Φως ονομάζεται η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που ανιχνεύεται από το ανθρώπινο μάτι και που εκλαμβάνεται ως αίσθηση αυτής. Συνεπώς είναι το αίτιο της όρασης.
Ομως η αντίληψη αυτή του ορατού φωτός αποτελεί τμήμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Καλύπτει ένα εύρος μηκών κύματος που μεταφράζονται, από το μάτι, στα χρώματα του φωτεινού φάσματος (δηλαδή στα χρώματα του ουράνιου τόξου). Ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες το φως εκδηλώνει ιδιότητες είτε φωτεινού κύματος, είτε δέσμης σωματιδίων (Βλ. Βικιπαίδεια, 2015).
Έργο του Michael Wiuters από το Πρόγραμμα της ΟΑΚ
“Πρόσωπο προς Πρόσωπο”
Στόχος του Διεθνούς Έτους είναι ν’ αναδείξει, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον τρόπο με τον οποίο το φως και οι βασισμένες σε αυτό τεχνολογίες, επηρεάζουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Γιατί το φως έχει κεντρικό ρόλο στη ζωή του πλανήτη, αλλά και γενικότερα στις ανθρώπινες δραστηριότητες με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το φαινόμενο της φωτοσύνθεσης και όχι μόνο, καθώς το φως αποτελεί επανάσταση στους τομείς της ιατρικής, των επικοινωνιών, της ψυχαγωγίας και γενικότερα του πολιτισμού. Ταυτοχρόνως, οι τεχνολογίες που βασίζονται στο φως ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες της ανθρωπότητας, με την παροχή πρόσβασης σε πληροφορίες, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και την αύξηση της κοινωνικής υγείας και ευημερίας.
Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί, επίσης, ορόσημο για τη ψηφιακή δημιουργικότητα στους χώρους των εικαστικών τεχνών, του κινηματογράφου και της μουσικής και φωτίζει με καταιγιστικό ρυθμό την τεχνολογική εξέλιξη. Έτσι, η ραγδαία εξέλιξη των ψηφιακών τεχνολογιών τα τελευταία χρόνια, με γνώμονα το φως, αποτελεί επανάσταση στην καταγραφή, τεκμηρίωση, αποκατάσταση και ανάδειξη της εκάστοτε πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες επιτρέπουν στους επιστήμονες να χρησιμοποιούν το φως στην ανάδειξη του πολιτισμού, όπως και οι εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας φωτισμού, μπορούν να αναδείξουν την ομορφιά της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Μέσα από το φως, παίρνουμε ένα πολύ ωραίο χρώμα, το χρώμα της πληροφορίας που κρύβεται μέσα του. Χωρίς τη ψηφιακή τεχνολογία, ένα μεγάλο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μας θα είχε χαθεί για πάντα, οι επιστήμες θα επέστρεφαν και πάλι σε μηδενική βάση, θα χανόντουσαν για πάντα σημαντικές πληροφορίες και σοφά λόγια όπως του Πλάτωνος, ο οποίος τονίζει πως: «Από όλα τα αγαθά που κατέχει ο άνθρωπος το πιο ιερό μετά τον Θεό είναι η ψυχή», αλλά και εκφράσεις όπως το «Παν Μέτρον Άριστον», που αποτελούν παρακαταθήκη πολιτισμού των προγόνων μας για τις νεότερες γενιές στο μέλλον.
Η γνώση είναι φως. Και η γνώση κρύβεται στα βιβλία. Κάθε Βιβλιοθήκη προσφέρει το δικό της φως στους αναγνώστες. Στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ), που βρίσκεται στο Κολυμπάρι Χανίων, υπάρχει μια βιβλιοθήκη με περίπου 40.000 βιβλία και περιοδικά, που ονομάζεται “Το Φως”. Καθόλου τυχαία η ονομασία της, καθώς έχει δοθεί από τον γνωστό Αμερικάνο λογοτέχνη Robert Fulghum, ο οποίος έχει κάνει τη δωρεά για την ανέγερση της συγκεκριμένης βιβλιοθήκης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σ’ ένα από τα βιβλία του, το “Φλεγόμενο Στρώμα” και καθώς είχε βρεθεί σ’ ένα από τα συνέδρια της ΟΑΚ, ρώτησε τον τότε διευθυντή της, κ. Αλέξανδρο Παπαδερό, ποιο είναι το νόημα της ζωής. Εκείνος του απάντησε, ότι όταν ήταν μικρός είχε βρει ένα κομμάτι από έναν σπασμένο καθρέπτη που προέρχονταν από μια στρατιωτική μοτοσικλέτα της γερμανικής κατοχής. Του άρεσε, λοιπόν, ν’ αντανακλά το φως με τον καθρέπτη σε σκοτεινά σημεία, όπου ο ήλιος δεν θα έφτανε ποτέ, στα πιο απρόσιτα σημεία που μπορούσε να βρει. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «Καθώς γινόμουν άνδρας συνειδητοποιούσα ότι αυτό δεν ήταν απλά ένα παιδικό παιχνίδι, αλλά μια μεταφορά εκείνου που θα μπορούσα να κάνω στη ζωή μου. Καταλάβαινα ότι δεν ήμουν ούτε το φως ούτε η πηγή του. Το φως όμως -η αλήθεια, η κατανόηση, η γνώση- υπάρχει και θα φωτίσει πολλά σκοτεινά σημεία μόνο αν εγώ ρίξω πάνω τους την αντανάκλασή του[…] μπορώ να ρίξω φως στα σκοτεινά σημεία αυτού του κόσμου, τα σκοτεινά σημεία της ψυχής του ανθρώπου και ν’ αλλάξω κάποια πράγματα, σε κάποιους ανθρώπους. Μπορεί κι άλλοι να δουν και να πράξουν ανάλογα. Αυτό είμαι κι αυτό είναι το νόημα της δικής μου ζωής». (Fulghum, 2000, σσ.171-172).
Η ψηφιοποίηση, λοιπόν, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί αναμεταδότη για τις επόμενες γενιές, ώστε να μη χαθούν τα ήθη και τα έθιμα των κοινωνιών και των πολιτισμών. Επίσης, στην ίδια προοπτική, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε την πολύ σημαντική ψηφιοποίηση του “Παπύρου από το Δερβένι”, αρχαίου παπύρου μοναδικού στο είδος του, που γράφτηκε περίπου τον 5ο π.Χ., τον “χρυσό αιώνα” της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας, κατά την οποία έζησαν ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης κ.α. και αποτελεί το αρχαιότερο βιβλίο της Ευρώπης.
Τελικώς, το φως συναντά την Τέχνη και η Τέχνη την Τεχνολογία. Κι’ αυτό, διότι η ψηφιοποίηση αποτελεί διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και όχι απλώς συντήρησή της. Ετσι, η πρόοδος της τεχνολογίας είναι τεράστια και το φως συμβάλει καθοριστικά σε αυτή την εξέλιξη. Η ψηφιοποίηση, λοιπόν, της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί αναμφισβήτητα τη διατήρηση του πολιτισμού μας.
*Βιβλιοθηκονόμος ΟΑΚ
