«Αεί το βέλτιστον ήθος»
(Αριστοτέλης)
Σεπτέμβριος: Αρχή φθινοπώρου. Αρχή εκκλησιαστικού έτους (γι’ αυτό γράψαμε σχετικά στα “Χανιώτικα νέα” της 2/9/08) και αρχή νέου σχολικού έτους.
Γι’ αυτά τα παραπάνω πολλά έχουν γραφτεί και πολλά ειπωθεί. Για το τελευταίο, που είναι και το αντικείμενο του γραπτού μας αυτού, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι, πέρα από τα “εγκώμια”, τις κορώνες, ιδίως των εκάστοτε κρατούντων, πρόκειται για ένα διαχρονικά αθεράπευτο σώμα.
Η παιδεία έχει καταντήσει ένα μόνιμο πειραματόζωο και κάθε (συνήθως άσχετος) λεγόμενος “υπουργός Παιδείας” έρχεται ως “σωτήρας” (!)
Τα δε “θαύματα” αυτών των “σωτήρων” τα βλέπουμε στα χάλια των σχολείων μας και των τριών βαθμίδων. Αφήνουμε τις καταλήψεις και τον ξεπεσμό των Ανωτάτων και Ανωτέρων Εκπ/κών Ιδρυμάτων…
Από την πολυετή εκπαιδευτική μας διακονία είμαστε μάρτυρες από την αρχή της δεκαετίας του 1960 με την αμετάβλητη δυστυχώς ακόμα κατάσταση ενός πράγματι δράματος που λέγεται “Ελληνική Παιδεία”. Ποιοι είναι οι αίτιοι, είναι τοις πάσι γνωστό.
Ανάμεσα στα αίτια, καθ’ ημάς το πρώτιστον, είναι η έλλειψη ήθους, με πρώτους τους εκάστοτε, κατ’ ευφημισμόν υπευθύνους και επαγγελματίες “σωτήρες” της Παιδείας! Ενα ήθος που πρέπει να πηγάζει πρώτα από την κεφαλή (εξουσία) και να διαχέεται στους κατά ιεραρχία επομένους και φυσικά, στη μαθητιώσα ή φοιτητιώσα νεολαία.
Αυτό το ήθος μας λείπει. Αυτό πρώτα από όλα από κονδύλια, στέγαση, εξοπλισμό (ανθρώπινο και τεχνικό) και λειτουργία του σχολείου. Γι’ αυτό όπως βάλαμε πριν την αρχή του γραφτού μας, ο μέγας Αριστοτέλης παράγγελνε και παραγγέλνει: «Αεί το βέλτιον ήθος», δηλ. πάντα το καλύτερο ήθος να επιζητείς.
Λόγω επικαιρότητος και με συγκινησιακές αναμνήσεις των μαθητικών, φοιτητικών και εκπαιδευτικών μας χρόνων διάβασα παλαιά και πρόσφατα δημοσιεύματα για την Παιδεία. Πιο πολύ στάθηκα στο άρθρο κ. Αλεξάνδρου Δημητροπούλου, φιλολόγου – γυμνασιάρχη, με τίτλο “Σχολικό έτος και σχολικό ήθος” που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Πληροφόρηση”, βόλος Σεπτέμβριος 2004, το οποίο μεταφέρω στους αγαπητούς μας αναγνώστες, αφιερωμένο με τιμή και αγάπη στους εκπαιδευτικούς και μαθητές.
«Με την έναρξη του σχολ. έτους, αρχές κάθε Σεπτέμβρη, θαρρείς πως μια διαφορετική αίσθηση της πραγματικότητας συνέχει ολόκληρη σχεδόν την κοινωνία μας. Η ελληνική οικογένεια, ιδιαίτερα αυτή που έχει σχολιαρόπαιδα, επικεντρώνει το ενδιαφέρον της κατ’ αποκλειστικότητα -δίκην εποχιακού συνδρόμου- στα της σχολικής (ου μην αλλά και της παρα-σχολικής) προετοιμασίας των παιδιών, ενώ πολλοί γονείς αναλώνονται κυριολεκτικά σε αγορές που έχουν σχέση με βιβλία και τετράδια (και τα συγγενή τους συμπληρώματα), αλλά και με ό,τι συναφές προβάλλει το σύγχρονο καταναλωτικό πρότυπο, από περιττά – φιγουράτα παραγεμίσματα της μαθητικής σάκας έως τους μοδάτους -και ακριβοπληρωμένους- συνδυασμούς “σχολικής” ένδυσης και υπόδησης.
Από την άλλη, πολύς ο λόγος τελευταία για τα ανανεωμένα σχολικά προγράμματα και τις καινοτόμες δράσεις στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, για τον πρωτοφανή εμπλουτισμό της υλικοτεχνικής υποδομής των εκπαιδευτηρίων μας, για ενισχυτικές πρακτικές που αυξάνουν τη μαθητική επίδοση, ακόμη και για άσκηση κοινωνικής μέριμνας μέσω της μαθητικής διαδικασίας (βλέπε ολοήμερα σχολεία). Με ένα λόγο, για “εκσυγχρονισμό” του εκπαιδευτικού συστήματος. Και όμως…
Καλοδεχούμενα όλα αυτά και αναγκαία κατά περίπτωση, ως πρακτικής φύσεως μέσα και εργαλεία, αλλά όχι και επαρκή για τον ποιοτικό προσδιορισμό και τη λειτουργική έκφραση μιας σχολικής μονάδας. Αρκετές προϋποθέσεις που έχουν θεμελιακή σχέση με το όλο παιδευτικό, παιδαγωγικό (όχι μόνο μαθησιακό), αλλά και ψυχολογικό κλίμα ενός σχολείου αυτό που θα το ορίζαμε ως “σχολικό ήθος”.
Ενα είδος που (θα έπρεπε να) καλλιεργείται από τον έμφυτο αποκλειστικά παράγοντα της σχολικής ζωής -όχι απλώς του ωρολογίου προγράμματος- κατά προτεραιότητα δηλαδή από το “πρόσωπο” (ως εικόνα Θεού) του ίδιου του δασκάλου.
Και υπάρχουν δείγματα γραφής, που οδηγούν, αν μη τι άλλο, σ’ έναν γόνιμο προβληματισμό επί του πρακτέου. Οπως όλα σχεδόν τα Γυμνάσια και Λύκεια, σήμερα, έχουν οικειοποιηθεί την επανάσταση των νέων τεχνολογιών και είναι δεδομένη η πρόσβασή τους στο Διαδίκτυο. Δεν εκπέμπουν όμως, όλα και το ανάλογο “σχολικό ήθος”! Ολο και περισσότερα σχολεία αποκτούν βιβλιοθήκες ή εξοπλίζονται με παραπλήσιο υποστηρικτικό υλικό. Πόσα όμως από αυτά μπορούν να υπερηφανευτούν και για το “σχολικό ήθος” τους;
Σημαντικά κονδύλια διατίθενται για την ανέγερση εντυπωσιακών εκπαιδευτηρίων. Πόσα όμως δεν μεταμορφώνονται, εν ριπή οφθαλμού, σε αντιαισθητικά και απαίσια εκτρώματα (από “φανατικούς” στους οποίους, υποτίθεται, ανήκουν)! Απουσία “σχολικού ήθους” – παρουσία απολίτιστου πρακτικισμού και ψυχικής κενότητας.
Για να επανέλθουμε στην αφετηρία μας και να… είμαστε δικαιότεροι. Δεν είναι ασφαλώς μοναδικός, αν και βαρύνων, ο ρόλος του εκπαιδευτικού (ατομικά ή συλλογικά) στα της διαμόρφωσης “σχολικού ήθους”. Ερωτήματα απευθύνονται και σε άλλους “γειτνιάζοντες” στο πρόβλημα παράγοντες.
Ποιο όραμα Παιδείας, για παράδειγμα, έχει η πολιτεία μας; Με ποιους τρόπους (και ποιο έμψυχο δυναμικό) οι εντεταλμένοι εκπαιδευτικοί φορείς υπηρετούν τις διαχρονικές αξίες της ελληνικότητάς μας; Ποιοι και πώς αναδεικνύουν (αν το κάνουν) τον αδαπάνητο θησαυρό της Ορθόδοξης παράδοσής μας; Πόσο υπεύθυνα δρουν οι πολιτικοί σχηματισμοί στον τόπο μας; Τι πρωτοβουλίες αναλαμβάνει η Εκκλησία μας (όπως αυτό συμβαίνει, εδώ και αρκετά χρόνια, στην τοπική μας Ι. Μητρόπολη) στο πλαίσιο του παιδευτικού της ρόλου; Πόση αποδοχή έχει η πραγματική μόρφωση (όχι η χρησιμοθηρική γνώση) από τη σύγχρονη -αλλά και τόσο αλλοτριωμένη- ελληνική οικογένεια; Σε τι ελπίζει, μέσω του σχολείου, ο νέος σήμερα, πώς επηρεάζεται και κυρίως, ποιους εμπιστεύεται;
Είναι μερικά ανοιχτά ερωτήματα που ζητούν επειγόντως απάντηση. Υπεύθυνη, πειστική και με τόνο αυτοκριτικής από εκείνους που έχουν χρέος να απαντήσουν. Διαφορετικά θα περιμένουμε στις προετοιμασίες του Σεπτέμβρη. Και μόνον!».
*θεολόγος – τ. λυκειάρχης
