Οι τελευταίες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 25 Μαΐου 2014 έδωσαν ένα μήνυμα: Η κρίση που βιώνουμε δεν είναι μόνο κρίση οικονομική, αλλά και κρίση αξιών, ήθους και νοοτροπίας. Ισως να αμφισβητήθηκε το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, που με τόσες ευοίωνες προοπτικές δομήθηκε από τον Σούμαν, τον Σπινέλι, τον Αντενάουερ κ.ά. και να τίθεται, εν αμφιβόλω, η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής της, αλλά παραμένει πάντα σταθερή στην αξία της αλληλεγγύης.
Η αρχή της αλληλεγγύης ήταν από τη γέννηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης η κινητήρια δύναμή της. Από την κοινή παραγωγή άνθρακα και Χάλυβα στις στάχτες του Β’ Πολέμου ως τις αναδιανεμητικές πολιτικές μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων και τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, οι Συνθήκες δημιουργίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) αποτελούν τις βασικές πηγές του δικαίου της.
Ακόμα και στη δυσκολότερη στιγμή της οικονομίας, όταν πολλά κράτη – μέλη έφθασαν στην άκρη του γκρεμού, η στήριξη και η αλληλεγγύη των εταίρων απέτρεψαν την κατάρρευση και εγγυήθηκαν τη συνοχή του συνόλου. Για όσους έχουν αμφιβολίες για αυτό, αρκεί να υπενθυμίσουμε την εμφάνιση -στις Χώρες που συνεισφέρουν βοήθεια- εθνικιστικών, μισαλλόδοξων, ακραίων δυνάμεων με μοναδικό στόχο να δυναμιτίσουν τους μηχανισμούς ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Σε συνδυασμό και με τις μεγάλες, ιστορικές προσπάθειες δημοσιονομικής προσαρμογής στις χώρες που δέχθηκαν τη στήριξη, αποδείχθηκε ακόμα μια φορά ότι ο δρόμος της αλληλεγγύης αν και δύσκολος, αποδίδει. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα.
Μιλάμε πλέον για το «Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης» (ΣΕΣ) αντί του «Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς» (ΕΣΠΑ). Η αλλαγή δεν είναι απλώς τεχνική. Δείχνει ότι στη νέα προγραμματική περίοδο οι συνέργειες με την Ε.Ε. για την ανάπτυξη θα έχουν βάση εταιρικότητας, αλληλεγγύης, συνυπευθυνότητας και δεν θα είναι απλώς ταμειακή! Μετά από τριάντα χρόνια συμμετοχής της Ελλάδος στην Ε.Ε., αλλά και ως συνέπεια της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης που κλόνισε τη Χώρα τα τελευταία χρόνια, το μοντέλο ανάπτυξης αλλάζει.
Η νέα οικονομία γεννά νέες προτεραιότητες. Οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις αυτή τη φορά θα κατευθυνθούν προς τους ανθρώπους, τα μυαλά, την επιχειρηματικότητα και τους φυσικούς πόρους. Η εποχή των κατασκευών, της ασφάλτου και του τσιμέντου έχει κατά βάση παρέλθει!
Η εφαρμογή του νέου Σχεδίου συνοδεύεται από σημαντικές καινοτομίες που δεν θα πρέπει να υποτιμηθούν. Από την στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης, τις εκ των προτέρων αιρεσιμότητες και τη σύνδεση με το ευρύτερο δημοσιονομικό πλαίσιο, ως τη νέα αρχιτεκτονική στις δομές, τον ρόλο και τη λειτουργία διαχειριστών και δικαιούχων, αλλά και τον πολυταμειακό χαρακτήρα των περισσότερων προγραμμάτων, το ΣΕΣ αποτελεί ένα νέο πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Στο ερώτημα “ποια Ευρώπη θέλουμε” θα πρέπει πρώτα να απαντήσουμε «ποια κοινωνία θέλουμε» και ειδικότερα «ποια Κρήτη επιθυμούμε να έχουμε». Η νέα πραγματικότητα μας επιβάλλει να προσδιορίσουμε επακριβώς το μέλλον της Μεγαλονήσου σε σχέση με τον κόσμο. Για τον λόγο αυτό η πρότασή μας είναι όλοι οι πνευματικοί φορείς του τόπου και με την πρωτοβουλία της ίδιας της Περιφέρειας να αναζητήσουμε το νέο μοντέλο ανάπτυξης του νησιού με επίκεντρο προβληματισμού τον άνθρωπο. Είμαστε βέβαιοι, ότι η Περιφέρεια θα ανταποκριθεί άμεσα στην πρόταση αυτή και θα συμβάλει τα μέγιστα στην υλοποίησή της.
* γενικός διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης
