Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι GALANTHUS nivalis
(Γάλανθος ο χιονώδης). Ανήκει στην οικογένεια των αμαρυλλιδών. Φύεται σε όλη την Ευρώπη.
Στη χώρα μας το συναντούμε σπάνια, κυρίως σε Ιωάννινα, Αρκαδία, Υμηττό, Τήνο, Νάξο, Κέρκυρα καθώς και στο όρος Κάκαβος της Χαλκιδικής, ιδιαίτερα στην περιοχή των Σκουριών, καθώς και στο όρος Πάικο. Είναι γνωστό και με το κοινό όνομα Καμπανούλες.
Είναι βολβώδες πολυετές φυτό, ποώδες το ύψος του οποίου φτάνει τα 10 με 20 εκατοστά. Φύλλα γραμμωτά, σπαθοειδή, πράσινα κυανωπά που φυτρώνουν από την βάση. Άνθη μονήρη λευκά, κρεμασμένα σαν καμπάνες, που στο εσωτερικό τους τμήμα έχουν πράσινες κηλίδες. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα και επικονιάζονται από τις μέλισσες. Είναι το πλέον γνωστό από τα 20 είδη του γένους του. Είναι ένα απ’ τα πιο σπάνια και πιο όμορφα λουλούδια που σηματοδοτούν με την ανθοφορία τους τον ερχομό της Άνοιξης. Άλλα λουλούδια έχουν για εχθρούς τους την παγωνιά και τις χαμηλές θερμοκρασίες και δεν αντέχουν, ο Γάλανθος όμως, ακόμη και σε χιονισμένα δάση, προβάλλει σαν ένα μικρό θαύμα με τα πανέμορφα άνθη του. Το συναντάμε όπως αναφέραμε σε ελάχιστα μέρη και γι’αυτόν το λόγο έχει καταχωρηθεί στο κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων με εξαφάνιση φυτών της Ελλάδας ως σπάνιο (R).
Στη χώρα μας υπάρχει ακόμη ένα είδος, ο Γάλανθος της Βασίλισσας Όλγας πάνω στον Ταΰγετο.
Ιστορικά στοιχεία
Είναι πιθανόν το φυτό που αναφέρει ο Όμηρος ως «μώλυ» ότι έδωσε ο θεός Ερμής στον Οδυσσέα σαν αντίδοτο στα μαγικά φίλτρα της Κίρκης. Ο Διοσκουρίδης σ’ένα από τα πέντε βιβλία του «Περί ύλης Ιατρικής», γραμμένο το 70 – 77 μ.Χ., αναφέρει τη θεραπευτική δράση της δρόγης Galanthus nivalis ως βελτιωτική της μνήμης. Ακόμη και σήμερα όμως χρησιμοποιούμε την ίδια δραστική ουσία, τη Γαλανταμίνη, απομονωμένη πλέον και σε σκεύασμα, στη θεραπευτική – επιβραδυντική αγωγή της νόσου του Alzheimer.
Η ονομασία Galanthus δόθηκε από τον βοτανολόγο Karl Linnaeus το 1735 και προέρχεται από τις λέξεις «γάλα» και «ανθώ». Η ονομασία «χιονώδες» ή «νιφάδα χιονιού» εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε βιβλίο του John Gerard που εκδόθηκε το 1597.
Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε ως εμετικό.
Συστατικά – χαρακτήρας
Τα δραστικά συστατικά που περιέχονται στο βολβό, είναι τα αλκαλοειδή ταζεττίνη, λυκορίνη και άλλες γαλανθαμίνες. Στα φύλλα υπάρχει μόνο η ταζεττίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανάλογα με το σημείο στην Εύκρατη ζώνη που βρίσκεται το φυτό, ανθίζει πρώιμα την άνοιξη ή αργά στα τέλη του χειμώνα (Φεβρουάριο και Μάρτιο). Οι σπόροι του ωριμάζουν Μάιο και Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται όλο το φυτό αλλά κυρίως ο βολβός του. Η συλλογή τους γίνεται Μάρτιο και Απρίλιο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Δρα ως εμετικό.
Χρησιμοποιείται ως βελτιωτικό της μνήμης. Λόγω της παρουσίας της γαλανταμίνης θεωρείται χρήσιμο στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου Αlzheimer’s (αναστολή ακετυλοχολινεστεράσης). Επίσης, χρησιμοποιείται ως εμετικό, κυρίως στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ο αφέψημα των βολβών. Χρησιμοποιούνται ένας ή δύο βολβοί που βράζουμε σε ένα φλιτζάνι νερό μέχρι να μείνει το μισό. Πίνουμε ένα φλιτζάνι και ο εμετός έρχεται αμέσως.
Προφυλάξεις
Μπορεί να παρατηρηθεί ναυτία, έμετος, διάρροια, κόπωση, ζάλη, ανορεξία και μείωση του σωματικού βάρους. Δεν έχει αναφερθεί καμία τοξική εκδήλωση.
Σε περίπτωση πολιομυελίτιδας πρέπει να προσέχεται επιμελώς η δόση.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
