Καλοί μου φίλοι, καλά Χριστούγεννα!
Για τα χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα στην Κρήτη αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ο λόγος στον σημερινό Χριστουγεννιάτικο Παιδότοπο. Υπέροχα τα σχετικά κείμενα που ετοίμασαν τα παιδιά της Γ2 τάξης του 14ου Δημ. Σχολείου Χανίων, όπως και οι χριστουγεννιάτικες ζωγραφιές τους άλλωστε, ύστερα από πολλή προετοιμασία που έκαναν με τη δασκάλα τους, τη γνωστή και από άλλες υπέροχες εργασίες μαθητών της, καλή μου φίλη και παλιά μου συνεργάτιδα Μαρία Τσιντουρτζή.
Να ’στε όλα καλά αγαπημένα μου Τριτάκια! Να χαίρεστε τις οικογένειες σας και τη δασκάλα σας. «Χαρούμενα Χριστούγεννα, καλά κι ευλογημένα/ σαν του παλιού καλού ζευγά τα δροσερά σπαρμένα!» Για όλες και όλους σας η παλιά αυτή κρητική μαντινάδα, φίλες και φίλοι.
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος – λογοτέχνης
Χριστόψωμο
Στην Κρήτη για τα Χριστούγεννα ζυμώνουν το χριστουγεννιάτικο ψωμί. Πρόκειται για ένα ψωμί που η ζύμη του έχει τα καλύτερα υλικά και οι νοικοκυρές βάζουν όλοι τους την τέχνη για να το στολίσουν. Πρώτα ζυμώνουν μία κουλούρα και ύστερα πάνω της χαράζουν με το μαχαίρι ένα σταυρό, τον οποίο διακοσμούν με καρδιές, αστεράκια, λουλούδια και άλλα όμορφα σχέδια.
Στη μέση του χριστόψωμου ανάβουν ένα κερί, ενώ ο πατέρας θυμιατίζει όλο το σπίτι μέσα έξω και το κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά. Όταν φτάνει η σειρά του μικρότερου παιδιού, ο πατέρας κρατά το χριστόψωμο πάνω από το κεφάλι του και πηδάει τρεις φορές προσπαθώντας να το κόψει στα δύο. Το ψωμί αυτό ο νοικοκύρης του σπιτιού το μοιράζει σε όλη την οικογένεια και όσους κάθονται στο εορταστικό τραπέζι.
Χρόνια πολλά!
Κατερίνα Τσιράκη,
Μυρτώ Μητροκώστα
Το χριστουγεννιάτικο στεφάνι
Την παραμονή των Χριστουγέννων συνηθίζεται στα χωριά να κρεμούν έξω από την πόρτα των σπιτιών πλεξούδες από σκόρδα πάνω στις οποίες καρφώνουν γαρυφαλλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που “καρφώνει” την ευτυχία του σπιτιού τους. Την εξώπορτα των σπιτιών κοσμεί επίσης ένα στεφάνι από έλατο, διακοσμημένο με χριστουγεννιάτικα στολίδια. Σύμφωνα με την παράδοση το στεφάνι αυτό φέρνει τύχη στους ενοίκους του σπιτιού.
Έλια Μαυρομμάτη
Το γάλα και το καρότο
Την παραμονή των Χριστουγέννων σηκωνόμαστε πρωί και πηγαίνουμε από πόρτα σε πόρτα και λέμε τα κάλαντα. Όταν τελειώνουμε, γυρνάμε σπίτι και βοηθάμε τη μαμά μας στην ετοιμασία του βραδινού τραπεζιού. Μαζεύεται όλη η οικογένεια και τρώμε. Όταν τελειώνουμε, αφήνουμε ένα ποτήρι γάλα και ένα καρότο για να έρθει ο Ρούντολφ με τον Άι Βασίλη. Το πρωί, που μας ξυπνάνε, βρίσκουμε τα δώρα μας κάτω από το δέντρο και με χαρά τα ανοίγουμε.
Γιάννης Τζανάκης
Χριστούγεννα στη Μάνη
Την παραμονή των Χριστουγέννων στη Μάνη οι νοικοκυρές στις 12:00 το βράδυ φτιάχνουν τις τηγανίδες. Έχουν ζυμώσει από νωρίς τη ζύμη, την πλάθουν και τη ρίχνουν στο πήλινο τσουκάλι. Έτσι φτιάχνουν τις τηγανίδες. Επίσης φτιάχνουν και τις δίπλες με μέλι και καρύδι, το γλυκό των γιορτών. Οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα στολίζουν το τραπέζι. Ανήμερα των Χριστουγέννων ψήνουν τη γαλοπούλα, πηγαίνουν εκκλησία και τρώνε όλοι μαζί.
Αλέξανδρος Πετρόγγονας
Το πιο γερό κλαδί
Τα Χριστούγεννα ο νοικοκύρης του σπιτιού διαλέγει από το χωράφι του το πιο γερό κλαδί ελιάς και το καίει για 12 μέρες από τα Χριστούγεννα μέχρι των Φώτων.
Γιώτα Φιωτάκη
Τα κλουκλουρίδια
Τα παλιά τα χρόνια έβγαιναν τα παιδιά στη γειτονιά με ένα καλαθάκι στο χέρι, χτυπούσαν τις πόρτες των σπιτιών, τους άνοιγαν, χαιρετούσαν έλεγαν «Χρόνια πολλά» και τους κερνούσαν λουκουμάδες, κουραμπιέδες, μελομακάρονα, καραμέλες και γενικώς ό,τι είχαν.
Σοφία Καρτσωνάκη
Κουραμπιέδες και μελομακάρονα
Λίγο πριν τα Χριστούγεννα στολίζουμε το σπίτι και φτιάχνουμε κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Όσο πλησιάζουν οι γιορτές περιμένουμε και τους νονούς μας. Την παραμονή με τα αδέρφια μου λέμε τα κάλαντα στη γειτονιά μου. Τη μέρα των Χριστουγέννων πάμε στην εκκλησία και μετά τρώμε οικογενειακά.
Χρήστος Μαθιουδάκης
Το καραβάκι
Έθιμο τον Χριστουγέννων είναι το στόλισμα του δέντρου που μας ήρθε από το εξωτερικό. Στην Ελλάδα παλιά στόλιζαν καραβάκι. Επίσης τα παιδιά λένε τα κάλαντα. Οι νοικοκυρές φτιάχνουν μελομακάρονα και κουραμπιέδες.
Το μεσημέρι των Χριστουγέννων μαζεύεται όλη η οικογένεια στο τραπέζι για φαγητό.
Μάκης Αλβανός
Παραμύθι: “Ο καλικάντζαρος”
Είναι παραμονή Χριστουγέννων και ο Νίκος κρατώντας το τριγωνάκι του λέει τα κάλαντα, όταν ακούει έναν περίεργο θόρυβο και βλέπει δίπλα του ένα παράξενο ανθρωπάκι.
Ο Νίκος το ρωτάει:
-Θέλεις να έρθεις μαζί μου να πούμε τα κάλαντα;
-Όχι, απαντά εκείνο θυμωμένα και άρχίζει να πηδάει πάνω κάτω και να του πειράζει το τριγωνάκι.
Ο Νίκος τότε άρχιζει να τραγουδάει τα κάλαντα παίζοντας το τριγωνάκι του.
Το μικρό καλικαντζαράκι μόλις τα άκουσε,μαγεύτηκε και από τότε δεν ξανάκανε ποτέ ζαβολιές και δεν πείραξε ξανά κανένα παιδάκι που έλεγε τα κάλαντα.
Γιώτα Φιωτάκη
Το χριστουγεννιάτικο έθιμο
Στην Κρήτη παλιότερα ήταν έθιμο να μεγαλώνει κάθε οικογένεια στο χωριό ένα γουρούνι, τον χοίρο όπως τον έλεγαν. Τον έσφαζαν την παραμονή των Χριστουγέννων και ήταν το κύριο χριστουγεννιάτικο φαγητό. Με αυτό έφτιαχναν λουκάνικα, απάκια πηχτή, σύγκλινα, ομαθιές και πολλά άλλα παραδοσιακά φαγητά
Μυρτώ Μητροκώστα
Κάλαντα
Καλήν εσπέραν άρχοντες αν είναι ορισμός σας
Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ’ αρχοντικό σας
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη
Οι ουρανοί αγάλλονται χαίρει η φύσις όλη
εν τω σπηλαίω τίκτεται εν φάτνη των αλόγων
ο βασιλεύς των ουρανών και ποιητής των όλων
Φωτεινή Νταουντάκη
Η ευχή των Χριστουγέννων
Η ευχή μου για τα Χριστούγεννα είναι:
“Να είστε όλοι καλά!!!”
…Και για να γίνει αυτό…
Πρέπει να πραγματοποιηθεί η ευχή!!!
Γιάννης Καμηλάκης
