Περίεργος ο τίτλος κι άλλο τόσο ιδιαίτερο είναι το περιεχόμενο του σημερινού σημειώματος. Στην πραγματικότητα αυτό είναι το θέμα των παιχνιδιών που θα παίξω με παιδιά 8-12 ετών αύριο Πέμπτη στις 11 το πρωί στην Παιδική Βιβλιοθήκη στο Δημοτικό Κήπο.
Εκτός από τα παιχνίδια θα παιδιά θα ανακαλύψουν την έννοια της πιθανότητας, την αξία της ευέλικτης σκέψης και την πρακτική χρησιμότητα της στατιστικής.
Φυσικά δεν μπορώ να σας αποκαλύψω το είδος των παιχνιδιών επειδή θα χαθεί η μαγεία που κρύβει κάθε τι το πρωτόγνωρο και ανεξερεύνητο.
Στο σημείωμα θα υποστηρίξω την χρησιμότητα των παιχνιδιών στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και ιδιαίτερα της ικανότητας τους να λύνουν πρωτοφανέρωτα προβλήματα.
Ένα παιχνίδι την ημέρα
‘Αχ και να παίζαμε ένα διαφορετικό παιχνίδι την ημέρα…’
‘Κύριε θα έλθετε κι αύριο να παίξουμε…’.
Όταν ακούς τέτοιες φράσεις από 10χρονα παιδιά καταλαβαίνεις πόσο τους λείπει το διαφορετικό παιχνίδι.
Σήμερα το ιδανικό παιχνίδι περιέχει στοιχεία ενός προβλήματος που για να λυθεί απαιτεί να κινητοποιηθεί όλο το γνωστικό δυναμικό του παιδιού.
Επίσης, οι σύγχρονες παιγνιώδεις δραστηριότητες απαιτούν επικοινωνία και συνεργασία σε μικρές μικτές ομάδες συνομήλικων παιδιών.
Τέλος, τα παιχνίδια του “μέλλοντος” απαιτούν παρατήρηση, κριτική σκέψη και στοχασμό.
Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται οι θερινές δραστηριότητες των Παιδικών Βιβλιοθηκών εδώ κι αρκετά χρόνια. Παλαιότερα τέτοιες δραστηριότητες οργάνωναν φιλοπρόοδοι Χανιώτες στα Κέντρα Παιδικής Δημιουργίας. Σημειώνω ότι τα παιδιά επιθυμούν ποικιλία και πρόκληση στα παιχνίδια τους.
Πόση πρόκληση αντέχουν;
Το μυστικό της επιτυχίας ενός παιχνιδιού κρύβεται στην ύπαρξη κατάστασης ροής. Τι είναι αυτή;
Κατάσταση ροής είναι η ιδανική εμπειρία ή κατάσταση που θα ήθελαν όλοι να επικρατεί σε ένα παιχνίδι ή σε μια αίθουσα διδασκαλίας.
Είναι η ευχάριστη κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά όταν σας παραπονιούνται ότι πέρασε κιόλας η ώρα κι είναι απρόθυμα να φύγουν.
Είναι η ήρεμη κατάσταση στην οποία όλοι είναι τόσο αφοσιωμένοι με την εργασία τους ή το παιχνίδι τους που δεν ενδιαφέρονται για τίποτα άλλο. Την κατάσταση ροής τη ρυθμίζει ο συντονιστής του παιχνιδιού ή ο ενήλικας που προσέχει τα παιδιά.
Ας δούμε τι κάνει με λίγα λόγια:
✓Ενεργοποιεί την προηγούμενη γνώση ή εμπειρία που έχουν τα παιδιά σχετικά με το παιχνίδι ή με το υπονοούμενο θέμα του.
✓Χρησιμοποιεί πολλές διαφορετικές τεχνικές για να πετύχει αυτή την ενεργοποίηση με επικρατέστερη “τον καταιγισμό ιδεών”.
Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει σε κάθε παιδί να συμμετέχει στη συζήτηση χωρίς να του γίνεται κανενός είδους κριτική.
✓Ο συντονιστής οφείλει να χρησιμοποιεί μικρές κατανοητές φράσεις για να μην επιβαρύνει υπερβολικά τη μνήμη εργασίας των παιδιών.
✓Στην αρχή του παιχνιδιού ενθαρρύνει την κάθε ομάδα και προβλέπει ότι όλοι θα τα καταφέρουν. Με τον τρόπο αυτό σηματοδοτεί την αρχή μιας αυτοτελούς εμπειρίας για το κάθε παιδί.
✓Ενθαρρύνει συνεχώς λέγοντας τους “Πάτε καλά, συνεχίστε…’’.
✓Ο συντονιστής έχει καθήκον να ισορροπεί την δραστηριότητα ανάμεσα σε 2 καταστάσεις που κανένας δεν επιθυμεί. Αυτές είναι η βαριεστιμάρα και η ανυπέρβλητη πρόκληση που προκαλεί άγχος.
✓Φυσικά οφείλει να προάγει την αυτό-βελτίωση βάζοντας χρονικά όρια για κάθε τμήμα του παιχνιδιού.
✓Φροντίζει ώστε η δυσκολία του παιχνιδιού να είναι λίγο πιο πάνω από το επίπεδο τους. Ο λόγος; Μα για να διευρύνουν την αυτόνομη ανάπτυξη τους..
✓Στο τέλος του παιχνιδιού, επαινεί όλους ομαδικά, κι αξιολογεί θετικά την προσπάθεια τους. Με αυτό τον τρόπο ο συντονιστής ενός παιχνιδιού σηματοδοτεί το τέλος μιας μοναδικής αυτοτελούς εμπειρίας.
Τα παραπάνω είναι μέρος της διάλεξης μου ‘Εκπαιδευτικός-σκηνοθέτης’.
Λογική ή φαντασία;
Συνήθως τα παιχνίδια ισορροπούν ανάμεσα στη λογική και τη φαντασία, με τις αντίστοιχες φάσεις τους να εναλλάσσονται. Στο ένα από τα δύο αυριανά μας παιχνίδια θα κυριαρχήσουν η λογική – λόγω μαθηματικών- η παρατήρηση, η σύγκριση στοιχείων, η διορθωτική παρέμβαση και το συμπέρασμα.
Στο τέλος οι ομάδες θα βγάλουν και το στατιστικό τους αποτέλεσμα.
Στο δεύτερο μας παιχνίδι θα χρησιμοποιήσουμε τα μαθηματικά για να ανατρέψουμε μια εκ πρώτης όψεως λογική συμπεριφορά παικτών σε ένα παιχνίδι πρόβλεψης. Δεν σας λέω κάτι περισσότερο για να μην αποκαλύψω το είδος των παιχνιδιών.
Συμπερασματικά
Κάθε παιγνιώδης δραστηριότητα οφείλει να κινητοποιεί πολλά διαφορετικά στοιχεία σε κάθε παιδί.
✓Τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται, να υποχωρούν και να μιμούνται στρατηγικές.
✓Τα παιδιά εξοικειώνονται στο δημιουργικό άγχος, στην αντοχή και στην απόρριψη των άσχετων πληροφοριών ή προτάσεων.
✓Κάθε παιδί διευρύνει τη βάση των γνώσεων του.
✓Τα παιδιά μαθαίνουν ότι η επιτυχία στη λύση ενός παιγνιώδους προβλήματος δεν είναι αυτόματη. Απαιτείται επιμονή και πολλές προσπάθειες.
✓Σπουδαιότερο δίδαγμα είναι ότι σημαντικός παράγοντας στη μάθηση, στη λύση προβλημάτων και στην κατάκτηση στόχων είναι η δεκτική ευέλικτη στάση τους.
Τα παραπάνω οφέλη βοηθούν το παιδί να αναπτύξει τη μνήμη εργασίας του σε ένα χαλαρωτικό περιβάλλον.
