Η κυβέρνηση με το νέο νομοσχέδιο, επεχείρησε να μετατρέψει τη «Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας» σε «Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων», επιταχύνοντας την παραχώρηση της διαχείρισης του νερού και των αστικών αποβλήτων στους επιχειρηματικούς ομίλους.
Έγινε προσπάθεια δηλαδή να προσαρμόσει το πλαίσιο λειτουργίας της εγχώριας αγοράς, στις κατευθύνσεις της ΕΕ για τη «ρύθμιση της υδατικής πολιτικής», σύμφωνα με τα αντίστοιχα πρότυπα για την απελευθερωμένη αγορά Ενέργειας.
Άμεσα θα υπάρξουν δραματικές επιπτώσεις για τον λαό. Αφενός θα κληθούμε να χρυσοπληρώσουμε την αύξηση της τιμής του νερού. Απ’ την άλλη, η ποιότητα του νερού και οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον θα βρίσκονται σταθερά στη ζυγαριά κόστους – οφέλους, υπό τη δαμόκλειο σπάθη της κερδοφορίας του κεφαλαίου που θυσιάζει την υγεία και την ασφάλεια στον βωμό του κέρδους. Η πρόσβαση του λαού στο δίκτυο θα είναι στα χέρια των επιχειρηματικών ομίλων που δεν θα διστάζουν να κόβουν το νερό σε φτωχά νοικοκυριά με χρέη όπως κάνουν σήμερα η ΕΥΔΑΠ ΑΕ και η ΕΥΑΘ ΑΕ αλλά και τοπικά εδώ στα Χανιά, ΔΕΥΑΒΑ.
Συνολικά στην Ελλάδα, η υλοποίηση της πολιτικής της ΕΕ για ιδιωτικοποίηση του νερού μετρά πάνω από δύο δεκαετίες. Το σύνολο των κυβερνήσεων προχώρησε σε ευθυγράμμιση του νομοθετικού πλαισίου με την ευρωπαϊκή Οδηγία – πλαίσιο απ’ την οποία απορρέουν: Η εμπορευματοποίηση του νερού και της χρήσης του, με εκτόξευση των τιμολογίων, η παραχώρηση των σχετικών υποδομών και των εργασιών συντήρησης δικτύου, ο δραστικός περιορισμός της διάθεσης του νερού στον αγροτικό τομέα και η επιθετική προώθηση της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας των επιχειρήσεων ύδρευσης.
Με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, το 1999 ξεκινά ο διαχωρισμός των υποδομών (ΕΥΔΑΠ Παγίων) που παρέμειναν στο κράτος και της διανομής που πέρασε στις Ανώνυμες Εταιρείες ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, οι οποίες εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο.
Χαρακτηριστικές είναι οι εξελίξεις που δρομολόγησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ειδικότερα η μεταφορά των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο το 2016 και η περιβόητη ΚΥΑ τιμολόγησης του νερού το 2017, που ουσιαστικά αποτύπωνε το νερό – εμπόρευμα με άμεσους οικονομικούς όρους, καθώς υπολόγιζε την τιμή του νερού με βάση την κερδοφορία του επενδυμένου κεφαλαίου. Μάλιστα, πλευρές της ΚΥΑ αυτής ακυρώθηκαν με πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ το φθινόπωρο του 2022. Τα σημερινά προεκλογικά κροκοδείλια δάκρυα του ΣΥΡΙΖΑ δεν παραγράφουν τις βαριές κυβερνητικές του ευθύνες στην ταχύτερη προώθηση της εμπορευματοποίησης του νερού.
Για παράδειγμα, στην ΕΥΔΑΠ οι ιδιώτες επενδυτές κατέχουν το 38,67%, ενώ παραμένει στο κράτος το 61,33% άμεσα ή έμμεσα μέσω του ΤΑΙΠΕΔ. Σημαντικά μετοχικά πακέτα των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ πέρασαν στα χέρια επιχειρηματικών κολοσσών, όπως του αμερικάνικου ομίλου «Paulson» (στην ΕΥΔΑΠ) και της γαλλικής «Suez» (στην ΕΥΑΘ). Ταυτόχρονα παραμένει και επεκτείνεται η κερδοφόρα παραχώρηση τμημάτων των υπηρεσιών σε κορυφαίους επιχειρηματικούς ομίλους όπως το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας. Η πορεία αυτή για τους εργαζόμενους συνοδεύτηκε από επίθεση στα δικαιώματα τους, με αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, με μείωση του προσωπικού.
Το νομοσχέδιο της ΝΔ με τη συγκρότηση της «Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων» στοχεύει στη «ρύθμιση» της αγοράς για τους παρόχους ύδρευσης/αποχέτευσης και άρδευσης. Πλέον υπάρχει η πείρα από την λειτουργία τέτοιων αντίστοιχων Αρχών, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων που πρόσφατα μετρήσαμε θύματα στις ράγες, όπως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας όπου έχουμε μετρήσει θύματα απ’ το κρύο.
Οι πραγματικοί στόχοι
Η αγορά περιλαμβάνει τόσο τις Ανώνυμες Εταιρείες (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ) όσο και τις συνολικά 126 Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) αλλά και τους πάνω από 450 Γενικούς (ΓΟΕΒ) και Τοπικούς (ΤΟΕΒ) Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων. Η προωθούμενη ένταξη του νερού στην ανανεωμένη ανεξάρτητη «ΥπερΑρχή»:
• Ενισχύει και ολοκληρώνει το θεσμικό πλαίσιο της ήδη συντελεσμένης εμπορευματοποίησης του νερού με γενίκευση της εφαρμογής συγκεκριμένων ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων για την κοστολόγηση και τιμολόγηση συνολικά των υπηρεσιών ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης. Δηλαδή εφαρμόζεται το λεγόμενο «Κοινοτικό κεκτημένο» όπου λειτουργεί με βάση την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Για να προχωρήσει μια «πράσινη», δήθεν οικολογική ληστεία του λαϊκού καταναλωτή.
• Επιταχύνει την πορεία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Αυτό το σκοπό εξυπηρετεί ο διακηρυγμένος στόχος για «συνενώσεις ή συγχωνεύσεις των παρόχων υπηρεσιών ύδατος», οι οποίες πραγματοποιούνται με μοχλό πίεσης τη στέρηση χρηματοδότησης (με τη μορφή δανείων, επιδοτήσεων, κοινοτικών προγραμμάτων) λόγω μη συμμόρφωσης με αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης της διαχειριστικής τους ικανότητας και με τα εξαντλητικά πρόστιμα που τους επιβάλλονται. Επιπλέον, στην ίδια κατεύθυνση πιέζουν τα αυστηρά προαπαιτούμενα που τους επιβάλλονται για τον έλεγχο των οικονομικών τους δεδομένων, της κατάστασης των υποδομών, της ποσότητας και ποιότητας των αποθεμάτων. Προαπαιτούμενα που για να καλυφθούν απαιτούνται επενδύσεις, οικονομικές και τεχνικές δυνατότητες που μόνο οι ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ διαθέτουν, προδιαγράφοντας έτσι την απορρόφηση των ΔΕΥΑ απ’ αυτές.
• Ανοίγει τον δρόμο για να προχωρήσει ταχύτερα η είσοδος επιχειρηματικών ομίλων στη διαχείριση νερού άμεσα ή μέσω συμβάσεων παραχώρησης σε περιοχές που εξυπηρετούνται από σχετικά μικρές ΔΕΥΑ. Άλλωστε οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι δραστηριοποιούνται εδώ και χρόνια στην εκτέλεση μεγάλων έργων για λογαριασμό των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ.
Συγκαλύπτουν την ενίσχυση των ομίλων κάτω απ’ την επίκληση της περιβαλλοντικής προστασίας
Η ΕΕ και οι αστικές κυβερνήσεις διατείνονται ότι η πολιτική τους για το νερό στοχεύει στη διασφάλιση επαρκούς ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας υδατικών πόρων. Η αστική διαχείριση εξαντλείται στην προστασία των σημερινών διαθέσιμων υδάτινων πόρων που φθίνουν, ενώ αντίθετα συνεχώς διευρύνονται οι κοινωνικές ανάγκες χωρίς να διασφαλίζεται η αύξηση της προσφοράς νερού στο μέλλον.
Η επίκληση της προστασίας του περιβάλλοντος κατά την τιμολόγηση του νερού είναι υποκριτική, καθώς υπάρχουν επιστημονικές και τεχνολογικές λύσεις που μπορούν να εξασφαλίσουν εξοικονόμηση στην κατανάλωσης, χωρίς την αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής και χωρίς την επιβάρυνση της λαϊκής κατανάλωσης.
Υπάρχει σήμερα η τεχνική δυνατότητα ανακύκλωσης του χρησιμοποιούμενου νερού, με διαχωρισμό των χρήσεών του, υπάρχουν συστήματα ελαχιστοποίησης της κατανάλωσης του νερού οικιακής χρήσης και συστήματα περισυλλογής βρόχινου νερού, υπάρχουν μέθοδοι άρδευσης για την συντήρηση συνολικά του δικτύου διανομής, για δασονομικά – φυτοτεχνικά έργα και αναδασώσεις. Ωστόσο η κοινοτική πολιτική δεν ιεραρχεί ούτε τα τεχνικά έργα και τον εμπλουτισμό υπόγειων και επίγειων υδροφορέων, ούτε την αναγκαιότητα προστασίας των δασών που συμβάλλουν καθοριστικά σε αυτό.
Είναι απατηλή η αντιπαράθεση της κυβέρνησης της ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ για τη διατήρηση του κρατικού ελέγχου στο εμπόρευμα νερό. Καθώς η ουσιαστική ιδιωτικοποίηση μπορεί να υλοποιείται απ’ την «πίσω πόρτα» μέσω των Συμπράξεων κρατικών δημοτικών επιχειρήσεων με ιδιωτικούς ομίλους, οι οποίοι αναλαμβάνουν, άμεσα ή έμμεσα, τα πλέον κερδοφόρα τμήματα των υπηρεσιών νερού.
Στα πλαίσια της καπιταλιστικής αγοράς, ακόμα και αν το κράτος διατηρεί τον έλεγχο του 51% μιας επιχείρησης, αυτή δεν μετατρέπεται σε λαϊκή περιουσία. Η διοίκησή της δεσμεύεται να διασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή κερδοφορία των μετόχων της, ενώ με τις εργολαβίες χρηματοδοτεί αδρά τους ομίλους που κατασκευάζουν και λειτουργούν έργα υποδομής. Για να παραμένει κερδοφόρα πρέπει να εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζόμενων της και να επιβαρύνει τον λαϊκό καταναλωτή, όπως αποδεικνύει η πείρα απ’ τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑΠ, τον ΟΣΕ.
Θέση μάχης στο πλευρό του ΚΚΕ. Η διέξοδος στην πάλη για τη συνολική ανατροπή
Το ΚΚΕ επιμένει ότι το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και δεν μπορεί να αποτελεί εμπόρευμα. Οι δυνάμεις του πρωταγωνιστούν στους αγώνες ενάντια στην πολιτική της ΕΕ για την πλήρη εμπορευματοποίηση του νερού και τις ιδιωτικοποιήσεις, για τη διασφάλιση φθηνού, ελεγμένου, ποιοτικού νερού για τον λαό, για την άμεση υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομής, αύξηση των διαθέσιμων αποθεμάτων νερού με κατάλληλα έργα, για την εξασφάλιση της επάρκειάς του, χωρίς χαράτσια στην αγροτική παραγωγή.
Δυναμώνουμε την πάλη για δραστική μείωση των τιμολογίων, για να μην υπάρξει καμιά διακοπή νερού στα λαϊκά νοικοκυριά. Για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, την κατάργηση των εργολάβων.
Επιπλέον όμως, το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που φωτίζει έναν διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης όπου το νερό θα είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα:
Η διαχείριση του νερού προς όφελος του λαού και με σεβασμό, παράλληλα, στο περιβάλλον, προϋποθέτει απαλλαγή από τους νόμους της αγοράς και του καπιταλιστικού κέρδους. Νερό, μονάδες επεξεργασίας, δίκτυα, άρδευση, αποχέτευση, να γίνουν κοινωνική κρατική ιδιοκτησία.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ενιαίος κρατικός φορέας νερού θα διαχειρίζεται το σύνολο των υδατικών πόρων, θα προχωρά στο σύνολο των αναγκαίων έργων υποδομής και θα συνεργάζεται με την κρατική βιομηχανία παραγωγής αναγκαίου υλικού, με αποκλειστικό κριτήριο την ικανοποίηση των αναγκών του λαού για επαρκές, φθηνό, ασφαλές και ποιοτικό νερό.
Αυτές οι σύγχρονες διεκδικήσεις, θα δυναμώσουν όσο δυναμώνει η συμπόρευση με το ΚΚΕ, όσο ο λαός αποδυναμώνει τα κόμματα που εναλλάσσονται στις κυβερνητικές καρέκλες.
*O Δημήτρης Ανθούσης είναι υποψήφιος
βουλευτής του ΚΚΕ στα Χανιά και εκ νέου
υποψήφιος δήμαρχος Πλατανιά
