«Οι κρίσεις, οι αναταραχές κι οι ασθένειες δεν προκύπτουν τυχαία. Μας χρησιμεύουν ως δείκτες για να διορθώσουμε μια τροχιά, να διερευνήσουμε νέους προσανατολισμούς, να βιώσουμε μια άλλη πορεία ζωής»
[Carl G. Jung, Ελβετός Ψυχίατρος και Ψυχαναλυτής, 1875-1961]
ΔΕΝ μας στοιχίζει τόσο το remake του περιορισμού στο σπίτι, με το αναγκαστικό “κατέβασμα ρολών”, την τηλεργασία, τα sms εξόδου, την τηλεκπαίδευση, τα επιδόματα επιβίωσης, την ελαχιστοποίηση των εξόδων, όσο το ταρακούνημα του ψυχισμού μας με τα πολυπληθή κρούσματα, τους θανάτους και τη βίαιη αλλαγή της ζωής μας. Ατιμετωπίζουμε έναν ασύμμετρο θανατηφόρο ιό που δεν ξέρουμε πότε, πού, ποιον και πώς θα χτυπήσει: μετράμε χιλιάδες νεκρούς σε παγκόσμιο επίπεδο, η δε απειλή του εγγίζει “κάστες” θεωρούμενες άτρωτες (εκπρόσωποι πολιτικής, Εκκλησίας).
ΖΩΝΤΑΣ σε κοινωνίες ανθρώπων, έχουμε θετικές αλλά και αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις μας. Η πολυθρύλητη παγκοσμιοποίηση που επικράτησε από τα τέλη του περασμένου αιώνα, έχει μεν ευεργετήματα (ταχύτατη μετάδοση τεχνολογίας και πληροφορίας) αλλά και ατυχήματα (ταχύτατη εξάπλωση μιας πανδημίας).
ΣΥΝΕΠΩΣ, ο “εξυπνακισμός” ορισμένων ατόμων, κυβερνήσεων και παρατάξεων (εν Ελλάδι) να παραδεχθούν μια οδυνηρή πραγματικότητα, δυστυχώς επιστρέφει σε όλους μας ως μεγαλύτερη εξάπλωση της πανδημίας. Ο δε αδιάψευστος αριθμός των νεκρών που ξεπέρασε ήδη το ένα εκατομμύριο τριακόσιες πενήντα χιλιάδες είναι αμείλικτος μάρτυς του γεγονότος!
Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ κι ο σεβασμός της ύπαρξης του άλλου είναι προϋπόθεση για να υπερβούμε το εγώ μας. Επιπόλαιες (χωρίς επιχειρήματα) επιστημονικοφανείς συνωμοσιολογικές εμμονές δεν ωφελούν κανένα. Το ίδιο έχει συμβεί και στο παρελθόν, με άλλες πανδημίες, άλλα κυνηγητά “μαγισσών” και θεωρίες, αλλά πάντα με τα ίδια ολέθρια αποτελέσματα. Ένα άγνωστο κακό δεν το ξορκίζεις με “δήθεν”. Το πολεμάς με την επιστήμη και τη γνώση.
… ΑΠΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ άποψη ο εγκλωβισμός μας στο σπίτι, ναι, δημιουργεί συναισθήματα φόβου, απειλής και άγχους, επειδή είμαστε ασυνήθιστοι στο να ζούμε μέσα σε τέσσερις τοίχους. Η δε επανάληψή του πρώτου lockdown αυξάνει τις αρνητικές συμπεριφορές μας προς τους άλλους και στο σπίτι (ενδοοικογενειακή βία).
ΑΠΟ ευρωπαϊκή διαδικτυακή δημοσκόπηση στη διάρκεια του πρώτου εγκλωβισμού μας (confinement), που συμπεριέλαβε όλες τις ηλικιακές ομάδες (συμμετοχή 85.000 ευρωπαίων πολιτών), οι ερωτηθέντες εξέφρασαν ως πρώτο πρόβλημά τους την επιδείνωση της ποιότητας της ζωής. Την έρευνα οργάνωσε το “Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας”- (Eurofound). Σ΄αυτήν, το 16% απάντησε ότι αντιμετώπισε κατά μόνας την πανδημία, «συνεχώς ή κατά το μεγαλύτερο χρονικό διάστημά» της. Πριν ξεσπάσει ο Covid-19, το ποσοστό των “μοναχικών ατόμων” ήταν στο 6%. Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα περιοριστικά μέτρα κατέστησαν τους νέους, κάτω των 35, πιο μελαγχολικούς, καχύποπτους και μοναχικούς σε σύγκριση με τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα: το άγχος από τη στέρηση φίλων, συμμαθητών, γονέων και συγγενών αυξήθηκ στο 20% (από 4% που ήταν προηγουμένως). Ο δε βαθμός αισιοδοξίας έπεσε κάτω του μ.ό. στις χώρες που έχουν πληγεί βαριά (Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Ισπανία).
ΤΟ ΠΡΩΤΟ κύμα της πανδημία δεν έφερε την ανοσία, ούτε μας έκανε πιο ανθεκτικούς. Το ότι αισθανόμαστε αγανάκτηση για τον εκ νέου περιορισμό μας (reconfinement), θλίψη για το ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος “σωτηρίας” μας παρά μάσκα, αποστασιοποίηση και απομόνωση, είναι- από ό,τι λένε οι ψυχολόγοι-, υγιές σημάδι του ψυχισμού μας: αποδεικνύει ότι λειτουργούμε με ανακλαστικά! Λένε επίσης ότι το να αγωνίζεται κανείς εναντίον των αρνητικών συναισθημάτων του (“να τα πνίγει”) ή να προσπαθεί να τα διαχειρισθεί όπως-όπως, έχει ως συνέπεια την όξυνσή τους, αφού έτσι προστίθεται άγχος. Αντίθετα, εκείνοι που επινοούν “συνταγές ευφορίας” για να ξεπεράσουν ανώδυνα το δεύτερο κύμα, είναι αυτοί που αντιδρούν σωστά.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ πηγες δημιουργικότητας που μας ενδυναμώνουν σε περιόδους εγκλωβισμού. Όσοι μάλιστα έχουν την ικανότητα να αφήνουν ελεύθερο το μυαλό τους να “αλητεύει” εγκαταλείποντας στενόχωρες ή έμμονες ιδέες, αντιμετωπίζουν ηπιότερα την κατάσταση. Τούτο δεν σημαίνει ότι είναι αδιάφοροι, αφού κανείς δεν μπορεί να είναι αδιάφορος στο φάσμα του θανάτου. Η αφαίρεση είναι επίσης βασικός συντελεστής προστασίας του πνεύματος (“μη τρελαθούμε κι όλας”!).
ΩΣ ΣΩΤΗΡΙΕΣ δραστηριότητες προτείνονται:
-η ενασχόληση με τη βιβλιοθήκη του σπιτιού και τα βιβλία, ειδικά αυτά που δε διαβάσαμε.
-το φρεσκάρισμα ντουλαπών κι η τακτοποίηση ρούχων.
-το καθάρισμα της κουζίνας ή των ασημικών,
-η τακτοποίηση παλιών φωτογραφιών ή γραμματοσήμων.
-η ζωγραφική, η διακόσμηση, η χειροτεχνία
-το γράψιμο επιστολών (e-mail), ποιημάτων, διηγημάτων -κάτι που είναι λυτρωτικό.
-το παίξιμο παλιών επιτραπέζιων παιχνιδιών (παζλ, σόλο, σκάκι, τάβλι, ντάμα, χαρτιά κ.λπ.) καθώς και το λύσιμο σταυρολέξων/sudoku κ.λπ. Ή,
-τηλεφωνούμε συχνότερα σε γνωστούς, φίλους ή μοναχικά άτομα. -αφιερώνουμε χρόνο στα παιδιά, συζητούμε, παίζουμε.
-περπατούμε μισή ώρα την ημέρα, περιποιούμαστε τα λουλούδια στο μπαλκόνι ή τον κήπο.
-μαγειρεύουμε “εφευρίσκοντας” νέες συνταγές.
-συζητούμε μέσω fb ή κινητού για θέματα υγείας, σχέσεων, καινοτομιών,
-ανακαλύπτουμε ξανά τη μουσική…
ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ πως ορισμένα θέματα οξύνονται σε περιόδους οικονομικών ή υγιεινομικών κρίσεων. Ας πούμε το σεξ: είναι γνωστο πως οι κοινωνικές καταστάσεις επηρεάζουν το σεξ, αφού η πορεία τους είναι αμφίδρομη. Όταν σε μια κοινωνία κυριαρχεί θέμα επιβίωσης, για πολλούς το σεξ υποχωρεί, στους εμμονικούς εντείνεται, ενώ σε κάποιους κυριαρχεί μια ανηδονική κατάθλιψη. Είμαστε κοινωνικά όντα με αποτέλεσμα ο ψυχισμός μας να επηρεάζεται ανάλογα με τις συνθήκες, πόσο μάλλον όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια άγνωστη και θανατηφόρα απειλή.
ΠΛΗΤΤΕΤΑΙ επίσης η θρησκευτικότητά μας, ιδιαίτερα σε ό,τι έχει σχέση με το τυπικό μέρος της λατρείας. Το οποίο μάλιστα υποδαυλίζεται από ορισμένους ιερωμένους, που επικαλούμενοι την παράδοση της Εκκλησίας ή φοβούμενοι την αλλαγή της (μυστήριο θείας κοινωνίας) έρχονται σε αντίθεση με τους νόμους της πολιτείας. Τη σωστή θέση στο θέμα θρησκευτικότητα εν καιρώ κορωνοϊού τόνισε κατά το πρώτο κύμα του Covid-19, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος: Με τον κορωνοϊό, είχε πει, “δεν κινδυνεύει η πίστη, οι πιστοί κινδυνεύουν”. Πράγματι, σήμερα υπάρχουν πολλοί ιερωμένοι που έχουν προσβληθεί από τον ιό (Ιερώνυμος, Αναστάσιος κ.ά.) Μικρή αναστολή της θρησκευτικής τυπολατρίας, δεν αφαιρεί τίποτε απο την πίστη μας.
ΠΕΡΑΣΑΜΕ και σκληρότερες καταστάσεις στη ζωή. Τόσες και τόσες ιδεολογίες και -ισμούς είδαμε να φυτρώνουν, να φουντώνουν, να σκοτώνουν εκατομμύρια κόσμου και τελικά να χάνονται.
ΕΥΕΛΠΙΣΤΟΥΜΕ πως κι αυτό θα περάσει! Πως ο καινούργιος κόσμος που έτσι κι αλλιώς γεννιέται πάντα σε μεταβατικές περιόδους, θα είναι πολύ καλύτερος από αυτόν που αφήνουμε. (20-11-20)
