Ο βίος και η πολιτεία μιας Γερμανίδας πριγκίπισσας, με παππού αυτοκράτορα, που έγινε κάποτε βασίλισσα της Ελλάδας (αλλά θα μπορούσε να είναι και η βασίλισσα του παραμυθιού της Χιονάτης) έχουν γραφτεί σε μερικές από τις μαύρες σελίδες της ελληνικής Ιστορίας. Λεγόταν Φρειδερίκη.
Kάποτε, αυτή η νεαρή πριγκίπισσα, επειδή (όπως έλεγε αργότερα) αισθανόταν μοναξιά, χωρίς φίλους και παρέες στο παλάτι, εντάχτηκε στη μεγάλη συντροφιά της “Χιτλερικής Νεολαίας Κορασίδων”, την οποία και υπηρέτησε με πάθος.
Όταν ήλθε εδώ, ως σύζυγος του διαδόχου Παύλου, προήχθη -λόγω επιτυχούς προϋπηρεσίας- σε Γενική Διοικήτρια των Κοριτσιών της «Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας», της ΕΟΝ του Μεταξά.
Από τότε μέχρι το θάνατό της στα ισπανικά ανάκτορα της Θαρθουέλα, στις 6 Φεβρουαρίου του 1981, στη διάρκεια επέμβασης ανόρθωσης βλεφάρων, όπως έγραψαν οι “Τάιμς της Ν. Υόρκης”, πρόλαβε και τα έζησε όλα. Μια πολυτελή και προκλητικά άπληστη ζωή, γεμάτη δολοπλοκίες, χλιδή, αιματηρά γεγονότα, παρεμβατικότητα στα πολιτικά πράγματα, μυστικά πάθη, πάρε – δώσε με το παρακράτος, βασιλικές σπατάλες, πολυδιαφημισμένες «φιλανθρωπίες», ίντριγκες, θρυλικές συγκρούσεις, αχαλίνωτη αρχομανία, μηχανορραφίες, ισχυρούς γκουρού και μυστικισμό.
Οι Αμερικανοί πολιτικοί την αποκαλούσαν γελώντας «ατομική βασίλισσα», μια βασίλισσα σκληρή και ψυχρή, που δεν δέχεται ποτέ αντιρρήσεις, που εμπλουτίζει συνεχώς μια μεγάλη αυλή υποτακτικών και αξιοποιεί εντός και εκτός συνόρων, όπως εκείνη κρίνει, τη σαγήνη της.
«Άρρωστη φιλοδοξία και απληστία»
Ο συγγραφέας και καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιώργος Μαργαρίτης, που έχει ερευνήσει και μελετήσει την ιστορία του ελληνικού εμφυλίου, αλλά και τον βίο και την πολιτεία της Φρειδερίκης, μας βοηθάει να αποκωδικοποιήσουμε αυτό το μοιραίο για την Ελλάδα πρόσωπο.
• Ποιες συνέπειες είχε στον ελληνικό λαό η θρασεία παρεμβατικότητα της Φρειδερίκης στην πολιτική ζωή του τόπου;
Τις ίδιες που είχε όλο το μετεμφυλιακό σύστημα. Καταστροφικές. Υπήρχαν πολλά κέντρα αποφάσεων τότε. Όταν κάποιο κέντρο εξουσίας αποφάσιζε κάτι που δυσαρεστούσε τους Αμερικανούς, τότε επιστρατευόταν η Φρειδερίκη που έδινε τη «λύση».
• Την εμπιστεύονταν δηλαδή ως «συνομιλήτρια», που τους διευκόλυνε γενικώς;
Βέβαια, υπό την έννοια ότι είχαν στους φακέλους τους πολύ πλούσιο υλικό για τη δράση και τις επαφές της στους σκοτεινούς καιρούς της ανόδου του ναζισμού.
• Την κρατούσαν στο χέρι…
Στη διπλωματία, όταν «κρατάς» κάποια πρόσωπα με κάτι, χρησιμεύουν σε πολλά, είναι πολύτιμα.
• Μελετώντας τα επίκαιρα της εποχής υποψιάζομαι πως είχε και σκηνοθετικές ικανότητες…
• Βέβαια. Κάποτε έκανε και το αδιανόητο στην Κόνιτσα. Επειδή βρισκόταν εκεί επιτροπή του ΟΗΕ που εξέταζε τις πληροφορίες της Αθήνας ότι υπάρχει εξωτερική εισβολή στην Ελλάδα, έβαλε να σκάψουν τάφους ανταρτών, τους φόρεσε φέσια και δήλωνε μετά ότι επρόκειτο περί… Αλβανών εισβολέων! Της είχε διαφύγει πως το ’46, το ’47 οι Αλβανοί δε φορούσαν φέσια.
• Δίπλα στο όνομά της ποια λέξη θα βάζατε;
Φιλοδοξία. Άκρατη, άρρωστη φιλοδοξία. Ήταν γαντζωμένη στο θρόνο από πάθος για εξουσία και απληστία. Μέχρι και τον όρο «βασιλομήτωρ» εφηύρε, για να ελέγχει τα πάντα.
* * *
Είναι εντυπωσιακό το πόσους τρόπους και λόγους επινοούσε αυτή η γυναίκα για να πλουτίσει. Φόροι κάθε είδους, έρανοι, δασμοί παντού, «προίκες», «φανέλες», μέχρι κι ένα μεροκάματο από κάθε μισθωτό παρακρατούσε και… δυο τσιγάρα από κάθε πακέτο.
Το 1947, αμέσως μόλις ιδρύεται το Βασιλικό Ίδρυμα Πρόνοιας, η βασίλισσα των Ελλήνων εμπνέεται τη δημιουργία των Παιδουπόλεων. Οι άνθρωποί της, μέσα στη δίνη του Εμφυλίου, έχουν διαταγή να αρπάζουν βρέφη και παιδιά και να τα στοιβάζουν στα 53 «αναμορφωτήρια» ή «παιδουπόλεις» της Βασιλικής Πρόνοιας («παιδικά Νταχάου» ονομάστηκαν αργότερα), αναμένοντας αγοραστές για να τα πουλήσουν σε παράνομες υιοθεσίες. Σ’ αυτά κλείστηκαν 30.000 παιδιά.
Το ρεπορτάζ στην εφημερίδα “Καθημερινή” της 1.4.1948 αναφέρει:
«Η Α.Μ. Βασίλισσα Φρειδερίκη εδέχθη χθες την 11ην πρωινή τον κ. Τσαλδάρην και Αμερικανούς αξιωματούχους, και συνεζήτησε το θέμα της συγκέντρωσης, μεταφοράς και περίθαλψης των απειλουμένων να απαχθούν υπό των συμμοριτών παιδιών, των βορείων επαρχιών. Στη διάρκεια της συσκέψεως απεφασίσθη και η εγκατάστασίς τους σε συγκεκριμένες οικογένειες, που πρόσφεραν την φιλοξενίαν τους…».
Με αυτόν τον κυνικό τρόπο χαρακτηριζόταν το πούλημα των παιδιών. Το αντίτιμο; 4.000 έως 5.000 δολάρια το κεφάλι. Αργότερα η τιμή έφτασε και τα 10.000 δολάρια, αναλόγως της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς και της αρτιμέλειας των παιδιών. Έγγραφο της Επιτροπής Εξωτερικής Βοήθειας των ΗΠΑ με τίτλο «Ελληνική Αποστολή Γενάρης – Μάρτης 1948», αναφέρει:
«…Στρατός και Χωροφυλακή ενεργούν επιδρομές στα χωριά κι αρπάζουν τα μικρά παιδιά απ’ την αγκαλιά των μανάδων τους. Από 150 παιδάκια που άρπαξαν απ’ το Μπούφι της Φλώρινας, πολλές μητέρες κατόρθωσαν και πήραν κρυφά μέσα απ’ τη Φλώρινα τα 25. Στο νησάκι της λίμνης των Ιωαννίνων, που είχε δημιουργηθεί παιδούπολη – στρατόπεδο, ξεπάγιασαν και πέθαναν 26 βρέφη, που είχε μαζέψει η Βασιλική Πρόνοια απ’ τα χωριά της Κόνιτσας. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Λάρισας από το κρύο, τις στερήσεις και τις αρρώστιες πέθαναν 512, τα περισσότερα ήταν μικρά παιδιά…».
Μέσω του υπερωκεανίου «Φρειδερίκη», περίπου 15.000 «παιδιά – εμπορεύματα» παραδόθηκαν για υιοθεσία από τα «ευαγή» ιδρύματα! Όσο για τους γονείς τους, όταν μετεμφυλιακά τα αναζητούσαν, εισέπρατταν την απάντηση ότι πέθαναν…
«Όλα αυτά τα παιδιά που συγκέντρωσε η Φρειδερίκη σε ιδρύματά της και παιδουπόλεις – υπογραμμίζει ο καθηγητής Μαργαρίτης – τα αντιμετώπισε ως εμπορεύσιμο υλικό, ακολουθούσε ή η προώθησή τους σε παράνομες υιοθεσίες ή σε αφύσικους γάμους (στους οποίους η νύφη ήταν έφηβη κι ο γαμπρός σχεδόν ηλικιωμένος) ή σε δωρεάν εργασία στις επιχειρήσεις της».
Ποια ήταν όμως η κατάσταση που επικρατούσε στα «αναμορφωτήρια» της Φρειδερίκης; Την περιγράφει ο Γιώργος Χατζάτογλου, ένα από τα παιδιά του παιδομαζώματος της βασίλισσας: «Το στρατόπεδο είχε φρουρά και ήταν περιφραγμένο με συρματόπλεγμα 4 μέτρα ύψος. Υπήρχαν παιδιά ηλικίας από 2 μέχρι 17 χρόνων, που έκλαιγαν γιατί είχαν με τη βία αποχωριστεί απ’ τους γονείς τους. Μέναμε σε τολ, που το καλοκαίρι οι λαμαρίνες τους καίγανε και το χειμώνα πάγωναν. Κοιμόμασταν σε σιδερένια κρεβάτια, σε τρεις σειρές και χωρισμένα κατά 25άδες. Πρώτο μέλημά τους ήταν να μας στείλουν ιεροκήρυκα, να δημιουργήσουν κατηχητικά και στελέχη προσκόπων. Θυμάμαι ότι σε όλους τους τοίχους ήταν ζωγραφισμένη μια μορφή ενός αγριάνθρωπου γενειοφόρου με μια χατζάρα στο στόμα, που έσταζε αίμα, να αρπάζει απ’ την αγκαλιά της μάνας το παιδί της. Επίσης, στους τοίχους υπήρχαν συνθήματα για το έθνος και τη βασίλισσα Φρειδερίκη. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα γίνονταν η διαπαιδαγώγηση και η νουθέτηση για τη “μάνα μας” τη Βασίλισσα. Νύχτα – μέρα αυτά διαρκώς μας έλεγαν».
Ο αριθμός των παιδιών που αρπάχτηκαν στην πιο τρυφερή τους ηλικία (από 5 χρόνων μέχρι 17) και φυλακίστηκαν στις παιδουπόλεις, έφτασε τις 36.562.
Τα «ιδρύματα» αυτά αποτελούσαν μια άκρως κερδοφόρα επιχείρηση, όπου τα παιδιά χρησίμευαν και ως τζάμπα εργάτες στις βασιλικές επιχειρήσεις.
Σύμφωνα με τον απολογισμό δράσης, για τη δεκαετία 1947 – 1957, τα κέρδη του ιδρύματος «Βασιλική Πρόνοια Βορείου Ελλάδος» απ’ την εκμετάλλευση της υποχρεωτικής εργασίας των κοριτσιών των παιδουπόλεων ανέρχονταν σε πολλά εκατομμύρια δραχμές. Μόνο σ’ ένα χρόνο το Βασιλικό Ίδρυμα της Φλώρινας -με τιμές 1949- είχε κέρδη 1.005.000 δραχμές! Κέρδη απ’ την πώληση φορεμάτων και υφασμάτων.
Στα 22 ταπητουργεία – κιλιμοποιεία, όπου πάλι κορίτσια απ’ το παιδομάζωμα της Φρειδερίκης εργάζονταν χωρίς αμοιβή, κατασκευάστηκαν χιλιάδες χαλιά, που πουλήθηκαν στην εσωτερική αγορά και στο εξωτερικό. Το 1968, τα ταπητουργεία της Φρειδερίκης έφθαναν τα 65.
Ο Κένεθ Σπένσερ, μέλος της Βαλκανικής Επιτροπής, που ‘χε φτάσει στην Ελλάδα με εντολή του ΟΗΕ, έγραφε τότε στην εφημερίδα του πως η Βασίλισσα Φρειδερίκη έχει ετοιμάσει ειδικά στρατόπεδα «αναμόρφωσης» στα νησιά του Αιγαίου για 12.000 ελληνόπαιδες…
Ένας άλλος βετεράνος «παιδουπολίτης», ο Γιάννης Ατζακάς (το 2009 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του «Θολός Βυθός»), θυμάται ότι στην Κηφισιά, τον φώναξε μια μέρα η αρχηγός της Παιδούπολης, στο γραφείο της και τον ρώτησε αν ήθελε να τον πάρει μια καλή και πλούσια οικογένεια στην Αμερική. «Αρνήθηκα – λέει ο Γιάννης Ατζακάς. Λένε ότι κάπου 2.500 “κόκκινα” παιδιά έφυγαν. Αρχικά για να εφοδιάσουν τις άτεκνες οικογένειες των ομογενών. Μετά ενδιαφέρθηκαν και άλλοι Αμερικανοί».
Και λίγο μετά: «Η μητέρα μου πέθανε λίγο μετά τη γέννα. Ο πατέρας μου ήταν αντάρτης, για χρόνια είχαν χαθεί τα ίχνη του. Με μεγάλωνε η γιαγιά μου η Βενετιά στο χωριό μας, τον Θεολόγο της Θάσου. Η γυναίκα του παντεπόπτη γραμματέα της κοινότητας ερχόταν διαρκώς: “Δώσ’ το, θεία Βενετιά, το παιδί στη Βασίλισσα να το μάθει γράμματα”. Για μια λαϊκή, αμόρφωτη γυναίκα οι λέξεις “βασίλισσα” και “γράμματα” είχαν ιδιαίτερο βάρος. Η γιαγιά έδωσε τη συγκατάθεσή της, με βαριά καρδιά. Το επιχείρημα της Φρειδερίκης ότι ήθελε να μας γλυτώσει από το “παιδομάζωμα” ήταν εντελώς ανυπόστατο στη δική μου περίπτωση γιατί βρισκόμασταν σε νησί. Άλλωστε, 20 μέρες νωρίτερα είχε λήξει ο Εμφύλιος».
Σε έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ του 1947, η Φρειδερίκη χαρακτηρίζεται «ελκυστική και πανέξυπνη», ενώ επαινείται η πρωτοβουλία της να ηγηθεί της καμπάνιας των παιδουπόλεων «που θα προσελκύσει τη λαϊκή αφοσίωση στο πρόσωπό της».
Ταυτόχρονα, τα μελίρρυτα σπικάζ των ελληνικών επικαίρων την αποθεώνουν με κάθε τρόπο, ενώ δεν διστάζουν και να το παραξηλώσουν στη δραματουργία, χαρακτηρίζοντάς την «ρομαντική» και «καλή νοικοκυρά».
Βιβλιάρια εξευτελισμού
Άλλη μια έμπνευση της βασίλισσας Φρειδερίκης ήταν τα περιβόητα “Βιβλιάρια των απόρων κορασίδων” με συμβολική κατάθεση 1.000 δρχ., ποσού που θα έπαιρνε η κοπέλα με την ενηλικίωσή της ως προικοδότηση.
Δικαιούχοι ήταν όσοι γονείς αγωνίζονταν να κάνουν πιο αγαπητή τη βασίλισσα στην περιοχή τους, γι’ αυτό και εκείνη την περίοδο βαφτίζονταν όλο και πιο πολλά κοριτσάκια Φρειδερίκες.
Το βιβλιάριο εννοείται πως δεν ήταν για όλες τις κοπέλες. Εννοείται πως έτρωγαν πόρτα οι άπορες κορασίδες με γονείς κομμουνιστές. Δεν ήταν αποδεκτό στα 18 τους να παντρευτούν κανέναν κομμουνιστή και με το προικιό της βασιλομήτορος να γεμίσει ο κόσμος κομμουνιστάκια… Πέραν τούτου οι αποκλεισμένες κορασίδες ήταν οι περισσότερες θύματα αρπαγής και ζούσαν σε «ιδρύματα» της Φρειδερίκης που ο κόσμος τότε τα έλεγε «ιδρύματα της Φρείκης». Εκεί όφειλαν να εμπεδώσουν πως οι γονείς τους είναι ο βασιλιάς και η βασίλισσα.
Η φτωχή και καθημαγμένη χώρα εμπνέει τότε στον Μποστ τους 3 θρυλικούς ήρωές του. Πρώτη πρώτη η «Μαμά Ελλάς» με τα κουρελιασμένα ρούχα, μετά ο πεινασμένος «Πειναλέων» και, τέλος, η αποστεωμένη «Ανεργίτσα», που κρατάει στα χέρια της το «βιβλιάριο των απόρων κορασίδων». Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται σε επίσημα κείμενα του ΓΕΣ, από τις 800.000 ανθρώπων που ξερίζωσε απ’ τα χωριά τους ο κυβερνητικός στρατός, οι 150.000 ήταν παιδιά.
Πηγές: Εκδόσεις σύγχρονη εποχή
Και στοιχεία από την εφημερίδα ριζοσπάστης
Υ.Γ: Η μνήμη είναι η μητέρα της «σοφίας» αυτό έλεγε δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν ο Αισχύλος
*Ο Σπύρος Δαράκης
είναι πρόεδρος μαρτυρικής ΜΑΛΑΘΥΡΟΥ
Πρώην Δήμαρχος Μηθύμνης και μέλος του Δ.Σ.
του Δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και χωριών της Ελλάδος περιόδου 40΄- 45΄
(ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ)
