ηλικία μόλις 10 ετών, ενώ συνέχισε να πετροβολεί, να καίει, να αποκεφαλίζει ζώα πριν φτάσει στους ανθρώπους. Οι ανήλικοι Robert Thompson και Jon Venables πυροβολούσαν περιστέρια και έδεναν κουνελάκια στις σιδηροδρομικές γραμμές για να τα βλέπουν να τεμαχίζονται από το τραίνο, ώσπου στο τέλος έκαναν το ίδιο και σε ένα δίχρονο παιδί.

Κάποτε η συμπεριφορά αυτή ονομαζόταν “ψυχοπαθητικότητα, ψυχοπάθεια ή κοινωνιοπάθεια”, οι όροι αυτοί όμως έχουν εν πολλοίς εγκαταλειφθεί. Κύριο χαρακτηριστικό ενός ατόμου με τη συγκεκριμένη διαταραχή είναι η έλλειψη συνείδησης, εμφανίζει δηλαδή απάθεια και αναισθησία, ακόμα και μπροστά στις μεγαλύτερες καταστροφές, όταν για παράδειγμα άνθρωποι ή ζώα βασανίζονται μπροστά του ή όταν βιάζονται ψυχικά ή σωματικά. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει ανάμεσα στο καλό και στο κακό, απλά δεν έχει καμία επίδραση στη συμπεριφορά του και δεν τον εγείρει συναισθηματικά.

Η σκέψη και ο χαρακτήρας του ατόμου αυτού διαπνέονται από βαθιά αντικοινωνικά χαρακτηριστικά και ο ίδιος διακατέχεται από μια φτωχή αντίληψη της προσωπικής ευθύνης και πλήρη απαξίωση των κοινωνικών κανόνων. Αδυνατεί να αντιληφθεί την έννοια του οίκτου προς τα ανυπεράσπιστα ζώα, και οπωσδήποτε η αποδεδειγμένα αντικοινωνική του δράση χαρακτηρίζεται από παντελή έλλειψη ενσυναίσθησης απέναντι στους άλλους, ανθρώπους ή ζώα. Συνήθως άτομα με τέτοια προσωπικότητα καταλήγουν σε σωφρονιστικά ή άλλα ιδρύματα, όταν τελικά συλληφθούν, αφού βέβαια έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά της ζωής. Το 40% των κρατούμενων παγκοσμίως φέρει στοιχεία τέτοιου είδους προσωπικότητας.

Ωστόσο, ο τρόπος που η λέξη “ψυχοπάθεια” χρησιμοποιείται από το ευρύ κοινό ενέχει πλασματικές απεικονίσεις. Ενώ ο όρος συχνά έχει κοινή χρήση με την “τρέλα”, την “παράνοια” και την “ψυχική ασθένεια”, υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στην ψύχωση και την ψυχοπάθεια. Η ψυχοπάθεια αποτελεί αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας και κάθε απόπειρα ψυχιατρικοποίησης των συγκεκριμένων ατόμων κρύβει παγίδες. Γιατί τους προσκολλάται μια διάγνωση και τους αποστερεί την προσωπική ευθύνη. Η αντικοινωνική προσωπικότητα δεν είναι αρρώστια, είναι στοιχείο προσωπικότητας. Ο δολοφόνος της πόλης μας έχει πλήρη επίγνωση της νοσηρότητας της πράξης του και φέρει την απόλυτη προσωπική ευθύνη γι’ αυτήν. Δεν είναι ψυχικά ασθενής, όσο κι αν η πράξη του είναι αρρωστημένη.

Είναι σημαντικό ο δολοφόνος της πόλης μας να βρεθεί και να συλληφθεί. Όχι μόνο γιατί τα περιστατικά κακοποίησης ζώων που μένουν ατιμώρητα ενθαρρύνουν νέους δράστες να συνεχίσουν να σκοτώνουν, αλλά γιατί οι πράξεις σκληρότητας σύντομα θα επεκταθούν και στους ανθρώπους, εάν κάτι τέτοιο δεν έχει ήδη συμβεί. Οι πράξεις βίας απέναντι στα ζώα δεν είναι απλά ένα ελάττωμα στην προσωπικότητα του κακοποιητή, είναι η ίδια του η φύση που διψάει απεγνωσμένα για βία, πόνο και θάνατο. Κι αυτός που σήμερα αποφασίζει τον αβάσταχτο πόνο και τον άδικο θάνατο ενός ζώου, αύριο θα προκαλέσει το βασανισμό και το θάνατο ενός ανθρώπου. Όσοι γνωρίζουν και δεν μιλούν είναι συνένοχοι στα τωρινά και μελλοντικά εγκλήματα.

Πηγές

Arluke, A.,&Levin, J. (1999). The relationship of animal abuse to violence and other forms of antisocial behavior. Journal of Interpersonal Violence, 14, 963-975.
Merz-Perez, L., Heide, K. M.,&Silverman, I. J. (2001). Childhood cruelty to animals and subsequent violence against humans. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 45, 556-573.
Wright, J., & Hensley, C. (2003). From Animal Cruelty to Serial Murder: Applying the Graduation Hypothesis. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 47, 71-88.