Η γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη

Ενα «σοβαρό λάθος» με την χρονολογία γέννησης του συγγραφέα που διορθώθηκε μετά τον θάνατό του

1 από 3

Το να ξεκινήσω να γράφω για τον Νίκο Καζαντζάκη ένα μικρό αφιέρωμα (με την ευκαιρία της σημερινής επετείου – ημερομηνίας γέννησής του) επιλέγοντας από τα αμέτρητα “τεκμήρια” που είναι καταχωρημένα εντός μεγάλων φακέλων του Αρχείου των “Χ.Ν.” αλλά και τις πάμπολλες εκδόσεις για το έργο του που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη της εφημερίδος, θα ήταν το δίχως άλλο μία μάταιη προσπάθεια!
Κι ενώ οι αφορμές για επισημάνσεις -περιδιαβάζοντας εν τάχει όλο αυτό το αρχείο- ήταν πάμπολλες, κυριολεκτικά “χανόμουν” κάθε που σχεδίαζα επί χάρτου ένα πλάνο για το πού θα κινηθώ! Μάταιος κόπος!

Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΕΙΟΣ “ΩΚΕΑΝΟΣ”
Τελικά, ίσως και να αποτελεί ευσεβή πόθο το να θέλεις να συμπεριλάβεις τα -κατά τη γνώμη σου- πιο ενδιαφέροντα, τα πιο ουσιαστικά απ’ όσα θα μπορούσες να σταχυολογήσεις για έναν συγγραφέα όπως ο Νίκος Καζαντζάκης.
Διότι ο μεγάλος αυτός Κρητικός στοχαστής, λογοτέχνης δεν μπορεί να διαβαστεί… απλά! Ούτε βεβαίως μπορεί να ερμηνευθεί… ακριβώς!
Αυτή η διαπίστωση από μόνη της αρκεί -ως ενός σημείου- για να επισημάνουμε το μεγαλείο που “οσμίζεται” κάποιος που θα αναγνώσει μέρος από το έργο του Καζαντζάκη!
Είμαι, εξάλλου βέβαιος ότι όλοι όσοι έχουν κατά καιρούς γράψει για τον Καζαντζάκη, έχουν από την πρώτη στιγμή συνειδητοποιήσει ότι επιχειρούν μια βουτιά μέσα σε ένα ωκεανό τον οποίο καλούνται να κολυμπήσουν!

Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ
Ομως, πέρα από όλα αυτά,  “χρειαζόμουν” μια σελίδα για τον Καζαντζάκη που σαν σήμερα γεννήθηκε το 1883.
Το 1883 και όχι το 1881 όπως λανθασμένα είχε αναγραφεί στο Δημοτολόγιο Ηρακλείου. Τούτο το λάθος σχετικά με τη χρονολογία γέννησης είχε πυροδοτήσει στο παρελθόν πολλές συζητήσεις, ωστόσο κάποια στιγμή τα πάντα… ξεδιάλυναν αφού σημαντικά ντοκουμέντα που δεν σήκωναν αμφισβήτηση, ήρθαν για να βάλουν τα πράγματα στη θέση τους!

ΤΑ ΑΔΙΑΨΕΥΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
Ενα εικόνισμα που στην πίσω πλευρά του αναγράφεται (με ανορθρόγραφο γραφικό χαρακτήρα που αποδίδεται στη Μαρία ή Μαργή Χριστοδουλάκη, μητέρα του Καζαντζάκη), η ακριβής χρονολογία και ημερομηνία γέννησης του συγγραφέα, ήταν ένα από τα ντοκουμέντα που δεν σηκώνουν αμφισβήτηση! Διαβάζουμε:
«Μιχαήλ Σακλαμπάνη
1883 γενήθικε Νικόλαος
ημέρα Παρσκεβή το μήνα Φεβρουαριο
18, ωρα το πρωή
Νικολαος Μ. Ψομακης 1891 ετος
Αναστασία 1884 εγενηθη 8 Οκτωβρίου ημέρα Σαβατο
Ελένη 1888 8 της ημέρας
Ελένη ημέρα Δευτέρα της 13 Απριλιου
Ωρα 8 ημέρας».
Εξάλλου σε μια επιστολή του Ν.Κ. την οποία είχε αποστείλει στον ανιψιό του Νίκο Σακλαμπάνη, γιο της αδερφής του Αναστασίας, ο Καζαντζάκης αναφέρεται σε αυτό το «σοβαρό λάθος», που έγινε στη χρονολογία γέννησής του!
Τη επιστολή βρήκαμε σε δημοσίευμα του “Πανοράματος” της εφημερίδας “Τόλμη” στην οποία εκτός άλλων ο Ν.Κ. επεξηγεί πώς προέκυψε το λάθος «εξαιτίας μιας λανθασμένης απάντησης της αδελφής του Ελένης, σε δημοτικούς υπαλλήλους και μάλιστα ζητά μεσολάβηση του Νίκου Σακλαμπάνη, ώστε το λάθος να διορθωθεί».
Διατηρείται η ορθογραφία του Ν. Καζαντζάκη:
«Αntibes, 31-8-55
Αγαπητέ Νίκο,
Γύρισα από ένα μεγάλο ταξίδι -Ιταλία, Ελβετία, Γερμανία- κ βρήκα εφημερίδες εδώ κ γράμματα που μιλούσαν για την εξαιρετικη τιμη που εκαμε ο Δήμος Ηρακλείου για ένα ζωντανο άνθρωπο. Συνήθως οι τιμες αφτες γίνονται για πεθαμένους γιατι αφτοι πάντα “δεδικαίωνται”. Συγκινήθηκα πολύ κ χάρηκα που ζω ακόμα.
Όμως ένα σοβαρο λάθος έγινε στη χρονολογία: Δε γενήθηκα στα 1881 παρα στα 1883, 18 του Φλεβάρη. Βέβαια τα Μητρώα του Δήμου γράφουν 1881, γιατι όταν έγινε, χρόνια τώρα, η απογραφη, χτύπησαν οι υπάλληλοι του Δήμου την πόρτα, πρόβαλε η αδερφή μου η Ελένη, μικρη ακόμα, τη ρώτησαν πότε γενήθηκα, κ είπε έναν αριθμο, 1881. Μα ο αραβώνας του πατέρα μου γράφει 1882, τότε αραβωνιάστηκε ο πετέρας μου κ το Φλεβάρη του 83 γενήθηκαα γιατι τότε πριν από το γάμο δε γενιόνταν παιδια. Η μητέρα Σου το ξέρει καλα κ παραξενεύτηκα πώς να μη διαμαρτυρηθει να διορθοθει η ανακριβεια.
Το λες, Σε παρακαλω, στο Δημαρχο να το διορθοσει…».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τελικά αν ο ανιψιός το είπε στον δήμαρχο!
Πάντως σε φωτογραφία που παρουσιάζουμε σήμερα και απεικονίζει τον πρώτο σταυρό που τοποθετήθηκε πάνω από τον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη φαίνεται ολοκάθαρα ως χρονολογία γέννησης το έτος 1881.
Από την άλλη, η σωστή χρονολογία αναγράφεται στην ταυτότητα του συγγραφέα η οποία εκδόθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1945.