Γεωπολιτική και Παγκόσμιοι Κίνδυνοι

Οι συγκρούσεις διαδίδονται στα σύνορα κρατών, τους διεθνείς οργανισμούς και ίσως σε λίγο και τις χρηματιστηριακές αγορές. Το χάος που δημιουργείται στο περιβάλλον είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τα κράτη να απελευθερωθούν από τις παλιές συμμαχίες τους και να επιχειρήσουν να εγκαθιδρύσουν μία νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Γεωπολιτική: Ορισμοί Είναι δύσκολο, σχεδόν απίθανο να οραματισθούμε ένα ήσυχο περιβάλλον στους μήνες που έρχονται. Ο ανταγωνισμός Η.Π.Α.- Κίνα σε εμπορικό και κυρίως τεχνολογικό επίπεδο πρόκειται να φθάσει στα ύψη. Πως ο κόσμος θα αντιδράσει και θα προσπαθήσει να ξαναοργανωθεί απέναντι στους δύο κολοσσούς; Ποιος ο ρόλος της Ευρώπης; Θα αναδείξει το ανάστημά της σε κυρίαρχη δύναμη ή θα περιοριστεί σε δευτερεύοντα ρόλο; Όλα αυτά τα θέματα προέρχονται από τον επιστημονικό χώρο της γεωπολιτικής. Από την αρχαιότητα η γεωγραφία του Ηροδότου και η εξήγηση της συμπεριφοράς των λαών από το κλίμα, η αιγυπτιακή κοσμογραφία μπορούν να αποτελέσουν τις πρώτες εκδηλώσεις μιας γεωπολιτικής ευαισθησίας. Η λέξη γεωπολιτική προτάθηκε από τον Rudof Kjellen το 1905. Ορίζει τη γεωπολιτική : “η επιστήμη του Κράτους ως γεωγραφικός οργανισμός που εκδηλώνεται μέσα στο χώρο”. Η γεωπολιτική αυτής της εποχής προσπαθεί από περιγραφικό εργαλείο να μεταμορφωθεί σε επιστήμη της ανάλυσης και της κατανόησης. Ο βασικός στόχος της είναι να προσδιορίσει τα φλέγοντα ζητήματα των Κρατών τα οποία θεωρούνται ζωντανά όντα. Έκτοτε, η έννοια άλλαξε. Αρχικά, η φιλοδοξία της, την οδήγησε να εισαγάγει στα μοντέλα της έννοιες από τις επιστήμες: ιστορία, πολιτικές επιστήμες, οικονομία και η εξωτερική της συνεισφορά στη γεωγραφία, άλλαξαν το περιεχόμενό της. Τέλος, το νόημα της έννοιάς της άλλαξε γιατί το αντικείμενό της, ο κόσμος, άλλαξε. Το άνοιγμα των συνόρων, η “σπανιοποίηση” των μεγάλων εδαφικών συγκρούσεων, η αποϋλοποίηση και η παγκοσμιοποίηση των ανταλλαγών και των επικοινωνιών εδραίωσαν το ενδιαφέρον της για άλλους “παίκτες” από το Κράτος – έθνος και για άλλες συγκρούσεις από τους πολέμους. Σήμερα, ο όρος γεωπολιτική επιτρέπει να μελετήσει την τρομοκρατία, τα περιβαλλοντικά προβλήματα, τις τοπικές συγκρούσεις ως πλανητικές, τις μετεγκαταστάσεις ως πανδημίες. Παγκόσμιοι κίνδυνοι Η ασφάλεια ήταν πάντοτε η κύρια ανησυχία των ανθρώπινων κοινωνιών και όλες εξελίχθηκαν με την αναμέτρηση σε ένα αίσθημα απειλής, αναζητώντας οργανωσιακές λύσεις, κοινωνικές δομές και πολιτικές, ή τεχνικές, συμπεριλαμβανομένης και της ανάπτυξης της δύναμής τους και των όπλων τους. Μια άλλη σταθερά είναι η ανάπτυξη της πρόβλεψής τους. Γενικά. Ένας πολύπλοκος κόσμος είναι ένας αβέβαιος κόσμος. Η παγκοσμιοποίηση είναι επίσης μια συνολική προσέγγιση των απειλών. Ο κίνδυνος είναι πολλές φορές χρήσιμος, διότι υποχρεώνει τις κοινωνίες να εξελίσσονται για να ενδυναμώσουν τον κοινωνικό έλεγχο, για μια οικονομία του φόβου η οποία είναι πιο ανθηρή από αυτή της ευτυχίας. Μερικά παραδείγματα Ο πρόεδρος Macron είχε αναφέρει τέλη Αυγούστου κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου των Πρεσβευτών ότι, πρέπει να συνηθίσουμε τη νέα τάξη πραγμάτων η οποία χαρακτηρίζεται από το τέλος της ηγεμονίας της Δύσης σε ολόκληρο τον κόσμο. Παντού υπάρχουν “βόμβες” έτοιμες να εκραγούν: στο στενό του Ormuz (Σουηδική Αραβία – Ιράν), το Cachemire, όπου η Ινδία ανακάλεσε την αυτονομία, στη Συρία, όπου η Τουρκία έκανε στρατιωτική εισβολή. Τρομοκρατία και κυβερνητοπόλεμος πρόκειται να συνεχίσουν να επιβάλλονται ως λανθάνουσες απειλές. Ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων πρόκειται να κοστίσει στην παγκόσμια μεγέθυνση 0.8% για το 2020 (εκτιμήσεις της νέας διευθύντριας του ΔΝΤ, Kristalina Georgieva). Σε χρηματοοικονομικό επίπεδο, μια νέα κρίση με αρνητικά επιτόκια πρόκειται να γίνει μια στάνταρ νόρμα. Ακόμη, αρκετοί αρχηγοί κρατών απολυταρχικοί οδηγούν τις χώρες τους σε ανθρωπιστικές κρίσεις, όπως η περίπτωση της Βενεζουέλας. Στο Hong Kong και στο Alger η κοινωνία των πολιτών επαναστατεί εναντίον της κεντρικής εξουσίας, ενώ στην Ευρώπη το κίνημα “Extinction Rebellion” επιχειρεί να κινητοποιήσει τις πολικές για το κλίμα. Τέλος, πρέπει να αναφερθεί το γεγονός πως η Μεγάλη Βρετανία θα κινηθεί μετά το Brexit. Συμπερασματικά, όπως το αναφέρει και ο Thierry De Montbrial, θεμελιωτής του World Policy Conference, οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι βρίσκονται σε άνοδο. Κανείς δεν πρέπει να έχει εμπιστοσύνη στις Η.Π.Α., οι οποίες αλλάζουν συμπεριφορά ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Για την Κίνα, η οποία έχει καταλάβει το “γεωπολιτικό παιχνίδι”, η καρδιά της πολιτικής της είναι η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του εσωτερικού της χώρας.