“Η διατήρηση του πολιτισμού προσφέρει τη δυνατότητα σε κάθε νέα γενιά να διαμορφώσει νέες τάσεις που αποτελούν προϋπόθεση για έναν καλύτερο πολιτισμό”.
(Σίγκμουντ Φρόυντ, ιατρός, ψυχαναλυτής, ψυχίατρος, 1856-1939)
ΣΤΟΝ 21ο αιώνα βιώνουμε, εκτός από οικονομικές και υγιειονομικές κρίσεις, ένα μοναδικό φαινόμενο: τη συμβίωση πολλών γενεών μαζί! Ο “συνωστισμός” οφείλεται στη μακριοβιότητα των ανθρώπων. Χάρη στην ιατρική έχουμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ, ζούσαν το πολύ τρεις (3) γενιές μαζί: παππούδες-γονείς-εγγόνια. Αυτό οφείλονταν στους συχνούς θανατηφόρους πολέμους και στις αιφνίδιες πανδημίες. Σήμερα βλέπουμε, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο, να μη γίνονται πόλεμοι. Η επιστήμη της γηριατρικής παρατείνει τη ζωή των ανθρώπων με νέα φάρμακα, οι εγχειρίσεις με “μοσχεύματα” και “ανταλλακτικά” 1α.-Μίκης Θεοδωράκης (1925-)ανθρωπίνων οργάνων πληθαίνουν. Δεν είναι σπάνιο, λοιπόν, σε μια οικογένεια να συμβιώνουν και πέντε γενιές μαζί [1]!
ΚΑΘΕ γενιά χαρακτηρίζεται από τις τάσεις της εποχής της. Αυτές “πηγάζουν” απ΄την επίδραση των νέων εφευρέσεων (σήμερα, της τεχνολογίας) ή των μεγάλων οικονομικών, πολιτικών και υγιεινονομικών κρίσεων. Οι νέες τάσεις συντελούν στη διαμόρφωση εμπνεύσεων καθώς και στη δημιουργία νέων αξιακών κωδίκων.
ΣΤΗΝ Ελλάδα τα πράγματα είναι απλούστερα. Ίσχύει το ότι συμβιώνουν πολλές γενιές μαζί: η χώρα είναι από τις πρώτες στην ΕΕ με “γηρασμένο” πληθυσμό. Όπως ισχύει κι ο λεγόμενος “πόλεμος” των γενεών (συνταξιοδοτικό), ενώ η λεγόμενη “διαγενεακή αλληλεγγύη” είναι σε σπαργανώδη κατάσταση!
ΟΜΩΣ, όλες οι γενιές του 20ου αι. στην Ελλάδα υπήρξαν “σημαδεμένες” [2] από βαριά γεγονότα: έχουμε τη γενια των Βαλκανικών πολέμων, του Α’ Π.Π και της Μικρασιατικής Καταστροφής· τη γενια της προσφυγιάς, του μεσοπολέμου και του 1930· τη γενιά της Κατοχής, της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου· τη γενιά του 1-1-4 και του Πολυτεχνείου· τη γενιά της πρώτης μεταπολιτευτικής (1974) σοσιαλοδημοκρατίας (Αλλαγή)· τη γενιά της ηλεκτρονικής τεχνολογίας (iG), των κινητών, του fb, του 5G και της οικονομικής/υγιεινομικής κρίσης (Covid-19).
ΚΑΘΕ γενιά αφήνει το αποτύπωμά της. Ας πούμε, αυτή των babyboomers (1942-1964) είναι ανεπανάληπτη: είναι οι “γέροι” που δεσπόζουν ακόμη στην κοινωνική, επιστημονική, πολιτική και καλλιτεχνική ζωή, αφήνοντας σχετικά λίγο χώρο για τους νεότερους.
Οι περισσότεροι αυτής της «αειθαλούς» γενιάς (Bob Dylan, Τζον Μπάιντεν, Άγγελα Μέρκελ κ.λπ.) έχουν ήδη διαβεί το κατώφλι των 60-70+, και κανονικά θα έπρεπε να είχαν βγει στη σύνταξη!
ΑΛΛΑ και η γενιά 1995-2012 (επιλεγόμενη iGeneration ή και Gen Z (=Zoomers) θεωρείται “εντυπωσιακή”. Ευρισκόμενη στο μεταίχμιο δυο αιώνων (τέλος 20ου, αρχές 21ου)-άσχετη με τους Millenials- είναι πολυτάλαντη, υπερπροσοντούχα, πληθωρική σε μόρφωση, ευφάνταστη. Έχει διαφορετική αντίληψη για την πολιτική, τη σεξουαλικότητα και τις ανθρώπινες σχέσεις. Είναι προσεκτικότερη, λιγότερη ριψοκίνδυνη, απαξιωτική σε “παρωχημένες” πολιτικές ιδεολογίες όπως και σε θρησκευτικά δόγματα. Αντίθετα, είναι σκεπτικιστική στα τεκταινόμενα με την τεχνολογία και την πανδημία. Ενδιαφέρεται πολύ για την κλιματική αλλαγή (Γκρέτα Τούνμπεργκ, 2003-).
ΟΛΕΣ οι γενιές διεξάγουν αγώνες, για να ξεπερνούν τις εκάστοτε δυσκολίες τους. Και τους κάνουν με τον τρόπο τους: Άλλοτε “σμπρώχνοντας τον καιρό προς τα μπρος” κι άλλοτε αφήνοντας πίσω τους πολλά θύματα (“παράπλευρες απώλειες”). Ζούμε εντονότερα τώρα με την πανδημία (Covid-19) τους “άγονους αγώνες” αυτής της “σαστισμένης” μεταιχμιακής γενιάς, όπως και όλων των γενεών.
ΣΤΗΝ Ελλάδα της οικονομικής κρίσης (2010-2019) είχαμε τη μεγαλύτερη μεταπολεμική μετανάστευση υψηλά καταρτισμένου νεανικού δυναμικού (με μια ή και δυο γενιές!).
Σήμερα, 10 χρόνια μετά, σύμφωνα με σχετική έρευνα (Καπα Reshearch, 22/5/21), η σημερινή παραγωγική γενιά διαισθανόμενη (σε ποσοστό 64%) ότι στην Ελλάδα είναι δύσκολο να εκπληρώσουν όνειρα και στόχους, εξακολουθούν να έχουν το εξωτερικό σαν επιλογή· όμως όχι σε αντίστοιχο βαθμό (στο 45% σήμερα, από 74% το 2010). Οι νέοι επιζητούν λιγότερο το εξωτερικό αφού κι εκεί υπάρχει ο κορωνοϊός!
ΟΙ ΝΕΟΙ της πανδημίας, οι γεννημένοι το 1990 με 2000, είναι επιφυλακτικοί, πιο μοναχικοί σε σύγκριση με τους μεγαλύτερούς τους. Ο εξαναγκασμός σε αυτοπεριορισμό έχει εξαντλήσει τα όριά τους. Πρώτη αιτία εκνευρισμού τους είναι η αιφνίδια αποκοπή από φίλους και “κολλητούς”, από μέλη της οικογένειάς τους, συμμαθητές, συνεργάτες. Η στέρηση της “παρέας” τούς επηρεάζει περισσότερο. Το διαπιστώνουμε από τις παράλογες αντιδράσεις τους! Είναι η ηλικία της έκφρασης των συναισθημάτων. Έτσι, δεν είναι περίεργο που η μελαγχολία πλήττει (2021) περισσότερο αυτούς…
ΟΛΕΣ οι γενιές διαπιστώνουν βαριά επιδείνωση της ποιότητας της ζωής τους. Οι ψυχολόγοι μάλιστα προειδοποιούν για μελλοντική περαιτέρω επιβάρυνση της κατάστασης, στηριζόμενοι στην ανάλυση των ιϊκων λυμάτων των πόλεων, στα οποία η χρήση ψυχοφαρμάκων έχει αυξηθεί κατακόρυφα!
ΚΙ ΟΜΩΣ! Το αξιακό σύστημα των σημερινών νέων τούς επιτρέπει να είναι αισιόδοξοι! Παρά την πεποίθηση ότι θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς τους (78%) -σύμφωνα πάντα με την έρευνα της Kαπα Reshearch (22/521)- οι 6 στους 10 νέους παραγωγικής ηλικίας θεωρούν πως σε 10 χρόνια θα ζουν καλύτερα από ό,τι σήμερα, ενώ οι 8 στους 10 (81%) ταυτίζουν την έννοια του μέλλοντος με τη δυνατότητα να κάνουν νέα πράγματα και όχι τον κίνδυνο να χάσουν και αυτά που έχουν. Γενικότερα, καταγράφεται μεγαλύτερη αισιοδοξία σήμερα (49%) από ό,τι το 2010 (25%).
…ΕΝΑ “ταξίδι”, λοιπόν, ανάμεσα στις γενιές είναι μια πρόκληση, μια αιτία στοχασμού και απόλαυσης. Ειδικά για τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και το θέατρο…
(4/6/2021)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-[1] Η ονομασία των γενεών (διεθνώς) γίνεται με χαρακτηριστικές λέξεις (seniors =υπερήλικες, baby-boomers= εκρηκτική γενιά, Zoomers κ.λπ.). Ή, με γράμματα (X, Y, Z, Alpha (για γεννημένους το 2012). Συνοπτικά έχουμε:
-τη σιωπηλή γενια: από το 1925 μέχρι το 1942. Υπερήλικες
-τη γενιά των baby-boomers (1943-1959): είναι οι δημιουργοί της λεγόμενης “χρυσής δεκατίας” (1960) με τις νεολαιϊστικες επαναστάσεις (1968) και τις ανατροπές τρόπων ζωής των προηγούμενων.
-τη γενιά X (1959–1977): Μια γενιά ουδέτερη που γνώρισε ηρεμιά και ευημερία, αλλά “πλήρωσε” την οικονομική και υγιεινομική κρίση.
-τη γενιά Y (ή και «E-generation» (1978-1994): Η της ηλεκτρονικής τεχνολογίας.
-τη γενιά Z : η νεότερη γενιά του διαδικτύου (1995-2012), και
-η γενιά Alpha (2012): τα σημερινά παιδιά.
-[2] Αρχή του πανέμορφου τραγουδιού της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, με τίτλο “Ήρθατε, σαν κύματα”. (Μουσική Λουκιανού Κηλαηδόνη, στίχοι Ν. Γκάτσου (1972): “Σημαδεμένη και προδομένη/ έμεινε πάντα η δική μας η γενιά./ Μας βρήκαν μπόρες, δύσκολες ώρες/ κι ούτε λυχνάρι, ούτε φως στη σκοτεινιά…”
———————–
* Η διάρκεια μιας γενιάς δύσκολα ορίζεται. Υπολογίζεται περίπου στα 30 χρόνια (1/3 του αιώνα): λογίζεται από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 30-32 χρόνων. Αφορά άτομα κοντινών ηλικιών, με παρόμοια βιώματα και κοινές πολιτισμικές, πολιτικές, οικονομικές και τεχνολογικές επιρροές.
