Ο τίτλος είναι δανεισµένος από οµότιτλο κεφάλαιο του βιβλίου ‘‘Πίστωση χρόνου’’ της Sue Armstrong (Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2023).
Στο σηµείωµα παρουσιάζω ευρήµατα που αφορούν την ατµοσφαιρική ρύπανση και τις συνέπειες της. Με το δίκιο σας θα αναρωτηθείτε ‘Ποιας ρύπανσης;’ Είναι αόρατη. ∆εν βλέπουµε τους ρύπους των αεροπλάνων που φθάνουν στο ‘‘∆ασκαλογιάννης’’. Το Παρατηρητήριο Αεροπορικού Κλάδου (https://aviationlife.gr) µέτρησε 14.200 αεροπλάνα εξωτερικού το 2023. Αν προσθέταµε και τα υπόλοιπα…
∆εν βλέπουµε ούτε τους ρύπους των πολλαπλάσιων ενοικιαστικών αυτοκινήτων. Μόνο η Αφρικανική σκόνη ήταν ιδιαίτερα ορατή και αισθητή το 2024.
Ποια ρύπανση;
Η ατµοσφαιρική ρύπανση βλάπτει σοβαρά την υγεία µας. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) εκτιµά (2014) ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περίπου 400 000 άνθρωποι πεθαίνουν – το χρόνο -πρόωρα εξαιτίας υπέρµετρων συγκεντρώσεων ατµοσφαιρικών ρύπων, όπως σωµατίδια σκόνης, διοξείδιο του αζώτου και όζον. Η αφρικανική σκόνη υποβαθµίζει την ποιότητα του αέρα στις περιοχές που φτάνε.
Η εισπνοή των λεπτών της σωµατιδίων µπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά προβλήµατα και να προκαλέσει δυσφορία ιδιαίτερα σε άτοµα µε αναπνευστικές παθήσεις όπως άσθµα ή αλλεργίες. To 2024 ήταν µέρες που η Μαλάξα ήταν σκεπασµένη από τη σκόνη. Οι µετρήσεις (Meteo) έδειχναν πολύ κακή ή εξαιρετικά κακή ποιότητα αέρα στο ύψος της Σούδας και στο Καλάµι.
Θύµα κι ο ιππόκαµπος
Σύµφωνα µε τον καθηγητή C. Finch (ένθετη φωτογραφία) τα σωµατίδια που παράγονται από την καύση υδρογονανθράκων φθάνουν µέσω της µύτης στο εγκέφαλο µας και µέσω των πνευµόνων στο αίµα µας. Το αποτέλεσµα είναι να προκαλείται φλεγµονή και µέσω αυτής να επιταχύνεται ο κίνδυνος εµφάνισης της νόσου Alzheimer’s. Η διείσδυση των εισπνεόµενων µικρό-σωµατιδίων γίνεται από τη µύτη καθώς διέρχονται κατά µήκος του οσφρητικού νεύρου. Αυτό συνδέεται, µεταξύ άλλων, µε τον ιππόκαµπο την περιοχή του εγκέφαλου µας όπου αποθηκεύονται µνήµες.
Σε έρευνα διαπιστώθηκε ότι θύµατα είναι και τα σκυλιά στα οποία παρατηρήθηκαν εκτεταµένες βλάβες στο οσφρητικό τους σύστηµα από τη µύτη µέχρι τον εγκέφαλο τους.
225 ώρες είναι αρκετές…
Ερευνητές στο Πανεπιστήµιο Νότιας Καλιφορνίας εξέθεσαν ποντίκια σε ρύπους εξατµίσεων 15 ώρες την εβδοµάδα για ένα διάστηµα 15 εβδοµάδων. Το αποτέλεσµα; Είχαν ήδη αναπτύξει σοβαρή φλεγµονή στο εγκέφαλο τους. Η εικόνα του εγκέφαλου τους είχε τα ίδια χαρακτηριστικά µε αυτά ατόµων που πάσχουν από τη νόσο Alzheimer’s.
Θύµατα οι καπνιστές
Ανάλυση 40 ερευνών, που έγιναν από το 1984 µέχρι το 2009, σχετικά µε την επίδραση του καπνού στη νόσο Alzheimer’s έδειξε ότι αποτελεί σηµαντικό και ουσιαστικό παράγοντα κινδύνου. Έκθεση του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (2014) αναφέρει ότι το 14% των περιστατικών Alzheimer’s παγκοσµίως µπορεί να οφείλεται στη χρήση καπνού. Ο καθηγητής Finch παρατηρεί ότι στις προηγµένες χώρες το κάπνισµα περιορίζεται σταδιακά στο 10%-15% των ενηλίκων µε συνολική επίδραση στο 40%-50% του πληθυσµού λόγω του παθητικού καπνίσµατος.
Το πανίσχυρο περιβάλλον!
Μετρώντας τη λειτουργία 204 στοιχείων του ανοσοποιητικού µας µηχανισµού οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι…
Η µεγαλύτερη επίδραση σε σχεδόν όλα προερχόταν από το περιβάλλον κι όχι από τα γονίδιάµας.
Στα Χανιά
Η επιβάρυνση µας από την ρύπανση ασυνεχής. Οι βασικές πηγές είναι τρεις. Το κέντρο της πόλης είναι επιβαρυµένο από τα καυσαέρια, όπως έδειξε σχετική έρευνα. Οι ρύποι των αεροσκαφών την τουριστική περίοδο θα αυξάνονται. Ο λόγος; Έρευνες δείχνουν ότι λόγω της αύξησης της θερµοκρασίας απαιτείται µεγαλύτερη τροχοδρόµηση για την απογείωση (Zhou et al.,2018;Gratton et al.,2020). Τέλος, είναι οι ρύποι που µας έρχονται µε την Αφρικανική σκόνη.
Αν τους µετρούσαµε αθροιστικά το 2024 θα ήταν έτος ρεκόρ.
Για την προστασία µας ο ΕΟ∆Υ (https://eody.gov.gr) συµβουλεύει… Αποφύγετε την έντονη σωµατική εργασία ή αθλητική δραστηριότητα, όπως ποδηλασία, τρέξιµο ή περπάτηµα σε υπαίθριους χώρους, αθλητικές προπονήσεις ή και αγώνες σε ανοικτούς χώρους (κολυµβητήρια, γήπεδα, στάδια). Μεταφέρετε τέτοιες δραστηριότητες σε κατάλληλες κλειστές αθλητικές αίθουσες ή αναβάλετέ τις για άλλες ηµέρες, εφόσον είναι εφικτό.
Συµπερασµατικά
Υπάρχουν ερωτήµατα-προκλήσεις για τους ερευνητές και για µας…
Η ατµοσφαιρική ρύπανση προκαλεί ή απλά επιταχύνει την εξέλιξη της νόσου Alzheimer’s;
Ισχύουν και για τα αρσενικά άτοµα τα αρνητικά αποτελέσµατα των εκτεταµένων ερευνών που έχουν διενεργηθεί σχετικά µε τη νόσο Alzheimer’s στα θηλυκά του είδους;
Μπορούµε να κάνουµε κάτι για να επιβραδύνουµε ή να βελτιώσουµε σηµαντικά την διαδικασία της γήρανσης;
Εµείς, στα Χανιά, µπορούµε να κάνουµε κάτι για τις κύριες πηγές της ρύπανσης του αέρα που αναπνέουµε;
*Ο Κυρ. Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη ∆ιά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία ‘In the search of mythical Talos’, ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
