«Ένα κίτρινο φύλλο σου/ φθινόπωρο,
σ’ έναν άνεμο ράθυμο κάθισε/ και μ’ ακολούθησε επίμονα.
Το πήρα/ και το κρατώ
σαν κάτι συμβολικό από μέρους σου,/ σαν φιλικό αυτόγραφο,
ίσως σαν ένα “ευχαριστώ”/ που διόλου μέρος δεν έλαβα
στο καλοκαίρι τούτο…
Το πήρα/ κι εξιχνιάζω τις φετινές προθέσεις σου/ απέναντι μου.» (1)
Ο ΘΕΟΣ δημιούργησε “καθ’ ομοίωσιν” των ανθρώπων τις εποχές: μελαγχολικό το φθινόπωρο, ζωηρή την άνοιξη, ευδιάθετο το καλοκαίρι, μίζερο το χειμώνα. Η μετάπτωσή μας απ΄το χαρούμενο καλοκαίρι στο αγνώστων “προθέσεων” φθινόπωρο είναι αναμενόμενη εξαιτίας της έξαρσης του κορωνοϊού!
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ κρίσεις και πανδημίες (Covid-19) έρχονται και παρέρχονται. Σταθερές μόνον οι εποχές: με τους αυστηρούς διαχωρισμούς ισημεριών και ηλιοστασίων, με την αλλαγή της ώρας, τη μεταβολή της ατμόσφαιρας, τους εποχικούς καρπούς, τους καύσωνες, τις πλημμύρες, τα χιόνια, τα χελιδόνια, τα αποδημητικά πουλιά, τα φύλλα του φθινοπώρου.
ΜΠΗΚΑΜΕ στο φθινόπωρο, αν και οι ζεστές ημέρες καλά κρατούν ακόμη. Μαζί του σέρνεται και μια πανδημία- εφιάλτης. Πιστεύει κανείς ή δεν πιστεύει στην ύπαρξή του κορωνοϊού, αυτός μας περιγελά με τους ημερήσιους θανάτους και τα κρούσματά του. Με μάσκες, αντισηπτικά και γάντια, αποστασιοποιήσεις, αποκοινωνικοποίηση, καταλήψεις ή κλεισίματα σχολείων και μαγαζιών, τηλεργασίες και τηλεκπαίδευση, ηλεκτρονικοποίηση συναλλαγών, περιορισμούς και φόβους, προσπαθούμε να εξορκίσουμε την κατάσταση.
ΗΔΗ ο πλανήτης μετρά πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς!
ΕΤΣΙ, με απώλειες ψυχών, με κατεστραμμένες εθνικές οικονομίες, προβληματικές πολιτικές και αναξιόπιστες ιδεολογίες, απομονωτισμούς εθνών και μεγαλοϊδεατικές εξάρσεις, απειλές επεκτατικών και ενεργειακών πολέμων κ.λπ., πορευόμαστε στο άγνωστο. Αλλά, αυτός ήταν ο κόσμος, αυτός είναι κι αυτός θα παραμείνει. Μόνο το σκηνικό της ιστορίας αλλάζει.
ΤΑ ΝΕΦΗ αρχίζουν να σκεπάζουν και τον κρητικό ουρανό. Πυκνώνουν. Οι πρώτες σταγόνες ετοιμάζονται να πέσουν: Οι φθινοπωρινές βροχές θα δροσίσουν βουνά, κάμπους, χωριά, πόλεις. Θα καθαρίσουν την ατμόσφαιρα, θα ξεπλύνουν τις στέγες, θα ξεδιψάσουν κήπους. Θα “λάβει ζωή” η νέα σπορά και θα ξεκινήσει η νέα γνώση στις σχολικές αίθουσες. Έστω με τις μάσκες στα πρόσωπα δασκάλων και μαθητών, έστω με το αιώνιο πρόβλημα της Παιδείας -τις καταλήψεις.
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ σταγόνες θα ανακατευτούν με την καλοκαιρινή σκόνη των δρόμων των πόλεων και τις συγκεχυμένες αγωνίες των ανθρώπων. Πολλές θα πέσουν στα τζάμια των νοσοκομείων απ΄όπου θα αντικρίσουν όντα με στολές “διαστημικές”, με πολλαπλές μάσκες στα πρόσωπα, κοντά σε κατάκοιτους ασθενείς-διασωληνωμένους, ετοιμοθάνατους. Άλλες θα συναντήσουν τους πεζούς στους δρόμους και στις πλατείες, με ή χωρίς μάσκα, υπεύθυνους ή ανεύθυνους. Μερικές θα χτυπήσουν τα τζάμια των γραφείων αυτών που αποφασίζου για πόλεμο ή ειρήνη, για φτώχεια ή πλούτο. Κάποιες θα ολοκληρώσουν τον κύκλο τους αποκαλύπτοντας ίσως περισσότερα μυστικά της σοφής περιδιάβασής τους στα εργαστήρια των επιστημόνων.
ΟΙ ΜΙΣΕΣ από τις φθινοπωρινές σταγόνες θα συναντηθούν με τις αλμυρές αδελφές τους της θάλασσας. Θα σφιχταγκαλιαστούν, θα “αναθιβάλλουν” ιστορίες βγαλμένες μέσα απ΄ την πυκνότητα και τη σύνθεση του μπλέ του ουρανού και του κυανού του βυθού. Και οι μεν θαλασσινές σταγόνες, πλούσιες σε γνώση και δυνατές απ΄τους ανέμους των καταιγίδων, θα μιλάνε για τα απέραντα μυστικά των βυθών· οι δε ουρανοκατέβατες αδελφές τους θα εκφράζουν την έκπληξή τους για τον περίεργο κόσμο που αντίκρισαν εφέτος στη διαδρομή τους.
ΝΑ ΕΙΧΑΜΕ την ικανότητα να αποκρυπτογραφήσουμε τις αφηγήσεις τους…; Κάθε σταγόνα νερού (βροχής ή θάλασσας) δεν περιέχει, άραγε, συμπυκνωμένη την ιστορία του κόσμου; Πόσες ιώσεις και θανάτους δεν σκέπασαν αυτές, αλλά και πόσες θεραπείες δεν αποκάλυψαν στην πορεία τους; Κι ακόμη, πόσα “ναυάγια” της ανθρώπινης ιστορίας, των ανόητων πολέμων και της μαρτυρικής ζωής των ανθρώπων δεν περιμένουν άραγε να αναδυθούν και να “μιλήσουν”; Από την άλλη, κάθε “ουρανόσταλτη” φθινοπωρινή σταγόνα πόσους θυμούς ή θεϊκές ευλογίες έχει μεταφέρει στο φορτίο της;
ΑΝ μπορούσαν να μας πουν σήμερα τί βλέπουν πέφτοντας από ψηλά, πριν χαθούν στα βάθη των ωκεανών, στα νερά των λιμνών και των ποταμών, στα υπόγεια υδροσπήλαια και στους ορμητικούς χειμάρρους και τις πλημμύρες, θα μας έλεγαν:
-”Καλοί μας άνθρωποι, δεν σας αναγνωρίζουμε! Πώς τα καταφέρατε έτσι, ώστε, μέσα σε μόλις δυο χιλιάδες χρόνια, να φτάσετε τον πλανήτη και τη ζωή του σε τέτοιο αδιέξοδο; Ακατανόητοι πόλεμοι, αναίτιες επιδρομές, αποδιοργανωτικές πανδημίες, καταστροφικές πλημμύρες, θανατηφόροι καύσωνες, νεοφανείς κυκλώνες, αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις, κοινωνικές αναστατώσεις, μικρονοϊκές αμφισβητήσεις συνόρων, γεωπολιτικές ασυμμετρίες, καταστροφή του περιβάλλοντος, πάνω απ’ όλα μια ανικανοποίητη απληστία; Τί να πούμε για τους θρησκευτικούς πολέμους, το ρατσιστικό μίσος, τις ακατάπαυστες τοπικές εντάσεις, τους αναθεωρητισμούς, τις επεκτατικές διεκδικήσεις, τον απομονωτισμό εθνών, τις εξάρσεις ολοκληρωτισμών, τα fake news, τις αμφισβητούμενες εκλογικές αναμετρήσεις, τους υπό εκκόλαψη περιφερειακούς πολέμους -μάλιστα “δι αντιπροσώπων”-, τις μυστικές διπλωματίες και τους πολλούς θανάτους σε έναν τελείως αβέβαιο κόσμο; Μα, άνθρωποί μας, αποφασίσατε να αυτοκτονήσετε;”
ΘΑ ΜΑΣ ΕΠΕΣΗΜΑΝΑΝ πέφτοντας από ψηλά πως η πρώτη εικόνα που αντικρίζουν είναι η μιζέρια, ο φθόνος, η αρπακτικότητα, ο εγωισμός, ο πόλεμος. Στο περιθώριο, με αδύναμες φωνές, η αλληλεγγύη, η ισότητα, η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύν, σχεδόν σιωπούν. Λες και ξαφνικά η Πανδώρα, η ανθρώπινη αφροσύνη, άνοιξε το κουτί της απελευθερώνοντας όλα τα κακά του κόσμου. Λες και ο Αίολος άνοιξε κι αυτός τον ασκό του αφήνοντας τους ανέμους του θανάτου. Λες και οι “Τέσσερις Ιππότες της Αποκάλυψης” εμφανίστηκαν στους τέσσερις ορίζοντες του κόσμου και μας απειλούν.
… ΠΑΡΟΛΑ αυτά, για τους ποιητές, το φθινόπωρο είναι αυτό που ξέρουμε: “μοιάζει με ενδιαίτημα χρυσαφένιο που μόνος επισκέπτης του είναι η βροχή”, λένε. Κι ας μοιάζουν οι φετινές κορωνο-ειδήσεις θανάτου με τα καθημερινά φθινοπωρινά φύλλα που ο αγέρας σκορπάει στα πεντανέμια. Είναι ειδήσεις γεμάτες πίκρα για τη μέρα, το χρόνο, την απώλεια, την ανθρώπινη απληστία, τη μοίρα μας. Κι όταν μια φθινοπωρινή βροχή μας “επισκέπτεται” είναι για να μας καλέσει σε περίσκεψη για το τώρα και το μέλλον:
“…Κοιμήθηκε η βροχή στο λασπωμένο δρόμο
στο λίγο φως με τ’ άρρωστα κορίτσια
πίσω απ’ τα τζάμια του απογεύματος.
Βήμα βαθύ του φθινοπώρου στα προαύλια των
σχολείων/ πάνω στις χορταριασμένες πλάκες…”, κατά πως τα λέει κι ο ποιητής (2) [2/10/20]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Κική Δημουλά, “Αυτόγραφο”, Ποιήματα, σελ. 63, 9η έκδοση, 2011, Ίκαρος
-(2) Γιάννης Ρίτσος, «Η ραψωδία του γυμνού φωτός» (Δοκιμασία, εκδ. Κέδρος, 1977) VI (απόσπασμα)
