Χάρε να μην το καυχηθείς πως πήρες αντρειωμένο
ξαρμάτωτο τον ήβρηκες και πολυκουρασμένο
Δέντρα μη πρασινίσετε, πουλιά μη κελαηδείτε
ο Κανακιώς μας πόθανε κι εσείς να λυπηθείτε
Έφυγε ο Σοφός των Σφακίων, όπως τον αποκαλούσα από χρόνια και άφησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό στα Σφακιά και για τους Σφακιανούς.
Αφού από πολύ μικρός επαγγέλθηκε πολλά για να επιβιώσει είχε την ευαισθησία να αγωνισθεί ως τα τελευταία του για να διασώσει και να αναδείξει την πολιτιστική κληρονομιά των Σφακίων, και ίσως είναι ο τελευταίος από τους εν Σφακίοις διαμένοντες.
Ιστορία, πολιτισμός, λαογραφία ακόμη και τέχνη οφείλουν πολλά στον Κανάκη. Ο Γιώργος Βιτώρος σε μια παρουσίαση που του είχε κάμει από τηλεόρασης είχε αναφέρει ότι: «Αν υπήρχαν ένας με δύο Κανάκηδες σε κάθε επαρχία χαράς στον τόπο μας».
Μοναδική ίσως περίπτωση, πανελληνίως, η καταγραφή σε βιβλίο και δικούς του χάρτες, τριακοσίων πενήντα τοπωνυμίων της περιοχής του χωριού του που δεν είναι και τόσο εκτεταμένη.
Μοναδικός σε ευγένεια. Ενώ γνωριζόμαστε χρόνια κάθε που μιλούσαμε από τηλεφώνου ή εκ του πλησίον μου απευθυνόταν στον πληθυντικό.
Εχει τιμηθεί με τον πολεμικό Σταυρό από το ΓΕΕΘΑ και το μετάλλιο εθνικής αντίστασης. Επαινο της Ακαδημίας Αθηνών. Από το Πολυτεχνείο Κρήτης με το σωματείο Κρητική Μούσα τιμητική πλακέτα. Χρυσό Μετάλλιο της Ένωσης Σφακιανών Ηρακλείου και δίπλωμα τιμής της Ένωσης Σφακιανών Χανίων. Από τον Δήμο Χανίων από τον σύλλογο Στιχουργών Χανίων. Από τον Ροταριανό Ομιλο Χανίων. Δίπλωμα τιμητικής διάκρισης από το Κέντρο Κρητικού Πολιτισμού. Από την Σχολική Επιτροπή δημοτικού και Νηπιαγωγείου Βουβά και αμέτρητα διπλώματα τιμητικών διακρίσεων από διαγωνισμούς λογοτεχνίας, μαντινάδας κ.λπ.
Πέρα από τις πολλές βιοποριστικές εργασίες που ασχολήθηκε από μικρό παιδί όπως σε μιτάτα και την μεγάλη προσφορά του στην τοπική αυτοδιοίκηση των Σφακίων, και γενικά, ασχολήθηκε σοβαρά με τη ζωγραφική και έχω την χαρά να κατέχω πίνακά του που μου χάρισε με ποιμενική παράσταση.
Ζωγράφιζε κυρίως τις ποιμενικές και αγροτικές εργασίες και κάποτε οι πίνακες του θα αποτελούν απόκτημα σαν έργα λαϊκής ζωγραφικής όπως του Θεόφιλου.
Επίσης ασχολήθηκε σοβαρά με την ξυλογλυπτική φτιάχνοντας μικρά αγαλματίδια, διακοσμητικά και σκεύη με περίσσια τέχνη όπως και παρόμοια κεραμικά.
Το μιας ώρας ντοκυμαντέρ με τίτλο “Κανάκης Γερωνυμάκης από την σπουδή στην παράδοση” το οποίο προβλήθηκε αλλά δεν μπόρεσα να το δω θα είναι καλό να προβληθεί επίσημα από τον δήμο Σφακίων και τον σύλλογο γύρω στο συναπάντημα των σαραντα. Ακόμη πιστεύω ότι ο Δήμος θα αποφασίσει με ποιο άλλο τρόπο θα τιμήσει τον Κανάκη όπως ονοματοθεσία δρόμου, κατασκευή προτομής στο χωριό του, έκδοση συγγραμμάτων του κ.λπ., κ.λπ. μιας και ο ξαφνικός θάνατος του δεν έδωσε χρόνο για κάτι παραπάνω από την παρουσία του δημάρχου κ. Χιωτάκη σαν συγχωριανού του απλώς.
Θα είναι περισσότερα από τριάντα χρόνια που προσκάλεσα τον Κανάκη και τον άλλο Σφακιανό τον παπά Γιώργη Χιωτάκη να μεταβούμε με το αυτοκίνητό μου και πλοίο στον Αδάμαντα Μήλου πόλη που είχαν επικοίσει Σφακιανοί. Παρέα αξέχαστη και μοναδική. Ένα βράδυ κοντά στα μεσάνυχτα, καθόμαστε στο σαλόνι του ξενοδοχείου μαζί και με τον ιδιοκτήτη του και πρόεδρο Δεληγιαννάκη και κουβεντιάζαμε και όπως συνήθιζε ο παπα Γιώργης πολύ μεγαλόφωνα. Πιο πέρα τρεις άλλοι κουβέντιαζαν μάλλον επιχειρηματικά, οπότε ένας τους φωνάζει: πιο σιγά παρακαλώ.
Ο αντάρτης παπάς χτυπά με δύναμη το χέρι του στο τραπεζάκι μας και αναφωνεί δυνατά «Επαέ Σφακιά…».
