Γερακάρι το χωριό της ιστορίας και της ομορφιάς

1 από 6

Αμέσως μετά την απελευθέρωση των μετακινήσεων από νομό σε νομό λόγω της καραντίνας του κορωνοϊού αποφασίσαμε με τη φωτογράφο Anna Talman να επισκεφτούμε έναν τόπο που δεν είχαμε πάει στο παρελθόν Αυτό είναι το ιστορικό και μαρτυρικό  χωριό Γερακάρι Ρεθύμνου. Το Γερακάρι βρίσκεται σε απόσταση  42  χιλιομέτρων από το Ρέθυμνο  μέσω Σπηλίου. Το Σπήλι είναι ένα  κεφαλοχώρι και οδικός κόμβος για τα  γύρο  χωριά της  περιοχής και βρίσκεται στο  31ο  χιλιόμετρο της διαδρομής, τα  υπόλοιπα  11  χιλιόμετρα της  διαδρομής από  το  Σπήλι  προς  το  Γερακάρι, ο δρόμος  είναι ανηφορικός αλλά  θαυμάσιος σε  κατασκευή  και  φυσική  ομορφιά. Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 680 μέτρων και κατοικείται από  500 περίπου κατοίκους. Είναι χτισμένο στην  ρίζα του  Ψηλορείτη και στην καρδιά του Αμαρίου βρίσκεται  πάνω σε ένα οροπέδιο που λέγεται Γηούς  κάμπο  ή  και  Χωνής κάμπο.  Βρίσκεται στα  Δυτικά  του Ψηλορείτη  και κάτω από  την  σκιά  της υψηλότερης κορυφής   του με  υψόμετρο 2456 μέτρων   στα Νότια του χωριού υψώνεται η  απότομη  κορυφή του  βουνού Κέδρος  υψομέτρου  1777 μέτρων. Λόγο  του υψομέτρου είναι ένας φανταστικός τόπος θερινής διαβίωσης και παράγει όπως όλα ορεινά χωριά κεράσια βύσσινα μήλα αχλάδια κυδώνια καρύδια,  είναι  και πλούσιο  σε κτηνοτροφικά προϊόντα. Η ιστορία του χωριού  είναι  μεγάλη  και  μαρτυρική. Αρχίζει από την εποχή  της  Ρωμαϊκής  κατοχής  με  πρόσφατα  αρχαιολογικά  ευρήματα.  Για  την  περίοδο του Βυζαντίου δεν είναι  γνωστά  πολλά ιστορικά  γεγονότα. Σώζονται όμως  πολλά  μνημεία  της περιόδου αυτής,  κυρίως εκκλησίες  που  μαρτυρούν την  έντονη  παρουσία  των  Βυζαντινών  στην  περιοχή. Απεναντίας την περίοδο της Ενετοκρατίας έχουμε  πολύ περισσότερες πληροφορίες καταγεγραμμένες σε διάφορα βιβλία. Τo όνομα  του  χωριού  Γερακάρι  οφείλεται στον  Ενετό  Δούκα της Κρήτης που υπηρέτησε το 1394 κι ονομαζόταν Tommaso  Gerakari. Πιθανόν το χωριό να  υπήρξε φέουδό του. Συχνά λόγω των επαναστάσεων εναντίον των Ενετών τα φέουδα  άλλαζαν συχνά χέρια και ιδιοκτήτες. Ας μη ξεχνάμε ότι το Αμάρι με τους Χορτατζήδες υπήρξε επαναστατικό κέντρο εναντίον των Ενετών. Επί Τουρκοκρατίας αποικίστηκε από γενίτσαρους και εσπέχιδες Τούρκους. Στην επανάσταση του 1866  στο  Γερακάρι έκανε το στρατηγείο του ο Πάνος Κορωναίος και 1867-1868 έγιναν στην  περιοχή  σφοδρές μάχες μεταξύ Τούρκων και επαναστατών  με νίκες των επαναστατών. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής συνέβη μια ανείπωτη τραγωδία το χωριό. Στα 1944  και ενώ  η  Γερμανική  κατοχή βρισκόταν στο  κορύφωμα της Βρετανοί  και Έλληνες κομάντος εκπαιδευμένοι στην μέση Ανατολή ήρθαν στην Κρήτη για σαμποτάζ. Και απήγαγαν από το  Ηράκλειο τον ναζί  στρατηγό Κράϊπε  στρατιωτικό διοικητή του νησιού  που κατοικοέδρευε εκεί. Διαμέσου των βουνών του Ψηλορείτη και με τη βοήθεια των ανταρτών  και  των  Κρητικών  κατοίκων των ορεινών  χωριών έφτασαν στο χωριό Ροδάκινο που με σκάφος του Βρετανικού Ναυτικού τον μετέφεραν στο Κάιρο. Η ενέργεια αυτή  για τους Έλληνες και  Βρετανούς ήταν ηρωική και παρακινδυνευμένη για τους Γερμανούς όμως ήταν μεγάλη προσβολή. Θεώρησαν σαν υπαίτιους τους κατοίκους των ορεινών χωριών δια  μέσω των οποίων κινήθηκαν οι απαγωγείς και  άρχισαν  κτηνώδεις  εκκαθαρίσεις. Το χωριό Γερακάρι περικύκλωσαν την  21-22  Αυγούστου του 1944  και ανάγκασαν τους κατοίκους να βγάλουν όλα τα πράγματά τους έξω από τα σπίτια  τους,  μάζεψαν  όλους  τους  κατοίκους  άνδρες και γυναίκες στην πλατεία κι άρχισαν τις εκτελέσεις τις λεηλασίες  τους  εμπρησμούς. Τέτοιες πρωτοφανείς φρικαλεότητες  που  δεν είχε  ξαναδεί η ανθρώπινη ιστορία. Τον απολογισμό, «μας τον  θυμίζει  ένα  μνημείο  στο  κέντρο  του  χωριού»  2 γυναίκες  νεκρές  και  41  άνδρες… Οι  υλικές  καταστροφές,  ο ανθρώπινος  πόνος, και  τα  ανθρώπινα  δράματα  που  κρατούν μέχρι και σήμερα… Δεν  μπορούν  να  καταγραφούν  σε  κανένα  μνημείο. Ευτυχώς  σήμερα τίποτα δε μάρτυρα γι αυτή την καταστροφή και τη γενοκτονία. Τα σπίτια του χωριού είναι καινούργια περιποιημένα τόσο πολύ, που σε πολυτέλεια ξεπερνούν και αυτά των μεγαλουπόλεων, το μόνο που θυμίζει το μαρτυρικό παρελθόν του είναι τα μνημεία που στολίζουν τις πλατείες του χωριού. Όταν φτάσαμε στο χωριό ζητήσαμε να μάθουμε που  είναι η βυζαντινή Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη  “Άγιος  Φώτης” που κατά τα βιβλία τα δικά μου ήταν μια βυζαντινή Εκκλησία χτισμένη τον  12ο αιώνα   με  τοιχογραφίες  του  13ου  αιώνα. Οι κάτοικοι ήταν πολύ ευγενικοί και εγκάρδιοι και  με   ένα  πλατύ χαμόγελο  μας έδωσαν  τις  πληροφορίες που  θέλαμε. Δυσκολευτήκαμε  να  βρούμε  την Εκκλησία γιατί ήταν ανατολικά και έξω από το χωριό.  Όταν  τελικά φτάσαμε  στην  εκκλησία  δοκιμάσαμε  δύο εκπλήξεις μιας χαράς, και μιας λύπης. Η λύπη έγινε απελπισία γιατί  μετά τόσο  κόπο, τόση προετοιμασία,  και τόσα χιλιόμετρα, βρήκαμε  τις πόρτες  της  εκκλησίας κλειδαμπαρωμένες… όπως σε όλα τα βυζαντινά μνημεία του Ρεθύμνου… Μας αποζημίωσε όμως η  χαρά  της  φυσικής ομορφιάς που βρίσκεται γύρο  από  την Εκκλησία. Το σωζόμενο παρέκκλιση αποτελούσε ένα μέρος ενός μοναστηριού που κατέστρεψαν οι Τούρκοι κατά την εισβολή τους στην Κρήτη το 1646 “όταν κατέλαβαν το Ρέθυμνο” και τότε έσφαξαν τους μοναχούς. Σήμερα  κάτω από την εκκλησία  και δίπλα στον δρόμο οι κάτοικοι έχουν κάνει ένα μικρό πάρκο με πέτρινα καθίσματα και τεράστια πέτρινα τραπέζια, ανάμεσά τους υψώνεται μια  υπεραιωνόβια  τεράστια  βελανιδιά που απλώνει τα  κλαδιά της και  τη δροσερή σκιά της σε όλο το μικρό πάρκο. Στην άκρη του πάρκου βρίσκεται μια λιθόκτιστη βρύση με φυσικό τρεχούμενο   νερό. Σε απόσταση τριάντα μέτρων από τη  βελανιδιά βρίσκεται  ένα  βαθύ  ρυάκι  που  στην  κοίτη  του κυλά  τραγουδώντας  το  γάργαρο  και δροσερό νερό που αναβλύζει από  τις πηγές του Ψηλορείτη και του Κέδρου, όλο το ρυάκι σκεπάζεται από μεγάλα πλατάνια πλατύφυλλα δέντρα και κισσούς. Εκεί  στον  μικρό  επίγειο παράδεισο και πάνω στα πέτρινα τραπέζια απλώσαμε τα φαγητά μας για να γευματίσουμε. Στα ψιλά κλαδιά της βελανιδιάς  δεκάδες ίσως και εκατοντάδες πουλιά που δεν τα βλέπαμε αλλά τα ξεχωρίζαμε από τον ήχο των κελαϊδημάτων τους βάλθηκαν να  μας  τραγουδήσουν, μια μοναδικής ομορφιάς εαρινή συμφωνία. Ο ήχος ήταν μοναδικός και απερίγραπτος σαν μια  ουράνια  μελωδία και κάποιος αόρατος μαέστρος να  διεύθυνε αυτή την μαγική χορωδία. Αλλά ξάφνου ο μαέστρος δίνει σήμα και τα πουλιά σταματούν. Η μικρή  παύση- σιωπή ήταν  μοναδική… γιατί αμέσως ακούγεται ένας  απαλός ήχος  σαν να  έβγαινε από έναν μακρινό βιολοντσέλο που άρχισε να παίζει, ήταν το θρόισμα των φύλλων της βελανιδιάς ανακατεμένη με  την ανάσα του πράσινου δάσους και με  τους ήχους της ροής του νερού από  το  ρυάκι. Η ομορφιά και η αρμονία σε όλο της το μεγαλείο. Δεν άντεξα στον πειρασμό και ένα μικρό τηλέφωνο μαγνητόφωνο προσπάθησα να γράψω ένα κομμάτι από αυτή τη μοναδική εαρινή συμφωνία των πουλιών. Το  ήθελα να  το  έχω  για  ανάμνηση  στις  κρύες  ημέρες  του  χειμώνα….. Φύγαμε με κρύα καρδιά από αυτό το μικρό παράδεισο  Η επόμενη  προγραμματισμένη επίσκεψή μας είναι μια άλλη εκκλησία του  Αγίου Ιωάννη  Λαμπιώτη που βρίσκεται  έξω  απ το χωριό αλλά  στο δρόμο προς το Σπήλι. Ο δρόμος προς αυτή την εκκλησία ήταν κατεστραμμένος και ήταν δύσκολο να επισκεφτούμε την εκκλησία  του  προορισμού μας. Βρήκαμε όμως μια νεότερη εκκλησία  κοντά σε ένα πάρκο  με  πλατάνια, κι αποφασίσαμε να πάμε. Μια    πέτρινη σκάλα μας οδηγούσε ψηλά σε δύο  τεράστια πλατάνια που από τις ρίζες τους  ανέβλυζαν κρύα και γάργαρα νερά από  πηγές του Ψηλορείτη που στη ροή του  σχηματίζουν  γραφικές  λιμνούλες. Οταν  γυρίσαμε να δούμε τον  κάμπο το θέαμα ήταν καταπληκτικό και μοναδικό  παντού όπου  κοιτούσες  έβλεπες το πράσινο να κυριαρχεί. Εκεί βλέπεις σπαρτά  να  πρασινίζουν, αλλού  σπαρτά  να  κιτρινίζουν,  παρακάτω θερισμένα χόρτα, και  αλλού  ένα  κατακίτρινο  χαλί  από  λουλούδια,  κάπου  ανάμεσα  στα  χόρτα  έβλεπες    πρόβατα  να  βόσκουν και  άκουγες  μέσα  στη  σιωπή του  τοπίου τον  ήχο  των  κουδουνιών   ανακατεμένα τα  γαυγίσματα των  σκύλων  και τα  σφυρίγματα  των  βοσκών.  Στο  βάθος και  ανατολικά  υψώνεται σαν  τοίχος η  θολή  σκιά  του  Ψηλορείτη με το  χιόνι   να  βάφει  με το  άσπρο  χρώμα του τις χαράδρες  και  τις  πλαγιές  του, και  λιώνοντας  να  γίνεται  γάργαρο  νερό   και  να  δημιουργεί  ρυάκια  και  πηγές   και αυτές  βρύσες  και  μικρές  λιμνούλες  που ποτίζουν με  το  δροσερό νερό  τους όλους τους  ανθρώπους,  τα   όλα τα ζωντανά,  και  όλα των  δέντρων  της  κοιλάδας. Φύγαμε  από  το  χωριό  γεμάτοι  φωτογραφίες  και  εικόνες  μοναδικής  ομορφιάς.

Βιβλιογραφία:
Κρήτη 2ος τόμος ΣΤ.Σπανάκη Φώτ. από Anna  Talman
CANDIA VENEZIANA  M.Buonsanti-A.Galla
Βενετικά  μνημεία της  Κρήτης G.Gerola
Εγκυκλοπαίδεια:Πάπυρος-Larousse-Britannika