Προσωπογραφίες απλών ανθρώπων της καθηµερινότητας. Μορφές πολεµιστών που σε γυρίζουν πίσω στα χρόνια του ΄21 αλλά κι ένας ναύτης του θρυλικού “Αβέρωφ”, πλάι σε έναν άλλον πίνακα µε ιστιοφόρα. Εικόνες που εκπέµπουν µια λαϊκότητα µιας άλλης εποχής, όπως η κοµπανία των µουσικών και το µαγειρειό. Κι ανάµεσά τους η φυσιογνωµία ενός ποιητή.
«Στην τέχνη έχει σηµασία να υπάρχει και µια ποιητικότητα», µου λέει ο ζωγράφος των έργων, Φώτης Λαγουδάκης, που αγαπά τις προσωπογραφίες καθώς «το πρόσωπο είναι το πιο ιερό πράγµα». Αυτή η πεποίθησή του ίσως να εξηγεί και τη θρησκευτικότητα µε την οποία αισθάνθηκα ότι προσεγγίζει τα θέµατά του.
Στην κουβέντα µας που έγινε µε αφορµή την έκθεσή του “Πρόσωπα και Ιστορίες στο Χρόνο”, η οποία παρουσιάζεται στο Νεώριο Μόρο, µιλήσαµε για τη θεµατολογία που αγαπά, την έµπνευση που αντλεί από την παράδοση, τις επιρροές του από την αγιογραφία, το «µυστήριο του προσώπου» που κρύβει οµορφιά αλλά και την ευθύνη που συνεπάγεται η καλλιτεχνική δηµιουργία.
-Στην έκθεση κυριαρχούν οι προσωπογραφίες. Τι σας συγκινεί στα πρόσωπα; Τι ψάχνετε σε αυτά;
Πιστεύω ότι το πρόσωπο είναι το πιο ιερό πράγµα και για εµένα αυτό είναι το ζητούµενο.
-Στη δουλειά σας διακρίνει κανείς επιρροές από την αγιογραφία.
Παλαιότερα ήµουν καθαρά κοσµικός ζωγράφος. Κάποια στιγµή πήγα στο Άγιος Όρος και τότε αποφάσισα να ασχοληθώ µε την αγιογραφία. Έτσι, έκανα κάποιες σπουδές πάνω σε αυτό το αντικείµενο και δούλεψα µε συνεργεία αγιογράφων. Η στιγµή όµως νοµίζω που µε έστρεψε στην τέχνη της αγιογραφίας ήταν όταν κάποια φορά επισκέφθηκα ένα εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας σε ένα χωριό στην Κρήτη, το οποίο βρίσκονταν µέσα σε ένα βράχο. Οι τοιχογραφίες που είχε θυµάµαι, τα πρόσωπα των αγίων, µε είχαν συγκλονίσει.
– Στα έργα σας φαίνεται η αγάπη σας για την παράδοση. Για παράδειγµα ο πίνακας “Το µαγερειό”, “Τα ιστιοφόρα”, “Οι µουσικοί”, οι αγωνιστές µε τις παραδοσιακές φορεσιές. Είναι πηγή έµπνευσης η παράδοση;
Ναι, είναι. Όλα αυτά που λέτε. Ειδικά το καράβι ως σύµβολο µου αρέσει πολύ. Καράβι σηµαίνει ταξίδι και στην Ελλάδα έχουµε µεγάλη παράδοση σε αυτό το πεδίο. Είµαστε συνδεδεµένοι µε τη θάλασσα και το ταξίδι. Όµως ταξίδι µπορούµε να το δούµε και από πνευµατική άποψη. Η ζωή µας είναι ένα ταξίδι.
-Η τέχνη είναι ένας τρόπος να ταξιδεύουµε;
Η ενασχόληση µε την τέχνη είναι επίπονη αλλά και ευχάριστη. Έχει όµως και µια ευθύνη αυτό που κάνεις. Πρέπει –κατά τη γνώµη µου- να παραδόσεις κάτι που να έχει ένα νόηµα. Στις µέρες µας στην τέχνη υπάρχει πολύ “σκοτάδι” κι έχει κυριαρχήσει η ανεικονικότητα, η µη παραστατική τέχνη. Για εµένα όµως θα πρέπει το κάθε έργο τέχνης να φέρει ένα µήνυµα, να έχει µια συνέπεια και να εκφράζει κάτι.
-Πιστεύετε ότι η τέχνη µπορεί να κάνει τον άνθρωπο καλύτερο;
Ναι, το πιστεύω. Γι’ αυτό ζωγραφίζω πρόσωπα. ∆ιότι πιστεύω ότι ειδικά σήµερα το ανθρώπινο πρόσωπο βάλλεται, µετατρεπόµαστε σε µηχανές κατά κάποιο τρόπο και κινδυνεύουµε να χάσουµε την υπόστασή µας και την αξιακή µας βάση.
-Τα πρόσωπα στα έργα σας δεν είναι εξιδανικευµένα. Σαν να λέτε πως ό,τι είναι ο καθένας είναι αρκετό για να είναι όµορφος. Η οµορφιά κρύβεται στην ιδιαιτερότητα του κάθε προσώπου;
∆εν µε ενδιαφέρει να αποτυπώσω την τέλεια οµορφιά. Αισθάνοµαι ότι κάθε πρόσωπο κρύβει µέσα του οµορφιά, κρύβει µέσα του έναν πλούτο. Μπορεί να µην έχει κάποιος τα απόλυτα, τα τέλεια χαρακτηριστικά. Όµως ο κάθε άνθρωπος έχει µια εσωτερικότητα, έχει το µυστήριο του προσώπου.
-Αυτό που περιγράφετε έρχεται σε αντίθεση µε τα κυρίαρχα σηµερινά πρότυπα…
Σήµερα πολλοί άνθρωποι αντιµετωπίζουν πρόβληµα µε την οµορφιά λόγω της απολυτοποίησης της εικόνας. Λόγω της κυριαρχίας του ψεύτικου, του φτιασιδοµένου.
-Τι µπορεί να αποτελέσει έµπνευση για εσάς;
Είναι µια ανάγκη που πηγάζει από µέρα. Είναι µια ενέργεια που ζητάει να εκφραστεί. Από εκεί και πέρα, το ερέθισµα µπορεί να το δώσει το οτιδήποτε µπορεί να σε αγγίξει.
-Στη ζωγραφική σας διακρίνει κανείς µια λιτότητα. Γιατί αυτό;
Η απλότητα είναι ζητούµενο και στην τέχνη κι εγώ ζωγραφίζω µε λιτότητα. Μπορεί βέβαια να είναι κι ελάττωµα αυτό. Από εκεί και πέρα στην τέχνη έχει σηµασία να υπάρχει και µια ποιητικότητα.
-Μεγαλώνοντας αλλάζει ο τρόπος που αντιµετωπίζετε τη ζωγραφική;
Πάντα νιώθεις την ανησυχία σαν να ξεκινάς από την αρχή. Όταν όµως µεγαλώνεις αισθάνεσαι ότι έχεις και µεγαλύτερη ευθύνη να αποδόσεις κάτι. Παράλληλα, όµως, µειώνεται ο ενθουσιασµός και η έκπληξη απέναντι στα πράγµατα που µπορεί να νιώθεις ως νέος. Εγώ βέβαια είχα την τύχη να εργαστώ ως υπάλληλος στο Πολυτεχνείο Κρήτης για 27 χρόνια κι ερχόµουν σε επαφή µε νέους ανθρώπους όπου κάναµε ραδιοφωνικές εκποµπές επιστήµης και πολιτισµού σε συνεργασία µε καθηγητές και φοιτητές του Πολυτεχνείου. Αυτό µου έδινε λίγο από τη δροσιά των νέων ανθρώπων.
-Σπουδάσατε µηχανικός πώς βρεθήκατε να ζωγραφίζετε;
Με απασχόλησε πολύ η τεχνολογία και η επιστήµη. Όµως η τέχνη έχει κάτι περισσότερο εσωτερικό, περισσότερο ποιητικό.
-Πώς βλέπετε τις εξελίξεις µε την τεχνητή νοηµοσύνη;
Αν απολυτοποιήσουµε τις εξελίξεις γύρω από την τεχνητή νοηµοσύνη αισθάνοµαι ότι υπάρχει κίνδυνος. Ανησυχώ µήπως χάσουµε την ανθρωπιά µας. Τα ροµπότ, σε αντίθεση µε τον άνθρωπο, δεν έχουν αισθήσεις, δεν πονάνε, δεν κλαίνε, δεν αγαπάνε.
Όλες αυτές οι ιδιότητες έρχονται πριν από τη νόηση κι αποτελούν µεγάλα πλεονεκτήµατα. Με λίγα λόγια, ο άνθρωπος είναι κάτι πολύ µεγάλο, δεν είναι πεπερασµένος, όπως είναι ένα µηχάνηµα.
Εποµένως, πιστεύω ότι δεν θα κινδυνεύσουµε από τις µηχανές, αλλά κινδυνεύουµε να µπούµε σε τέτοιες λογικές που να χάσουµε το πρόσωπό µας.
Η έκθεση
Η έκθεση του Φώτη Λαγουδάκη µε τίτλο “Πρόσωπα και Ιστορίες στο Χρόνο” που φιλοξενείται στον Ιστιοπλοϊκό Όµιλο Χανίων – Νεώριο Μόρο θα διαρκέσει έως 4 Απριλίου 2024.
Ο Φώτης Λαγουδάκης έχει πραγµατοποιήσει αρκετές ατοµικές εκθέσεις έργων του και έχει συµµετάσχει και σε οµαδικές παρουσιάσεις.
Φοίτησε στη σχολή ∆οξιάδη, έκανε σπουδές στο σχέδιο και στη ζωγραφική και το 1982 δηµιούργησε την πρώτη Αίθουσα Εκθέσεων Εικαστικών στα Χανιά µε την επωνυµία “Νέα Γκαλερί”. Από το 1986 έως το 2011 εργάζονταν στο Πολυτεχνείο Κρήτης διοργανώνοντας και συµµετέχοντας σε ραδιοφωνικές εκποµπές επιστήµης και πολιτισµού σε συνεργασία µε καθηγητές και φοιτητές του Πολυτεχνείου.
