‘’ Δε θέλω του κισσού το πλάνο ψήλωμα,
σε ξένα αναστυλώματα δεμένο.
Ας είμαι ένα καλάμι, ένα χαμόδεντρο,
μα όσο ανεβαίνω, μόνος νʼ ανεβαίνω.
Δε θέλω του γυαλιού το λαμπροφέγγισμα
που δείχνεται άστρο με του ηλιού τη χάρη.
Θέλω να δίνω φως, από τη φλόγα μου
κι ας είμαι ένα, κι ας είμαι ένα ταπεινό λυχνάρι.’’
(Γ. Δροσίνη ,από τη συλλογή ‘’Φωτερά σκοτάδια’’1915)
Αγαπητοί αναγνώστες, οι ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΟΙΗΤΩΝ σας εύχονται για το 2022 υγεία, χαρές και αισιοδοξία ! Ταξιδεύοντας πάντα με το γερό πλεούμενο της ποίησης επιλέξαμε για πρώτη παρουσίαση στο καινούργιο έτος να επιστρέψουμε σ’ έναν παλιό λιμένα της ελληνικής ποίησης κάπου στην Αθήνα ,σ’ έναν μεγάλο ποιητή που μάλλον παραμερίστηκε αφού χαρακτηρίστηκε ως ελληνοκεντρικός ,διδακτικός , τελοσπάντων όχι σύγχρονος …Λες και ήταν ατόπημα η αυτονόητη αρχή ενός Έλληνα ποιητή να είναι και Ελληνοκεντρικός και διδακτικός… Δυστυχώς με κάτι τέτοια σαθρά επιχειρήματα ακυρώσαμε την ίδια την ταυτότητα της παιδείας μας κι εξορίσαμε δημιουργούς που δεν άφησαν μόνο στίχους, αλλά κι έργο κοινωνικό!
Εκεί λοιπόν στις σελίδες των αναγνωστικών του δημοτικού σχολείου, όταν βιώναμε τις πρώτες αναγνωστικές συγκινήσεις, ανέπνεαν για μας και κάποια λογοτεχνικά κομψοτεχνήματα από την λεπτεπίλεπτη ποίηση του Γεωργίου Δροσίνη. Μην παρασυρθείτε από τη συνήθεια της εποχής όπου αρέσκονταν οι λογοτέχνες σε ψευδώνυμα , το Γεώργιος Δροσίνης είναι το πραγματικό όνομα του ποιητή που χάρισε δροσερές αύρες στην ελληνική ποίηση!
Ίσως δεν είναι γνωστό το πόσο εκτεταμένο είναι το ποιητικό και πεζογραφικό έργο του αλλά και το γεγονός ότι την 1η Αυγούστου του 1946 υποβλήθηκε ο φάκελος με την υποψηφιότητα του Γεωργίου Δροσίνη για το βραβείο Νόμπελ της Λογοτεχνίας υποστηριζόμενος από την Ακαδημία Αθηνών, τον ‘’Παρνασσό’’ και την ‘’Ιστορική Εθνολογική Εταιρεία’’. Επίσης εστάλη και επιστολή του Ιωάννη Αθανασάκη2 προς τον Πρίγκιπα Κάρολο της Σουηδίας για ενίσχυση της υποψηφιότητάς του όμως η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία για διάκριση κι εντέλει το βραβείο δόθηκε στον Αντρέ Ζίντ.
Ο ποιητής σε νεαρή ηλικία
Γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου σε ένα αρχοντικό της Πλάκας από εύπορους γονείς Μεσολογγίτικης καταγωγής από οικογένειες που είχαν προσφέρει πολλά στην Ελληνική Επανάσταση. Η ιστορική προγονική καταγωγή του καθόρισε την ευρύτερη κοινωνική του δράση. Άρχισε με νομικές σπουδές που γρήγορα τις εγκατέλειψε προτιμώντας τη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Επίσης σπούδασε Ιστορία Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας , της Δρέσδης και του Βερολίνου. Αργότερα ανέλαβε επικεφαλής του φιλολογικού περιοδικού ‘’Εστία’’, το οποίο μετέτρεψε σε καθημερινή εφημερίδα το 1894 κι αργότερα υπήρξε συνεργάτης των περιοδικών ‘’Εθνική Αγωγή’’, ‘’Μελέτη’’ και ‘’Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος’’.
Στο Υπουργείο Παιδείας διετέλεσε Επιθεωρητής της Δημοτικής Εκπαίδευσης, ίδρυσε το Γραφείο Σχολικής Υγιεινής και καθιέρωσε τη γιορτή της σημαίας. Το χρονικό διάστημα 1913-1923 ως Διευθυντής Γραμμάτων και Τεχνών ασχολήθηκε με το Μουσείο Κοσμητικών Τεχνών. Υπήρξε μέλος του ‘’Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων’’, συγκρότησε τη ‘’Σεβαστοπούλειο Εργατική Σχολή’’ όπου την καθαριότητα και την φροντίδα του κήπου της την είχε αναλάβει ο ίδιος! Επίσης μερίμνησε για τον ‘’Οίκο Τυφλών’’ στην Καλλιθέα. Επειδή το κράτος δεν του έδωσε ούτε μία δραχμή για το ίδρυμα, απευθύνθηκε στην Ιφιγένεια Συγγρού με της οποίας την χορηγία η Ειρήνη Λασκαρίδου έκανε ειδικές σπουδές στην Αλσατία και μετά ανέλαβε τη διοίκηση του ιδρύματος. Ήταν τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από την ίδρυσή της το 1926.
Ενήργησε και πέτυχε την ‘’Προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας’’ και τον Νοέμβριο του 1940 μαζί με άλλους 16 Έλληνες διανοούμενους υπέγραψε τη Διαμαρτυρία εναντίον της Ιταλικής επίθεσης που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ‘’Νέα Ελλάς’’.
Ανήκε στον κύκλο των προοδευτικών ποιητών μαζί με τον Κωστή Παλαμά που επεδίωκαν να ανανεώσουν τον ποιητικό λόγο αποβάλλοντας τον στόμφο της παλαιότερης Αθηναΐκής Σχολής και να καθιερώσουν τη δημοτική γλώσσα.
Ο Παλαμάς με τον Δροσίνη συνδέονται με αμοιβαία εκτίμηση και αυτοπροσδιορίζονται ως συνοδοιπόροι . Δίχως συμπλέγματα στο παρακάτω ποίημά του δίδει το προβάδισμα στην υπεροχή του Παλαμά γιατί έχει κι εκείνος την πεποίθηση της ιδιαίτερης αξίας του προσωπικού του ύφους κι ύστερα επειδή ακριβώς διαθέτει το ήθος ενός ευπατρίδη του πνεύματος δεν φοβάται να αναγνωρίσει την οποιαδήποτε υπεροχή του συνοδοιπόρου του.
ΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑ
Συνοδοιπόροι ναι, μαζί κινήσαμε
Στης Τέχνης το γλυκοξημέρωμα-όμως,
Με του καιρού το πέρασμα, χαράχτηκε
Του καθενός μας χωριστός ο δρόμος:
Εσύ το Ωραίο μες στα μεγάλα ζήτησες
Κι εγώ στα ταπεινά κι απορριμένα,
Και δούλεψες το μπρούντζο και το μάρμαρο
Κι άφησες τον πηλό της γης σ’ εμένα.
Στις αλπικές χιονοκορφές ανέβηκες
Και στάθηκα στις λιόφωτες ραχούλες∙
Αρχόντισσες και ρήγισσες οι Μούσες σου
Κι εμένα ψαροπούλες και βοσκούλες.
Εσύ στης δάφνης τ’ ακροκλώναρα άπλωσες
Κι εγώ σε κάθε χόρτο και βοτάνι∙
Στεφάνι έχεις φορέσει από δαφνόφυλλα
Λίγο θυμάρι του βουνού μου φτάνει.
Το γνωστότερο από τα ποιήματά του που μελοποιήθηκαν είναι ‘’Η μυγδαλιά’’ το οποίο έγραψε ο ποιητής μόλις είχε επιστρέψει από τις σπουδές του στη Γερμανία. Όταν επισκέφθηκε τους θείους του στα Πατήσια γνώρισε τη δεκαεξάχρονη εξαδέλφη του,την Αρσακειάδα Δροσίνα. Η κοπέλα καθόταν κάτω από ένα ανθισμένο δέντρο-ίσως και νεραντζιά- και ο Δροσίνης την παρατηρούσε από το παράθυρο. Κάποια στιγμή , η Δροσίνα κούνησε το δέντρο και γέμισε από τα άνθη που έπεσαν πάνω της. Ο ποιητής εμπνεύστηκε από αυτή την εικόνα και το 1882 ‘’Η μυγδαλιά’’ πρωτοδημοσιεύτηκε. Το 1885 ο Γεώργιος Κωστής επιστρατευμένος3 και ράφτης στο επάγγελμα το μελοποίησε κι έτσι αμέσως έγινε γνωστό αρχικά στο στράτευμα κι ύστερα από επιτυχία της εποχής του απέκτησε διαχρονική αξία που φτάνει μέχρι τις μέρες μας..
‘’Ετίναξε την ανθισμένη μυγδαλιά
με τα χεράκια της
κι εγέμισ’ από άνθη η πλάτη , η αγκαλιά
και τα μαλλάκια της.
Άχ! χιονισμένη σαν την είδα την τρελή,
γλυκά τη φίλησα
της τίναξα τα άνθη απ’ την κεφαλή
κι έτσι της μίλησα:
‘’Τρελή, να φέρης στα μαλλιά σου τη χιονιά
τί τόσο βιάζεσαι;
Μόνη της θε να ‘ρθη η βαρυχειμωνιά∙
δεν το στοχάζεσαι;
Του κάκου τότε θα θυμάσαι τα παλιά
τα παιγνιδάκια σου
κοντή γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά
και τα γυαλάκια σου!’’
Ο Γεώργιος Δροσίνης λάτρης της ζωής έγραψε υπέροχη ποίηση και για τη γυναίκα και ο ίδιος πλήρωσε το τίμημά του στον έρωτα .Είχε νυμφευθεί την Μαίρη Κασσαβέτη ,θυγατέρα του Δημητρίου , εμπόρου από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Απέκτησαν τρία παιδιά ,αλλά δεν έζησαν μαζί κι αιτία ήταν ο δεσμός του με την Αικατερίνη Ευλαμπίου, την ‘’Αθάνατη φίλη’’ όπως την αποκαλούσε με την οποία έζησε για 30 χρόνια χωρίς όμως ποτέ να πάρει διαζύγιο από την γυναίκα του.
ΝΑ ΣΕ ΠΡΟΣΜΕΝΩ
Για σένα έχω κοντά μου τ’ αδειανό θρονί,
και για τους δυο μας το ποτήρι γεμισμένο.
Ξυπνά τον πόθο η ώρα η βραδινή∙
Το ξέρω πώς δε θα ‘ ρθης κι όμως σε προσμένω.
Η πόρτα αν τρίξη απ’ τον αέρα… ένα ξερό
κλαδί αν σαλέψη έξω στον κήπο…βήμα ξένο
στο δρόμο αν προσπεράση, λαχταρώ…
το ξέρω πως δε θα’ρθης κι όμως σε προσμένω.
Νυχτώνει η μέρα, κρύα κι ερημική,
δάκρυα σταλάζει το κερί μου τ’ αναμμένο…
και νιώθω μια χαρά μαρτυρική:
να ξέρω πως δε θα’ ρθης και να σε προσμένω.
(από τη συλλογή Πύρινη Ρομφαία- Αλκυονίδες)
Το 1918 αγόρασε μαζί με τον αδελφό του το σπίτι του θείου τους Διομήδη Κυριακού στην Κηφισιά και από το 1939 έμενε μόνιμα στο οίκημα αυτό που είχε μετονομασθεί σε έπαυλη Αμαρυλλίδα. Έζησε εκεί στη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής μέχρι το τέλος της ζωής του. Το σπίτι αυτό αναπαλαιώθηκε , είναι ιδιοκτησία πλέον του Δήμου Κηφισιάς και στεγάζει τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κηφισιάς από το 1991 και το Μουσείο Δροσίνη από το 1997.
Στο Μουσείο αυτό υπάρχει μέσα ολόκληρο το έργο του ποιητή, οι πρώτες εκδόσεις των βιβλίων του, προσωπικά αντικείμενα και πλούσιο λαογραφικό υλικό. Στον 1ο και 2ο όροφο εκτός από τη δανειστική βιβλιοθήκη μπορεί ο επισκέπτης να δει οικογενειακές φωτογραφίες, συλλογές βιβλίων, παλιά αναγνωστικά, παρτιτούρες με μελοποιημένα ποιήματά του, παλιοί τόμοι περιοδικών όπως της Εστίας , της Διάπλασης των Παίδων κ.α. Επίσης υπάρχουν τα βραβεία του-Το Παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής και το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών-, η ιδιόγραφη διαθήκη του, συλλογές σχετικών άρθρων και άλλα πολλά που διαφωτίζουν τη ζωή και το έργο του ποιητή. Ο 3ος όροφος είναι διαμορφωμένος για τις επισκέψεις μαθητών.
Στις 3 Ιανουαρίου του 1951 , ο ποιητής στα 92 του χρόνια αναχωρεί για την χώρα του αιωνίου φωτός. Τον αποχαιρετά η Αθήνα , η Κηφισιά και πολλοί μαθητές. Εκείνος παίρνει μαζί του ‘’…μόνο λίγο χώμα, χώμα Ελληνικό..’’ 4κι ίσως ακόμη ένα μικρό του ποίημα , ένα επίμονο ερώτημα:
ΤΑΧΑ ΕΣΥ;
Τάχα εσύ, που δίψασες, μα δεν ποτίστηκες
στα θολά νερά που πίνουν τα κοπάδια,
τάχα εσύ, που πείνασες, κι όμως δε βόσκησες
πατημένο χόρτο σε λιβάδια,
τάχα εσύ, που πόθησες σαν πετροπέρδικα
σε ψηλό βουνό να πιης λιωμένο χιόνι
και σαν άγριο γίδι να’βρης τον αμάραντο,
που σε μια άκρη του γκρεμού φυτρώνει,
τάχα εσύ, που τις χαρές του κάμπου απόστερξες
για ν’ ανέβης των καημών το μονοπάτι
τάχα εσύ θα νιώσης , φτάνοντας στ’ ακρόκορφα
πως δεν είναι η ευτυχία απάτη;
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.Αξίζει να ακούσετε στο ΥouTube το ποίημα μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη σε ερμηνεία του Β.Παπακωνσταντίνου, αλλά και με την εμβληματική φωνή του ίδιου του συνθέτη. Αναζητήστε το με τον τίτλο ΤΙ ΘΕΛΩ.
2.Ιωάννης Αθανασάκης:(Πορταριά1853-Αθήνα 1953). Νομικός και πολιτικός. Μεγαλόπνοος Ανθρωπιστής και εμπνευσμένος Ερυθροσταυρίτης. Υπό κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου τιμήθηκε με το αξίωμα του Υφυπουργού των Στρατιωτικών.
3. Αναφερόμαστε στην επιστράτευση του 1885 τότε που η Βουλγαρία είχε μόλις καταλάβει την περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας και στα Βαλκάνια είχαν ξεσπάσει αναταραχές. Τότε αποφασίστηκε γενική επιστράτευση που κράτησε οχτώ μήνες. Οι ελληνικές δυνάμεις προχώρησαν μέχρι τα ελληνοτουρκικά σύνορα στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία για να είναι σε ετοιμότητα.
4.Από το ποίημα του Γ.Δροσίνη ‘’Χώμα Ελληνικό’’….. ‘’Τώρα που θα φύγω και θα πάω στα ξένα και θα ζούμε μήνες, χρόνους χωρισμένοι, άφησε να πάρω κάτι κι από σένα, γαλανή πατρίδα, πολυαγαπημένη.Άφησε μαζί μου φυλαχτό να πάρω,για την κάθε λύπη, κάθε τι κακό, φυλαχτό απ’ αρρώστεια, φυλαχτό από Χάρο, μόνο λίγο χώμα , χώμα ελληνικό!…..’’
*Τα ποιήματα αντλήθηκαν από την Ποιητική Ανθολογία του Λίνου Πολίτη τόμος 6ος-Ο Παλαμάς και οι σύγχρονοί του
* Η Ανδρομάχη Ε. Χουρδάκη είναι εκπαιδευτικός-φιλόλογος. Διδάσκει στο Παράρτημα Κισσάμου του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων. Το 2018 εκδόθηκε η ποιητική συλλογή της ‘’Τα σκουλαρίκια της Περσεφόνης’’ και το 2020 το θεατρικό έργο της ‘’ Φεύγουσα’’ από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς.
Η στήλη “Πράξεις Ποιητών” κάθε πρώτη Δευτέρα του μήνα θα παρουσιάζει το έργο και τη ζωή δημιουργών, λιγότερο γνωστών στην ευρύτερη κοινή γνώμη.
Συγχαρητήρια, κυρία Χουρδάκη!
Με γλώσσα όπως αρμόζει, ποιητική, και με ευαισθησία προσεγγίζετε τα θέματα που θίγετε και τα προσφέρετε στον αναγνώστη πολύτιμο δώρο.
Με ευχαριστίες και ευχές για το νέο έτος.
Καλή δύναμη στο έργο σας!
Σας ευχαριστώ κ Λουπάση !Αντεύχομαι υγεία κ κάθε καλό!
Κυρία Χουρδάκη από το εξαιρετικό σημερινό σας αφιέρωμα στον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη ξεχωρίζω το συγκινητικό ποίημα των παιδικών μας χρόνων με τίτλο “χώμα ελληνικό”.
Επίσης,αν γνωρίζετε, η σημερινή εφημερίδα “Εστία”είναι αυτή που ίδρυσε ο ποιητής?
Τέλος θα μάθατε πιστεύω γιά τον κύριο Καραγεωργίου!
Το ξαφνικό φευγιό του σκόρπισε λύπη και στεναχώρια σε πολλούς συμπολίτες μας¡
Αιώνια του η μνήμη!
Κε Πατσουράκη,πληροφορήθηκα πολύ αργά για τον αδόκητο χαμό του Γιώργου Καραγεωργίου,ενός ευγενούς ,εξαιρετικά καλλιεργημένου και ευαίσθητου ανθρώπου!Δυστυχώς γνωριστήκαμε μόνο μέσα από τη στήλη,όμως συγκλονίστηκα από την αιφνίδια απώλειά του .Τώρα τα σχόλιά του στη στήλη αποκτούν ατίμητη συναισθηματική αξία ,σαν να μας άφησε ένα υστερόγραφο καθοδηγητικό με τις εμπνευσμένες απόψεις του.Αιωνία του η μνήμη!
Στο άρθρο της κυρίας Χουρδάκη για τον Λάμπρο Πορφύρα έχω σχετικό σχόλιο.
Κε Πατσουράκη η εφημ.ΕΣΤΙΑ ξεκινησε ως λογοτεχνικό περιοδικό.Αναλαμβανοντας ο Δροσίνης την μετετρεψε σε εφημερίδα,πρόκειται για την ίδια εφημεριδα που κυκλοφορει και σήμερα.
Κυρία Χουρδάκη, στις 4 Ιανουαρίου η συμπολίτης μας Μαίρη Κουτρούλη έγραψε στις “συνεργασίες” των Χανιώτικων Νέων ένα κείμενο με τίτλο “Το σπίτι μου δίπλα στην θάλασσα”.
Σας προτείνω να το διαβάσετε!