» Οι προοπτικές εγκατάστασής τους στην Κρήτη
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκές (Φ/Β) εγκαταστάσεις είναι ιδιαίτερα σημαντική σήμερα καθώς, λόγω της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει επιτακτική ανάγκη απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για παραγωγή ενέργειας και καυσίμων.
Λόγω της πλούσιας ηλιοφάνειας της χώρας η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται ευρύτατα σήμερα για τη παραγωγή θερμότητας (ηλιακοί θερμοσίφωνες) και τη παραγωγή ηλεκτρισμού (φωτοβολταϊκά συστήματα). Η εγκατάσταση των Φ/Β συστημάτων γίνεται συνήθως είτε επί του εδάφους ή σε στέγες κτιρίων. Σκοπός του κειμένου που ακολουθεί είναι η διερεύνηση της δυνατότητας εγκατάστασης επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων σε υδάτινους ταμιευτήρες στη Κρήτη λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι η τεχνική αυτή έχει πολλά πλεονεκτήματα.
1. Η εγκατάσταση επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων σε υδάτινα φράγματα
Η εγκατάσταση επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων σε υδάτινους ταμιευτήρες έχει αναπτυχθεί αρκετά διεθνώς τη τελευταία δεκαετία λόγω των πλεονεκτημάτων της σε σχέση με την εγκατάσταση τους στο έδαφος. Τα κύρια πλεονεκτήματα των επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων είναι:
Α) Η παραγωγή περισσότερης ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) λόγω του γεγονότος ότι καθώς τα Φ/Β πλαίσια βρίσκονται πλησίον του νερού διατηρούν χαμηλότερες θερμοκρασίες γεγονός που ευνοεί την αυξημένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας,
Β) Η μείωση της εξάτμισης νερού από τους υδάτινους ταμιευτήρες καθώς ένα τμήμα της επιφανείας τους είναι καλυμμένο με τα Φ/Β πλαίσια. Η εξοικονόμηση νερού είναι πολύ σημαντική σήμερα σε πολλά μέρη του πλανήτη,
Γ) Η αποφυγή της χρήσης του εδάφους για την εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων. Αντί να χρησιμοποιηθεί εύφορη γη για την εγκατάσταση τους αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γεωργικές καλλιέργειες και τη παραγωγή τροφίμων ή για δημιουργία καλλιεργειών κατάλληλων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Τα επιπλέοντα Φ/Β συστήματα μπορούν να αγκυλωθούν κατάλληλα στα υδάτινα φράγματα. Η χρήση τους είναι ευρέως διαδεδομένη σήμερα σε χώρες της Ν.Α. Ασίας (πίνακας 1) όπου η πυκνότητα του πληθυσμού είναι μεγάλη, υπάρχει έλλειψη διαθέσιμης γης για τη καλλιέργεια τροφίμων αλλά και όπου υπάρχουν κοινωνικές διαμαρτυρίες για τη κάλυψη εύφορης γης με Φ/Β συστήματα. Το κόστος εγκατάστασης επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων σε υδάτινους ταμιευτήρες δεν είναι υψηλό σε σχέση με τα πλεονεκτήματα τους. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις επιπλεόντων Φ/Β στη χώρα μας ενώ έχει εκδηλωθεί το ενδιαφέρον μεγάλων εταιρειών για την εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων παρουσιάζονται στο πίνακα 5.
2. Υδάτινα φράγματα στη Κρήτη που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εγκατάσταση επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων
Η Κρήτη έχει πολλούς τεχνητούς υδάτινους ταμιευτήρες το νερό των οποίων χρησιμοποιείται κυρίως για ύδρευση και άρδευση. Πολλοί από αυτούς έχουν χωρητικότητα νερού μεγαλύτερη από 10 εκατ. κυβικά μέτρα (πίνακας 2) ενώ υπάρχουν αρκετοί με μικρότερη χωρητικότητα. Οι υδάτινοι πόροι στη Κρήτη είναι άνισα κατανεμημένοι στη δυτική και ανατολική πλευρά του νησιού και η ύπαρξη υδάτινων ταμιευτήρων διασφαλίζει την ικανοποιητική επάρκεια νερού σε όλο το νησί. Λιγοστές μικρές φυσικές λίμνες υπάρχουν στη Κρήτη ενώ νέοι υδάτινοι ταμιευτήρες αναμένεται να κατασκευασθούν στο μέλλον στο νησί. Στα υδάτινα αυτά φράγματα είναι εφικτό να τοποθετηθούν επιπλέοντα Φ/Β συστήματα στο μέλλον.
3. Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη Κρήτη
Η Κρήτη είναι πλούσια σε ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους και κυρίως σε ηλιακή και αιολική ενέργεια οι οποίες χρησιμοποιούνται ήδη με διάφορες τεχνολογίες (ηλιακούς θερμοσίφωνες, Φ/Β συστήματα, ανεμογεννήτριες κ.α.) για τη παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι υπάρχουσες ικανοποιητικές ποσότητες στερεάς βιομάζας στη Κρήτη χρησιμοποιούνται για παραγωγή θερμότητας. Οι εγκαταστάσεις αξιοποίησης της ηλιακής και αιολικής ενέργειας στη Κρήτη είναι λιγότερες από όσες θα μπορούσαν να είναι γιατί μέχρι σήμερα το ηλεκτρικό δίκτυο του νησιού ήταν αυτόνομο και υπάρχουν περιορισμοί για λόγους ευστάθειας του. Η διασύνδεση του με το ηλεκτρικό δίκτυο της Ηπειρωτικής Ελλάδας, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τα προσεχή χρόνια, θα επιτρέψει τη δημιουργία πολύ περισσότερων Φ/Β εγκαταστάσεων και αιολικών πάρκων στη Κρήτη. Οι λόγοι γι’ αυτό είναι πολλοί όπως:
Α) Δεν θα υπάρχουν οι τεχνικοί περιορισμοί που υπάρχουν σήμερα για τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ μη εγγυημένης ισχύος όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια,
Β) Η παραγωγή Η.Ε. από ηλιακή και αιολική ενέργεια είναι οικονομικά επωφελής ενώ υπάρχουν πολλοί επενδυτές ενδιαφερόμενοι να επενδύσουν στους τομείς αυτούς, και
Γ) Οι πολιτικές της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη μηδενικών καθαρών εκπομπών άνθρακα μέχρι το 2050 ευνοούν την ανάπτυξη πράσινων τεχνολογιών παραγωγής Η.Ε.
Σήμερα στη Κρήτη η εγκατεστημένη ισχύς των αιολικών πάρκων είναι περίπου 200 MW, των Φ/Β συστημάτων περίπου 100 MW ενώ η συνολική Η.Ε. που παράγεται ετησίως από ΑΠΕ είναι λίγο περισσότερη από το ένα πέμπτο (1/5) της συνολικής κατανάλωσης.
4. Δυνατότητες εγκατάστασης επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων σε υδάτινα φράγματα στη Κρήτη
Μικροί ή μεγαλύτεροι ταμιευτήρες νερού στη Κρήτη μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εγκατάσταση επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων. Τα συστήματα αυτά μπορούν να καλύψουν τμήμα της επιφανείας των ταμιευτήρων. Η διερεύνηση της δυνατότητας εγκατάστασης επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων στα φράγματα Ποταμών Ρεθύμνου και Αποσελέμη Ηρακλείου έδειξε τα εξής:
Α) Η τοποθέτηση επιπλεόντων Φ/Β στα φράγματα Ποταμών και Αποσελέμη καλύπτοντας το 10% της επιφανείας τους θα μπορούσε να παράξει 252.77 GWh ετησίως που αντιστοιχούν στο 8.3% της καταναλωθείσης Η.Ε. στη Κρήτη το 2018 ενώ θα αποτρέψει την εξάτμιση 2.88 εκατ. Μ3 νερού ετησίως από τα φράγματα αυτά,
Β) Η τοποθέτηση επιπλεόντων Φ/Β στα φράγματα Ποταμών και Αποσελέμη καλύπτοντας το 30% της επιφανείας τους θα μπορούσε να παράξει 758.31 GWh ετησίως που αντιστοιχούν στο 25.9 % της καταναλωθείσης Η.Ε. στη Κρήτη το 2018 ενώ θα αποτρέψει την εξάτμιση 8.64 εκατ. Μ3 νερού ετησίως από τα φράγματα αυτά,
Επιπλέοντα Φ/Β θα μπορούσαν να τοποθετηθούν και σε άλλους υδάτινους ταμιευτήρες της Κρήτης αντί της τοποθέτησης τους σε δυνητικά καλλιεργήσιμη γη, η οποία στη Κρήτη έχει μεγαλύτερη εμπορική αξία από τη γη σε άλλες τοποθεσίες της Ηπειρωτικής Ελλάδας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αποφυγή εξάτμισης γλυκού νερού από αυτούς.
5. Συμπεράσματα
Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης του ηλεκτρικού δικτύου της Κρήτης με το αντίστοιχο δίκτυο της Ηπειρωτικής χώρας θα σηματοδοτήσει την αύξηση των επενδύσεων σε Φ/Β συστήματα στη Κρήτη. Ταυτόχρονα η αναγκαιότητα αντιμετώπισης των οδυνηρών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής επιβάλλει την εξοικονόμηση υδάτινων πόρων στη Κρήτη και την αειφορική διαχείριση του εδάφους της. Η νέα τεχνική της εγκατάστασης επιπλεόντων Φ/Β συστημάτων στην επιφάνεια υδάτινων ταμιευτήρων στη Κρήτη θα μπορούσε να αποτελέσει μία ρεαλιστική προοπτική στο μέλλον συμβάλλοντας στη παραγωγή πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας και στην αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων του νησιού.
