Με όχημα τις εξελίξεις στο μέτωπο της ενέργειας, ο ρόλος της Ελλάδας μέσα στους κόλπους της Ε.Ε. πρόκειται να εδραιωθεί και να αναβαθμιστεί ενώ συγχρόνως θα ισχυροποιηθεί σημαντικά το γεωστρατηγικό στάτους της χώρας στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Αυτό υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, ο ερευνητής και στρατηγικός σύμβουλος Νίκος Λυγερός ο οποίος μίλησε στα «Χ.ν.» για το θέμα της εξόρυξης των υδρογονανθράκων νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης. Ένα ζήτημα για το οποίο εξέφρασε την αισιοδοξία του, ενώ απαντώντας στις εντονότατες αντιρρήσεις που έχουν εκφράσει περιβαλλοντικές οργανώσεις και οικολόγοι τόνισε ότι το φυσικό αέριο αποτελεί την πιο «φιλική» περιβαλλοντικά λύση καθώς ακόμα δεν είναι εφικτή η πλήρης απεξάρτηση από ρυπογόνες μορφές ενέργειας.
• Πώς βλέπετε τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των υδρογονανθράκων για τις θαλάσσιες περιοχές νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης;
Μιλάμε για την ExxonMobil, την Total και τα Ελληνικά Πετρέλαια. Είναι μια πολύ καλή κοινοπραξία με τα ποσοστά που διαμορφώνονται μεταξύ τους (πέρα από ό,τι έχει να κερδίσει το Ελληνικό Δημόσιο) να είναι 40% – 40% και 20% αντίστοιχα. Το αξιοσημείωτο είναι ότι η διαδικασία στις συγκεκριμένες περιοχές ξεκίνησε έπειτα από δική τους αίτηση και πρωτοβουλία, ενώ το γεωτρύπανο θα το βάλει η Total. Και το δική τους πρωτοβουλία έχει σημασία γιατί μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος «Ζορ» το 2015 εντοπίστηκαν άλλα 5 κοιτάσματα στόχοι τύπου «Ζορ». Έτσι το ό,τι το ζήτησαν αυτοί σημαίνει ότι γνωρίζουν ότι κάτι υπάρχει.
• Συχνά το τελευταία διάστημα περιβαλλοντικές οργανώσεις εκφράζουν σοβαρές αντιρρήσεις για τις έρευνες υδρογονανθράκων. Υπογραμμίζουν ότι υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι και περιβαλλοντικοί και οικονομικοί καθώς μια τέτοια δραστηριότητα δεν συνάδει με την τουριστική ανάπτυξη της Κρήτης. Εσείς τι πιστεύετε;
Νομίζω ότι δεν είναι ενημερωμένοι. Δεν θα υπάρχει καν οπτική όχληση. Μια πλατφόρμα ακόμα κι αν είχε 100 μέτρα ύψος σε απόσταση 48 χλμ δεν φαίνεται λόγω της καμπυλότητας της γης. Όλα λοιπόν είναι μακριά. Για παράδειγμα στην Κύπρο η «Αφροδίτη» είναι στα 180 χλμ και είναι το πιο κοντινό κοίτασμα. Άρα δεν τίθεται θέμα όχλησης. Αντιθέτως ο τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα λόγω όλων αυτών που εργάζονται σε αυτό το πλαίσιο.
• Περιβαλλοντικά;
Ας πούμε ότι έχουμε ένα ατύχημα. Ανατινάζεται η πλατφόρμα. Το φυσικό αέριο συνεχίζει να βγαίνει από το κοίτασμα αλλά έχει μηδενική διαλυτότητα στο νερό και πηγαίνει στην υψηλή ατμόσφαιρα από όπου χάνεται μετά από 5-7 χρόνια. Αυτό είναι μεν κακό για το όζον ωστόσο στην γύρω περιοχή δεν προκαλεί τίποτα. Δεν έχει σχέση με το πετρέλαιο και τις κηλίδες που αφήνει. Επίσης, το φυσικό αέριο είναι βιογενές, δεν είναι από διάσπαση πετρελαίου και δεν έχει θείο. Για παράδειγμα στο κοίτασμα “Αφροδίτη” είναι 98% καθαρό μεθάνιο και στο “Καλυψώ” 99%. Αυτές τις τιμές τις πετυχαίνουμε μετά τα διυλιστήρια, ενώ εμείς θα το έχουμε από πριν λόγω της ποιότητάς του. Κι αναρωτιέμαι γιατί οι περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν λένε τίποτα για το ναυτιλιακό πετρέλαιο που χρησιμοποιούμε στην Κρήτη;
• Την ώρα όμως που όλος ο κόσμος συζητάει για την ανάγκη να στραφούμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) βλέπουμε την Ελλάδα να ψάχνει για υδρογονάνθρακες. Αυτό δεν είναι πισωγύρισμα;
Μπορείτε να μου πείτε ΑΠΕ που να μας δίνουν συνεχόμενη ενέργεια; Οι ανεμογεννήτριες λειτουργούν μόνο όταν φυσάει και τα φωτοβολταϊκά μόνο την ημέρα. Άρα όταν μιλάμε για νοσοκομεία, εργοστάσια κ.λπ. που θέλουν συνεχώς ενέργεια ποια είναι η πρόταση; Στην Ε.Ε. το φυσικό αέριο θεωρείται πράσινη ενέργεια και είναι η μόνη επιλογή που έχουμε για να εξασφαλίσουμε συνεχή ροή ενέργειας. Αν μπορούσαμε να είχαμε μόνο ΑΠΕ θα ήμουν χαρούμενος αλλά αυτό δεν απαντά στο θέμα της συνεχόμενης ενέργειας. Και ρωτάω οι άνθρωποι που υποστηρίζουν την αποκλειστική χρήση των ΑΠΕ κλείνουν τα φώτα στο σπίτι τους όταν η ενέργεια που παίρνουν δεν είναι από ΑΠΕ;
• Το καλώδιο δεν μπορεί να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση;
Η ενέργεια από το καλώδιο στο μεγαλύτερο μέρος της θα είναι από την καύση μεθανίου. Με το καλώδιο απλώς δεν θα έχουμε στην Κρήτη διάφορους σταθμούς όπως τα Λινοπεράματα κ.λπ. Πρέπει λοιπόν να προχωρήσει το καλώδιο αλλά θα πρέπει να ξέρουμε ότι η ενέργεια που θα παίρνουμε από αυτό στο μεγαλύτερο μέρος της δεν θα είναι από ΑΠΕ. Θα ήταν καλό λοιπόν στην Ελλάδα να σταματήσουμε τον λιγνίτη και να μην χρησιμοποιούμε το ναυτιλιακό πετρέλαιο που είναι χιλιάδες φορές χειρότερο από τη βενζίνη που βάζουμε στο πρατήριο. Από εκεί και πέρα το μόνο που έχουμε προς το παρόν είναι το φυσικό αέριο για να εξασφαλίσουμε συνεχή ενέργεια. Ακόμα κι αν το φυσικό αέριο αποτελεί μια ενδιάμεση φάση έως ότου βρεθούν νέες ΑΠΕ που θα μας εξασφαλίζουν με συνεχή τροφοδότηση ενέργειας.
• Οι έρευνες για τους υδρογονάνθρακες υποστηρίζετε ότι αλλάζουν το γεωπολιτικό στάτους της Ελλάδας η οποία αναπτύσσει πέρα από την Κύπρο που έχει παραδοσιακά σχέσεις, νέες συμμαχίες με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, αλλά και χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ιταλία κ.λπ. από τις οποίες προέρχονται οι εταιρείες που κάνουν τις εξορύξεις. Θεωρείτε ότι όλη αυτή η υπόθεση «θωρακίζει» γεωπολιτικά τη χώρα;
Βεβαίως. Πρώτα από όλα εμείς δεν έχουμε θεσπίσει την ΑΟΖ και έχουμε κάνει μόνο μια οριοθέτηση για την υφαλοκρηπίδα με την Ιταλία το 1977 και συζητάμε τώρα για το τριπλό σημείο επαφής με την Αίγυπτο και την Κύπρο, ενώ με τη Λιβύη δεν έχουμε ακόμα ξεκινήσει. Αυτό λοιπόν που λέω είναι ότι από τη στιγμή που έχουμε εταιρείες που θα μπαίνουν σε οικόπεδα που εφάπτονται με την οριοθέτηση της Λιβύης αναγκαστικά θα μπούμε σε μια διαδικασία να μας δουν περισσότερο θετικά καθώς όταν υπογράφουμε μια οριοθέτηση προβλέπεται και η συνεκμετάλλευση ενός κοιτάσματος που είναι ακριβώς πάνω στη γραμμή οριοθέτησης. Αυτό λοιπόν για να γίνει πρέπει να είναι φιλικό το πλαίσιο. Από την άλλη, δεν έχουμε κοιτάσματα στο Αιγαίο ή κοντά στην Τουρκία. Άρα έχοντας να κάνουμε με μεγάλους «παίχτες» όπως η Λιβύη, η Αίγυπτος, το Ισραήλ κλπ., μέσω της θάλασσας και της ενέργειας ενισχύεται η γεωστρατηγική μας θέση. Θα πρέπει, δε, να λάβουμε υπόψη μας τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας η οποία αποτελεί τον πιο σύντομο δρόμο σύνδεσης με την Ιταλία, η οποία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου, ενώ από εκεί θα μεταφέρεται το φυσικό αέριο στη Γαλλία, τη Γερμανία κ.λπ. Όλο αυτό δίνει μια τεράστια γεω-οικονομική δυνατότητα και θεωρώ ότι στο μέλλον η Ελλάδα θα είναι από τους κύριους «παίχτες» της Ε.Ε. λόγω της ενέργειας.
• Η στάση της Τουρκίας δεν σας προβληματίζει;
Είναι μια στάση που κινείται σε επίπεδο εντυπώσεων. Είδατε τώρα που έγινε η εξόρυξη στην Κύπρο από την ExxonMobil δεν πήγε κανένα καράβι από την Τουρκία. Τα δε πολεμικά που πήγαν από τους Αμερικανούς έφυγαν από την Κρήτη. Αν λοιπόν τα καράβια που προστατεύουν τις εταιρείες έρχονται στην Κύπρο από την Κρήτη, όταν θα γίνουν εδώ οι εξορύξεις δεν θα έρθει κανείς εδώ (σ.σ. να απειλήσει) γιατί θα ξέρουν ότι εδώ υπάρχουν τα πολεμικά.
• Οικονομικά πότε θα αρχίσει να αποδίδει για την Ελλάδα η συγκεκριμένη επένδυση στα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης;
Μόνο γι’ αυτή την περιοχή μιλάμε για 40 δισ. επένδυση από τις εταιρείες. Για τα οφέλη θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε κατ’ αναλογία με αυτά στην Κύπρο. Τα μεγάλα οφέλη λοιπόν αρχίζουν με την εξόρυξη. Δεν γίνεται τίποτα πριν εκτός από το μπόνους υπογραφής το οποίο ανέρχεται σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια. Για παράδειγμα για το θαλάσσιο οικόπεδο 2,3 και 9 η Κύπρος πήρε 150 εκατ. ευρώ από την Eni/Kogas και από την Total πήρε 48 εκατ. ευρώ για τα θαλάσσια οικόπεδα 10 και 11. Από εκεί και πέρα η συμφωνία που έγινε με τη Noble ήταν 80% για την Κύπρο και 20% για την εταιρεία. Βέβαια σε καθαρά ποσά είναι 70%- 30% γιατί το κράτος που έχει την ΑΟΖ δεν βάζει καθόλου λεφτά, τα βάζει όλα η εταιρεία. Γι’ αυτό κι αν βρεθεί κοίτασμα η εταιρεία κάνει απόσβεση της γεώτρησης και μετά ισχύουν τα ποσοστά που είπαμε. Επίσης, ο νόμος περί υδρογονανθράκων προβλέπει ότι η Περιφέρεια όπου βρίσκεται το κοίτασμα παίρνει το 5% από τις απολαβές του Ελληνικού Δημοσίου, συν το 20% που πρέπει όμως να αξιοποιηθεί στοχευμένα για περιβαλλοντικά και εκπαιδευτικά προγράμματα. Τέλος, ως προς τον χρόνο αξιοποίησης από τη στιγμή που θα ανακαλυφθεί ένα κοίτασμα τότε η εμπορική εκμετάλλευση ξεκινάει σε περίπου 3 με 4 χρόνια. Για παράδειγμα το κοίτασμα «Ζορ» ανακαλύφθηκε το 2015 και είναι εμπορεύσιμο από το 2018 και το κοίτασμα «Ταμάρ» ανακαλύφθηκε το 2009 και είναι εμπορεύσιμο από το 2013.
