«Η Κοινωνική Ποίηση απευθυνόμενη στην Συνείδηση κατ’ ευθείαν καταγγέλλει. Με λόγο και ύφος δραστικά στην ανισότητα, την αδικία, το “ανοικτό” αίτημα του λαϊκού ανθρώπου, και άλλο δεν κάνει από το να υπηρετεί αυτήν ακριβώς τη δύσκολη και απαιτητική καθημερινότητα του κόσμου» λέει στις “διαδρομές” η Χανιώτισσα λογοτέχνις και αρθρογράφος, Φωτεινή Σεγρεδάκη, με αφορμή τη νέα της ποιητική συλλογή “Οινοχόος”, μια έκδοση των “Χανιώτικων νέων” που παρουσιάζεται τη Δευτέρα 27 Ιουνίου στις 7 το απόγευμα στο Τσατσαρωνάκειο Ίδρυμα, στο Καστέλι Κισσάμου.
Η Κισσαμίτισσα πνευματική δημιουργός «κερνά» γενναιόδωρα τους αναγνώστες τον «οίνο» της έμπνευσης και δημιουργίας, μέσα από τον πηγαίο ποιητικό της λόγο, άλλοτε λυρικό και ιδιαίτερα συναισθηματικό, άλλοτε στοχαστικό και ρεαλιστικό, έχοντας πάντα ως επίκεντρο τον καθημερινό άνθρωπο. Άλλωστε όπως λέει η ίδια, πιστεύει βαθιά στον «Πολιτισμό της Καλοσύνης» κι έχει μεγάλο σεβασμό και τρυφερότητα για τους λαϊκούς ανθρώπους, από όπου και αντλεί έμπνευση.
Είστε ένας άνθρωπος πολυγραφότατος, έχετε γράψει κριτική θεάτρου, ελεύθερο στίχο, παιδική ποίηση, παραμύθι, κρητικό δεκαπεντασύλλαβο ενώ αρθρογραφείτε στα “Χανιώτικα νέα” από το 1989. Πώς ξεκινά η σχέση σας με την συγγραφή και τι έχετε αποκομίσει μέσα από την αρθρογραφία, μια διαδρομή που κρατά περισσότερες από τρεις δεκαετίες;
Ναι, σωστά τα λέτε, έχω γράψει απ’ όλα σχεδόν. Έχω πειραματιστεί δηλαδή τολμηρά, σ’ αυτά τα είδη που αναφέρατε, αλλά το πολύ υλικό, μα πάρα πολύ, βρίσκεται χειρόγραφο, στα συρτάρια μου και στους φακέλους, ανέκδοτο εννοείται… Σ’ αυτή την πρώτη μου συλλογή, συγκέντρωσα 60+1 ποιήματα για να… «μείνει κάτι», όπως με προέτρεψαν με αγάπη και επιμονή, αγαπημένα πρόσωπα και αναγνώστες. Ήξεραν όλοι καλά, ότι με είχε απορροφήσει η συνομιλία με τον αναγνώστη για χρόνια, που ήταν και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και γοητευτική… Απωθούσα λοιπόν την ιδέα της έκδοσης, εξ’ άλλου και για κάποιο μεγάλο διάστημα, δεν ήταν και εφικτό, για μένα.
Όσον αφορά τώρα, το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, για πότε δηλαδή, ξεκινά η σχέση μου με την συγγραφή, θα ’λεγα, την αρθρογραφία, αυτή πράγματι, από το ’89 ξεκινά. Ξέρετε, εγώ, είμαι παιδί των “Χανιώτικων νέων”, και το δηλώνω πάντα, με αγάπη πολλή και σέμνωμα! Τώρα τι έχω αποκομίσει, τρεις δεκαετίες; Πολλά, μα πάρα πολλά. Ελεύθερη και απερίσπαστη στο βήμα μου εγώ και το… θυμικό μου. Έμαθα πράγματα, γνώρισα πρόσωπα, ιδιαίτερα κι ευγενικά, σ’ όλη την Χανιωτόπολη, με το να παρακολουθώ -όσο μπορούσα- την έκφανση την πλουραλιστική γενικώς. Όχι μόνο στην Κίσσαμο, την οποία θεωρώ δίκαια πιστεύω, πολύ σημαντική μονάδα πολιτιστικής δυναμικής, αφού προσπαθούμε πάντα, για κείνο που μπορούμε, με όσο γίνεται ανεβασμένες επιλογές. Τρεις χιλιάδες άρθρα (μαζί και στους Νέους Ορίζοντες του χωριού μου, “σαλονάκι” της περιοχής), γράφουν αναντίρρητα το… πως είμαι δεκτική στο ωραίο τοπίο που είναι εξ’ ορισμού ο Πολιτισμός! Θέατρο, μουσικές παραγωγές, δρώμενα, ποίηση που αγκάλιασαν οι νότες! Μα πόσο τ’ αγαπώ. «Πλέω» στα 7/8, τα 9/8 τα εξελληνισμένα «bolero», τα αλμυρισμένα δισήμαντα που… μου κάνουν σινιάλο, από τους κυματοθραύστες. Στην καρδιά μου κουρνιάζουν. Από ’κει που όλα ξεκινούν κι όλα καταλήγουν. Τι θυμήθηκα πάλι! Έναν σπουδαίο δημιουργό που ύμνησε θερμά την εντιμότερη Ελληνισμοσύνη, αγωνιστής και Άνθρωπος κι ανανεωτής του Θεάτρου μας, του Νεοελληνικού. Για τον αγαπημένο μου Ιάκωβο Καμπανέλλη, μιλώ. Να θυμίσω πως φέτος έχει αφιερωθεί η χρονιά σε κείνον, 100 χρόνια από τη γέννησή του. Το αστέρι του Mauthausen, διαχρονικά φωτίζει. Εκείνος δήλωνε προτρεπτικά: «-Από την καρδιά σου πρέπει να ξεκινά ο λόγος, αν θέλεις να βρει την καρδιά του κόσμου. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Αυτός είναι που… αγρίευε, όταν τον έλεγαν “αυτοδίδακτο”. – Διδάσκεται το ταλέντο; Εγώ διαβάζω όλες μου τις δεκαετίες».
Στη νέα σας ποιητική συλλογή, η ποίηση σας αγκαλιάζει τον καθημερινό άνθρωπο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Από πού αντλήσατε έμπνευσή για τον/την “Οινοχόο”;
Ξέρετε εγώ πιστεύω βαθιά στον Πολιτισμό της Καλοσύνης. Και στο “Καλοσύνης” θα εκχωρήσουμε βεβαίως την ενσυναίσθηση, την αισθαντικότητα, την αλληλεγγύη. Με το να είμαι «βαφτισμένη» στο ζεστό και μυρωδικό ποτάμι του Λαϊκού Πολιτισμού -καθώς συνάγεται πιστεύω- είναι φυσικό νομίζω. Έχω σεβασμό και τρυφερότητα για τους λαϊκούς ανθρώπους. Τιμώ και χειροκροτώ τη σοφία τους, την θυμόσοφη στάση τους, το αυτοδίδακτο της έκφρασής τους, πηγαία και αυθεντικά. Εξ’ άλλου είναι γνωστό πως ο αμύητος άνθρωπος που πρωτοχάραξε το στιχάκι του, στον βράχο, εν αγνοία του αλλά με ακρίβεια, κληροδότησε στους μέλλοντες χρόνους ένα «Λαϊκό απολυτίκιον», ιδιόμελον και χρωματισμένο, στον… τεπέ του αροδαμνού, που ως τα σήμερα κρατά και με το διηνεκές η συνάφεια του, λαμπερή και ταξιδιάρα. Το Δημοτικό Τραγούδι, τα είπε όλα και πρώτο, έτσι δεν είναι; Ίσως όχι όλα ακριβώς; Να το δεκτώ. Υπαρξιακή, σουρεαλιστική, πολιτική δυναμική της Ποίησης είναι εδώ, για να «αντιμάχεται» το ευανάγνωστο του Δημοτικού λόγου, των ριζωμάτων της φυλής, δηλαδή.
Για τον “Οινοχόο” μου, τώρα: Το ποίημα έχει γραφτεί από τον Αύγουστο του 2016 για το δρώμενο “Βότρυς ο ηδύνων, οίνος ο ευφραίνων”, στους συμβολισμούς, στη δοξασία, στην εθιμική αισθητική, στο Μέλος, στην δημοτική ποίηση. Ένα αφιέρωμα με πάρα πολλή μεγάλη επιτυχία, στον Δραπανιά και τις “μουστομυρωδιές” του Σεπτέμβρη, στα σοκάκια καθώς και το «κρεμεζί θαύμα» στο ποτήρι, για σπονδή και σύνοδη πόση της χαράς αλλά και της θλίψης…
Αργότερα το παραλλήλισα με τον «οίνο» της έμπνευσης και της δημιουργίας, οπότε έδωσα τον τίτλο στην Συλλογή, την οποία συμπλήρωσα με πολλά νέα ποιήματα που γράφτηκαν γρήγορα, πρόσφατα για να περιληφτούν στο σύνολο. Τα ποιήματα εύληπτα επί τούτου, αφού επιθυμούσα να εννοήσουν όλοι, και να συγκινήσουν όλους, εξέδωσαν τα “Χανιώτικα νέα” και έδωσαν πολλή χαρά. Τώρα αξιωνόμαστε να το παρουσιάσουμε σε μια πρώτη εκδήλωση στο Καστέλι. Ελπίζω να μπορέσουμε και στα Χανιά κάποια στιγμή – έχω συνεννοηθεί με τον παλιό και καλό μου φίλο Βαγγέλη Κακατσάκη, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν και είμαστε καλά.
Κατά πόσο είναι εύκολο ένας ποιητής να γράφει για ένα διαφορετικό κόσμο όντας παρών σε μία δύσκολη ή απαιτητική καθημερινότητα αυτού του κόσμου;
Μα δεν είναι διαφορετικός, πιστεύω. Βιωμένος, είναι, βιωμένος με σπαράγματα και αλήθειες εκφαντικές. Άλλωστε η Κοινωνική Ποίηση που απευθυνόμενη στην Συνείδηση κατ’ ευθείαν καταγγέλλει. Με λόγο και ύφος δραστικά στην ανισότητα, την αδικία, το “ανοικτό” αίτημα του λαϊκού ανθρώπου, και άλλο δεν κάνει από το να υπηρετεί αυτήν ακριβώς την δύσκολη και απαιτητική -είναι αλήθεια- καθημερινότητα του κόσμου. Έτσι νομίζω.
Η ποίηση ορίζεται δύσκολα, καθώς ο καθένας δίνει ένα δικό του ορισμό. Εσείς πώς θα ορίζατε την ποίηση;
Ο καθένας δίνει τον ορισμό του κι είναι ήσυχος και ικανοποιημένος. Κάνει την ανάγνωσή του κατά το προσωπικό του δοκούν. Συγκινείται με ό,τι πλησιάζει στα φυλλώματα της καρδιάς του και αγγίζει τα πετάγματα και τα σύμβολα του μυαλού του, συνείροντας την έσω “πολιτεία” του, με όποια ποιητική εκδοχή του παρέχεται ή γεννάται «αυτόνομη» στο έσω σύμπαν του. Ωραίο αν σκεφτούμε και το ότι το σημείο του «αρμού», μπορεί να αποβεί εμπνευστικό, συνεπώς και γόνιμο!
Εγώ τώρα, πώς την ορίζω την ποίηση; Ναι, έχω νομίζω ένα ορισμό, δικό μου… μυστικό. Να με ελκύει όπως τώρα και πάντα η ομορφιά του κόσμου, απαράλλαχτα όπως και ο πόνος του! Με συγκινεί πολύ. Το στιλπνό τριαντάφυλλο αλλά και το «τραγικό κάλλος» της δυστυχίας. Το αίμα, το κρίμα, οι ροές των δακρύων, όσο μακριά και αν συντελούνται, με βρίσκουν στην καρδιά. Είμαι “επιρρεπής” στον συγκλονισμό. Δεν τον απωθώ, έστω κι αν δεν έχω πρόταση ή λύση. Μόνο συμπάσχω κι όταν μπορώ το ελάχιστο, προσθέτω καταγγελτική φωνούλα, ας πούμε. Πολλές φορές γράφω με δάκρυα… Κι ας λέει ο Bergman ότι δεν πιστεύει στο δάκρυ αλλά στην προσπάθεια να μην κυλήσει… Έξοχα το λέει ο μετρ της εικόνας αλλά το δάκρυ τραγουδήθηκε ως το κορυφαίο αγλάισμα των οφθαλμών. Σωστά;
Ποια είναι η σχέση του δημιουργού με το έργο του;
Θα ’λεγα, ποια θα πρέπει να είναι. Είμαι απόλυτη σε αυτό. Θα πρέπει να εναρμονίζεται, πλήρως ταυτισμένη με την Ιδεολογία, τον Κώδικα Αξιών, τα αισθήματα και την αισθητική αντίληψη που εκφράζει ο δημιουργός. Μ’ άλλα λόγια, όταν δημοσιολογεί για να «πείσει», που έλεγε κι ο αείμνηστος Ραφαηλίδης, θα πρέπει να μην έχει απόκλιση λόγων και έργων στον προσωπικό του βίο. Με τίποτα. Αυτό εννοείται δεν αφορά τη συγγραφή, το βιβλίο, την ανοικτή μυθοπλασία, το story που αναπτύσσεται με διαλόγους, ήρωες, ψυχογραφίες κ.λπ.
Μπορεί ο κόσμος να ζήσει ποιητικά;
Εύκολο είναι; Με την τραχύτητα που μας κατακλύζει; Τις παθογένειες, τα αδιέξοδα, τα βάσανα; Να βάλουμε σε εισαγωγικά το «ποιητικά», να ‘χω κι εγώ ευκολία; Αν ας πούμε, λέω εγώ τώρα, καταφέρει να συντηρεί μέσα του μια φρεσκάδα, λίγη δροσιά; Λίγο χρώμα; Έχω μια… ηθικόλογη ιδέα που την τηρώ, προσπαθώ να την τηρώ ευλαβικά. Μια προτροπή που θα μπορούσες να την πεις και Moto, που αναπτύσσει ενός βαθμού ακεραιότητα, πιστεύω, και θα την μοιραστώ μαζί σας. Γεννά «ποιητικότατες», μικρές. Είναι εφικτή θεωρώ, στην εφαρμογή της.
Α. Να δέχεσαι τη γνώμη του άλλου όταν τεκμηριώνεται, ισχυρότερα από την δική σου, χωρίς δυσφορία. Β. Να καταδέχεσαι την φερόμενη ως υποδεέστερη οντότητα σ’ όλες της τις μορφές. Είναι… «ποιητικό». Γ. Να παραδέχεσαι το λάθος. Ανεβαίνεις. Είναι κομψό και ευφυές. Δ. Να επιδέχεσαι βελτίωσης. Δηλαδή να ’χεις έντονη την αίσθηση ότι πάντα μπορείς να βελτιωθείς.
