» Η γεωοικονοµική θέση της Ελλάδος
Η Ελλάδα είναι µια µικρή χώρα µε περίπου το 80% των εδαφών της να καλύπτετε από βουνά. Είναι όµως µια χώρα µε πολύ µεγάλη έκταση σε ιστορία και πολιτισµό. Η Ελλάδα, µέσα από τον πλούτο του εύκρατου κλίµατός της, έχει παίξει έναν καθοριστικό ρόλο στη διαµόρφωση της παγκόσµιας πολιτιστικής κληρονοµιάς. Ο ελληνικός πολιτισµός, αναπτυσσόµενος κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας σε αυτό το πλούσιο και ποικιλόµορφο φυσικό περιβάλλον, προσέφερε στον κόσµο ορισµένες από τις πιο διαχρονικές και επιδραστικές ιδέες.
Η Φιλοσοφική Κληρονοµιά: Η ελληνική φιλοσοφία, µε κορυφαίες φυσιογνωµίες όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, και ο Αριστοτέλης, έθεσε τα θεµέλια του δυτικού φιλοσοφικού τρόπου σκέψης. Οι συζητήσεις περί ηθικής, πολιτικής, µεταφυσικής, και επιστήµης που διεξήχθησαν στην αρχαία Ελλάδα συνεχίζουν να επηρεάζουν τις σύγχρονες αντιλήψεις µας σε αυτούς τους τοµείς.
Οι Πολιτικές Καινοτοµίες: Οι πολιτικές καινοτοµίες της αρχαίας Ελλάδας, ιδιαίτερα η εφαρµογή της δηµοκρατίας στην Αθήνα, προσέφεραν ένα νέο µοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, όπου η πολιτική εξουσία έγινε προσβάσιµη σε µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού, έστω και µε τους περιορισµούς της εποχής. Η ιδέα της δηµοκρατίας συνεχίζει να αποτελεί βασικό στοιχείο των σύγχρονων πολιτικών συστηµάτων και σήµερα περίπου το 50% των κρατών τις ασπάζεται και ευηµερεί.
Ας εµπνευστούµε από την ιστορία µας στον σηµερινό αγωνία για την ενίσχυση της οικονοµικής και ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας. Χωρίς µια ισχυρή ενεργειακή και οικονοµική βάση, η χώρα θα παραµένει εµµέσως υποτελής σε ισχυρά ξένα οικονοµικά και πολιτικά συµφέροντα. Αντιθέτως, καθώς η Ελλάδα γίνεται ολοένα και πιο ενεργειακά ισχυρή, θα είναι ικανή να αντιµετωπίζει µε επιτυχία οποιεσδήποτε αντιξοότητες και προκλήσεις µπορεί να προκύψουν.
Η ενέργεια και ο έλεγχος των σχετιζόµενων µε αυτή πλουτοπαραγωγικών πόρων αποτελεί συχνά αιτία διενέξεων και πολέµων όπως δείχνει η ιστορία των τελευταίων εκατό ετών. Παρόλο την εξάπλωση των νέων τεχνολογιών, η ενέργεια, θα εξακολουθεί να παίζει καθοριστικό ρόλο στις διεθνείς σχέσεις και στην παγκόσµια οικονοµία. Για αυτό, η χώρα µας πρέπει να µελετήσει και να εφαρµόσει την δική της ενεργειακή πολιτική προκειµένου να εξασφαλίσει τις απαραίτητες ποσότητες ενεργειακών πρώτων υλών, από τις οποίες εξαρτάται η λειτουργία της οικονοµίας της.
Η ενεργειακή αναγέννηση της χώρας εξαρτάται κυρίως από την αξιοποίηση των Ελληνικών υδρογονανθράκων κυρίως νοτίως της Κρήτης. Τα οφέλη που µπορούν να προκύψουν από ένα τέτοιο εγχείρηµα είναι πραγµατικά τεράστια, αφού αναβαθµίζεται η ίδια η γεωπολιτική και γεωοικονοµική θέση της χώρας. Αποκτώντας ενεργειακή ανεξαρτησία η Ελλάδα είναι σαν να αναβαπτίζεται εθνικά και οικονοµικά και αυτό απαιτεί µια τεράστια, πολυεπίπεδη και καλά οργανωµένη και συντονισµένη πανεθνική προσπάθεια. Η χώρα µας εξακολουθεί να είναι καταχρεωµένη εξ αιτίας ανεπαρκών πολιτικών που δαπανούσαν ασύστολα δισεκατοµµύρια δανείων χωρίς να δηµιουργήσουν ανάπτυξη.
Για να επιτύχουµε όµως τους στόχους µας πρέπει να επιµείνουµε στην στρατηγική της συνεξέλιξης. Η έννοια της συνεξέλιξης, η οποία αναφέρεται στην προσαρµογή και τη συµβίωση µεταξύ διαφορετικών οµάδων/κοινωνιών µε σκοπό την αµοιβαία επιτυχία και ευηµερία, αποτελεί έναν κεντρικό πυλώνα στην εξέλιξη της ζωής των κοινωνιών. Αυτός ο µηχανισµός έχει επιτρέψει την ανάπτυξη περίπλοκων και δηµιουργικών λύσεων σε προκλήσεις που απαιτούν συνεργασία παρά ανταγωνισµό.
Επιπλέον, η συνεξέλιξη αναδεικνύεται ως ένας κρίσιµος παράγοντας στην εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας, ιδίως στο πεδίο της διεθνούς ασφάλειας και της πολιτικής. Η ικανότητα της συνεξέλιξης να αντικαθιστά αιώνες µικρών προσαρµογών, µε λίγο συµβιωτικό συντονισµό την κατάλληλη στιγµή υπογραµµίζει την αξία της συνεργασίας ως καταλύτη για ταχείες και ουσιαστικές εξελίξεις.
Η συνεξέλιξη αποτελεί έναν ζωτικής σηµασίας µηχανισµό για την εξέλιξη και την πρόοδο των κοινωνιών. Η συνειδητοποίηση της σηµασίας της συνεξέλιξης και η ενσωµάτωσή της στις στρατηγικές ανάπτυξης µπορεί να παρέχει τη βάση για ένα πιο ειρηνικό, δίκαιο και αειφόρο µέλλον για όλους. Η συνεξέλιξη µπορεί να δρασκελίσει εκατοντάδες χρόνια εξέλιξης, προσφέροντας ένα σηµαντικό εξελικτικό όφελος για την ανάπτυξη της χώρας.
Όταν η Ελλάδα είναι οικονοµικά ισχυρή θα υπάρχουν πολλές χώρες που θα θέλουν να συνεργαστούν και να στηρίξουν την χώρα µας. Κανείς δεν συνεργάζεται µε αδύναµες χώρες.
Η Γεωοικονοµική θέση της Κρήτης
Η Κρήτη µε πολιτισµό πάνω από 5.000 ετών, αποτελεί µια µοναδική και περίτεχνη κοινωνία που τελειώνει και ξαναγεννιέται σε κύκλους καταστροφής, από ξένες κυριαρχίες και ανάπτυξης.
Το νησί της Κρήτης βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο στο πλέγµα των αρχαιοτάτων θαλάσσιων εµπορικών δρόµων που συνδέουν την Ευρώπη, τη ∆υτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική. Η στρατηγική θέση του νησιού και οι άφθονοι φυσικοί πόροι, δηµιούργησαν στην Κρήτη µια αξιοσηµείωτη ιστορία και για αυτό αποτέλεσε «µήλο της έριδος» από πολλούς κατακτητές. Μαζί µε την Σικελία και την Κύπρο, ασκούν πλήρη έλεγχο στην Ανατολική Μεσόγειο όπου διέρχεται το εµπόριο από την διώρυγα του Σουέζ και από τον επερχόµενο Ινδικό «δρόµο του µεταξιού» ΙΜΕC (Ινδία, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Ισραήλ, Πειραιάς).
Ο πυρήνας της Ελλάδας δεν είναι η Αθήνα ή η Θεσσαλία, ή η Μακεδονία, αλλά είναι το Αιγαίο µα τα νησιά που επιτρέπει στην Ελλάδα να συνδεθεί µε το εµπόριο, την άµυνα και την επικοινωνία. Χωρίς το Αιγαίο δεν υπάρχει Ελλάδα. Έτσι, η χώρα πρέπει να διατηρήσει ένα σύγχρονο Ναυτικό και Πολεµική Αεροπορία για τον έλεγχο του πυρήνα της Ελλάδας. Η χώρα πρέπει να λειτουργεί σαν νησί.
Το Αιγαίο και οι άλλες Ελληνικές θάλασσες έχουν χιλιάδες νησιά, αλλά βασικά δύο είναι τα πιο σηµαντικά: η Κρήτη και η Ρόδος.
Με την Κρήτη, τη Ρόδο, την Κύπρο υπό έλεγχο, η Ελλάδα ελέγχει ολόκληρο το ανατολικό τµήµα της Μεσογείου. Παρόλο που έχουµε αυτή την πολύ ορεινή χώρα που λειτουργεί σαν νησί και παρά το γεγονός ότι είναι φτωχή σε κεφάλαιο, η χώρα έχει ένα σχεδόν δυτικό βιοτικό επίπεδο.
Κρυµµένος κάτω από τη γαλάζια επιφάνεια των θαλασσών νότια και δυτικά της Κρήτης βρίσκεται ένας τεράστιος φυσικός πλούτος από φυσικό αέριο και πετρέλαιο που περιµένουν να αξιοποιηθούν. Αυτή είναι µια χρυσή ευκαιρία για την Ελλάδα, που χρειάζεται απεγνωσµένα µια οικονοµική ώθηση και είναι αποφασισµένη να διεκδικήσει το µερίδιό της από τον θησαυρό ελπίζοντας να γυρίσει την τύχη της.
Μια ιστορία απόκοσµου πλούτου και σκοτεινών µυστικών αρχαίων γεωλογικών θαυµάτων, δηµιούργησαν τεράστια κοιτάσµατα φυσικού αερίου και πετρελαίου που βρίσκονται θαµµένα κάτω από τον βυθό. Ένας κόσµος τεράστιου πλούτου και δύναµης, αλλά και κινδύνων. Η ανακάλυψη αυτών των αποθέµατων υδρογονανθράκων έχουν προκαλέσει σηµαντικό ενδιαφέρον και δραστηριότητα στην περιοχή, αν και αυτοί οι πόροι είναι σχετικά µικροί σε σύγκριση µε την παγκόσµια προσφορά. Αλλά για την ΕΕ έχουν τεράστιες θετικές επιπτώσεις γιατί προέρχονται από φίλιες χώρες.
Το διακύβευµα είναι πολύ υψηλό και η Ελλάδα πρέπει να προσέχει τους εχθρούς της που παρακολουθούν κάθε της κίνηση και ψάχνουν µια ευκαιρία να την σταµατήσουν. Αλλά το σχέδιο της Ελλάδας να πάρει το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο δεν αφορά µόνο το χρήµα. Είναι ένας αγώνας για να εξασφαλίσει τη θέση της σε έναν όλο και πιο χαοτικό κόσµο που έρχεται. Η πολυπολικότητα του κόσµου θα δηµιουργεί συνεχή αστάθεια.
Η κλιµάκωση των παγκόσµιων συγκρούσεων έχει επιταχύνει τη στροφή προς την αποπαγκοσµιοποίηση. Από το 2022, το αυξηµένο κόστος ασφάλισης για τη διεθνή ναυτιλία, ιδιαίτερα σε περιοχές που πλήττονται από τον πόλεµο, έχει αναγκάσει χώρες και εταιρείες να ευνοήσουν το ασφαλές εµπόριο έναντι του ελεύθερου εµπορίου.
Αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων αντανακλά την αυξανόµενη έµφαση στη σταθερότητα και την ασφάλεια των εµπορικών πρακτικών, που επηρεάζονται από τις γεωπολιτικές εντάσεις και τους αυξηµένους κινδύνους που συνδέονται µε τις παγκόσµιες θαλάσσιες οδούς.
Αυτό το εξελισσόµενο τοπίο υποδηλώνει µια σηµαντική αλλαγή στον τρόπο προσέγγισης του παγκόσµιου εµπορίου και των στρατηγικών για το εργατικό δυναµικό, δίνοντας έµφαση στην τοπική και περιφερειακή σταθερότητα έναντι της παγκοσµιοποιηµένης αποτελεσµατικότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα ότι οι πολιτικές για µετριοπαθείς, φιλελεύθερες πολιτικές δεν θα είναι προτεραιότητα της οικονοµικής πολιτικής. Αυτό, είναι δυνητικά αποτελεσµατικό σε εθνικό επίπεδο, αλλά πιθανότατα θα βλάψει τη διεθνή συνεργασία σε σηµαντικές κλιµατικές και τεχνολογικές προκλήσεις, καθώς η παγκοσµιοποίηση συνέβαλε στην διεθνή συνεργασία και συνεννόηση.
Η Κρήτη µπορεί να γίνει ένα οικονοµικό κέντρο επιδιώκοντας την ανάπτυξη µιας ισχυρής οικονοµίας υψηλής τεχνολογίας.
Αναπτύσσοντας µια οικονοµία βασισµένη στις εξαγωγές και προσέλκυση ξένων κεφαλαίων, θα µπορεί να οικοδοµήσει τη µεταποιητική βιοµηχανία κυρίως στα τρόφιµα αξιοποιώντας το πλεονέκτηµα της πρόσβασης στην ανατολική Μεσόγειο στο πλέγµα των αρχαιοτάτων θαλάσσιων εµπορικών δρόµων που συνδέουν την Ευρώπη, τη ∆υτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική γεγονός που την καθιστά κεντρικό ναυτιλιακό κόµβο. Πρέπει να δοθεί έµφαση σε µια οικονοµία βασισµένη στη γνώση που βασίζεται περισσότερο στη δηµιουργικότητα και την ανάπτυξη των επιχειρηµατιών και των επιχειρήσεων της Κρήτης. Η Κρήτη πρέπει να είναι ακόµα πιο ελκυστικό µέρος για να ζει κάποιος. Αναψυχή και ψυχαγωγία πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω. Η µεταποίηση/συσκευασία των πολύτιµων τροφίµων θα µπορούσε να κάνει το κρητικό λάδι, το κρασί και τα άλλα προϊόντα µας µε ένα διεθνές εµπορικό σήµα παγκόσµιας αναγνώρισης που θα µπορούσε να ξεπεράσει ακόµα και την φήµη π.χ. των Σκωτσέζικων ουισκιών.
Ως φίλια χώρα προς την ∆ύση και η τελευταία χώρα της ∆ύσης προς ανατολάς, µε σταθερό πολιτικό σύστηµα, τα επόµενα χρόνια είναι µια χρυσή ευκαιρία για την Ελλάδα να ανατάξει την γεωοικονοµική της σηµασία ως σταυροδρόµι τριών Ηπείρων. Ίσως έχει έρθει ο κατάλληλος χρόνος της ιστορίας να µεγαλουργήσει στηριζόµενη και πάλι στην θάλασσα όπως µεγαλούργησε στην Μινωική εποχή, την Μυκηναϊκή, την Κυκλαδική, την εποχή της αρχαίας Αθήνας, την Μακεδονική, την Βυζαντινή κλπ.
Σε ένα νέο κόσµο που έρχεται δεν «τρώει» το µεγάλο ψάρι το µικρό – αλλά το γρήγορο ψάρι «τρώει» το αργό ψάρι!!
Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης είχε πει ότι αν δεν µπορείς να ρυθµίσεις τον άνεµο ρύθµισε τα πανιά σου και φύγε προς τα εµπρός!!
* Ο Γιώργος Σ. Ατσαλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Εργαστήριο Ανάλυσης ∆εδοµένων και Πρόβλεψης
