Για πολιτιστικά τοπικά ευέλικτα - Χανιώτικα Νέα
Παρασκευή, 10 Ιανουαρίου, 2025

Για πολιτιστικά τοπικά ευέλικτα

4.ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ

Είμαι αυτός που ξέρει πως άδικα παλεύει
Σαν εκείνον που κοιτάζει μάταια
Μέσα στον κρυστάλλινο καθρέπτη
Κι ακολουθεί την αντανάκλαση ή το σώμα
(το ίδιο κάνει)/του ομοίου του…
…Είμαι κείνος που, μ’’ όλες τις φοβερές παραπλανήσεις του,
ποτέ δεν μπόρεσε ν’ αποκρυπτογραφήσει τον απλό
και μαζί πολλαπλό, αδιάβατο λαβύρινθο του χρόνου,
που ανήκει ταυτόχρονα σε έναν και σε όλους.
Είμαι κάποιος που δεν είναι κανένας,
Εκείνος που στον πόλεμο δεν έπιασε σπαθί.
Είμαι αντίλαλος , λήθη, τίποτα.
«Είμαι», του Χόρχε Λουί Μπόρχες (1)

ΝΤΕΠΡΟΦΟΥΝΤΙΣ
Τα βιβλία έχουν τους ίδιους εχθρούς με τον άνθρωπο: τη φωτιά, την υγρασία, την ανοησία ,το χρόνο’ και το ίδιο τους περιεχόμενο
«Οι σημειώσεις του καθρέφτη» του Πωλ Βαλερύ.
Φωτιά: Το 1994 η Φωτιά στο Ανατολικό Σέλινο που ξεκίνησε από την εκκλησία του Αγίου Ευτυχίου στα Τσιτσιανά κατέκαψε μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα (2) δυστυχώς 2.000 ελιές του αείμνηστου πάτερα μου Πέτρου που είχε τα απίστευτα ψυχικά αποθέματα να τις ξαναφυτέψει-μπολιάσει μία προς μία…
Υγρασία: ζωή μου έχω ζήσει και σε υγρά ημιυπόγεια όμως προσπάθησα και τα κατάφερα να προστατεύω τα πάμπολλα βιβλία μου., η υγρασία παρέμεινε στα εφιαλτικά κυρίως όνειρα μου και ως ανάμνηση από την παιδική-εφηβική μου διατροφή όντας φτωχός, δε στερηθήκαμε το γάλα, το λάδι το πετιμέζι, (3) μαζί και τα όσπρια και τα αγρία χόρτα.
Απλότητα αυτή της ζωής με προφύλαξε από την Ανοησία: τη μεγίστη να κυνηγώ ως υπερκαταναλωτικό ον σύγχρονες ευκολίες αντικειμένων υλικών που σε καθιστούν έρμαιο του χρήματος. Προτίμησα αντ΄αυτων τα κείμενα που σου δίνουν τα καλά βιβλία..δε βρήκα ούτε ένα βιβλίο από τον υπερβολικά εργαζόμενο χωρικό , πατέρα μου…
Όσο για το χρόνο : η υπερβολική απλότητα που έζησα δίπλα στην αγράμματη μάνα μου, μου δημιούργησαν ως αντιδιαστολή τη στρωματική διαστολή του χρόνου ως μια λαβυρινθώδη πολλαπλότητα ευφάνταστης απογείωσης. Τον καθρέφτη του Βαλερυ και την αγάπη του σώματος μεσα από το ουσιαστικό μοίρασμα (την έγνοια) προς τον πλησίον… με ποιοτικά χαρακτηριστικά του νου και την αξιοπρέπεια της ύπαρξης, και αυτό είναι η ουσία και το περιεχόμενο : των ποιητικών βιβλίων που αντιμάχονται κάθε λογής υποπροϊόντα με ροζ ή γλυκερό περιεχόμενο. Θυμήθηκα τον Ταμπούκι…

MEΣΟΓΕΙΑΚΑ ΩΣ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ
2017_11_22_19_20_31…Μερικά πραγματα δεν λεγονται, ένα σωμα πρεπει να τρυπαει τα παμπολλα στρεωματα του χρόνου και να συγκεντρώνει υπομονετικά γύρω από τον πυρήνα τα αναγκάια παρεπόμενα του νε είναι σώμα, μεχρι να ξεπροβάλλει στη επιφάνεια σαν ζωντανο [άσμα… …Το φως είναι εκωφαντικό και δεν μπορει να λείπει η Μεσογειος αυτό είναι πασιγνωστο. Κι είναι τοσο πασιγνωστο που μπορει κανεις να το πιστεψει ή όχι, ανάλογα… Αντόνιο Ταμπούκι(4) Είναι τετοιες οι περιγραφες του σπουδαιου συγραφεα στον Τριστανο, για τις ομορφιες της Πελοπονησου, της Κρητης, της Αττικης οιυ λες δεν είναι δυνατον να γραφτηκε το βιβλιο-οπως και τα αλλα του από Ιταλό!…
Κι όμως, μια δευτερη ενσυνείδητη διαπίστωση συμπληρώνει, μα είναι τόσο κοντινές οι φύσεις των δυο χωρών της Μεσογείου και μάλιστα των Νοτίων περιοχών, των πιο φτωχικών…
Γράφει ο Fernand Braudel (5) τι είναι η Μεσόγειος; Είναι χίλια πράγματα μαζί. Δεν είναι μόνο το τοπίο αλλά αμέτρητα τοπία. Δεν είναι μια θάλασσα αλλά διαδοχή θαλασσών. Δεν είναι ένας πολιτισμός, αλλά πολιτισμοί, που συσσωρεύονται ο ένας πάνω στον άλλο. Το ταξίδι στη Μεσόγειο, είναι μια ανακάλυψη του Ρωμαϊκού κόσμου στο Λίβανο, της προϊστορίας στη Σαρδηνία, των Ελληνικών πόλεων στη Σικελία, της αραβικής…»

ΜΕ ή ΧΩΡΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΕΧΝΗ

2017_11_22_19_20_06ΦΑΙΔΡΟΣ: «…να φτάσουν σε μια κατάσταση όπου δεν υπάρχει πια ούτε Αχιλλέας ούτε χελώνα, ούτε χρόνος, ούτε ταχύτητα, παρά μόνον αριθμοί, και αριθμητικές ισότητες ΣΩΚΡΑΤΗΣ : «οι τέχνες, όμως, για τις οποίες μιλούμε (αρχιτεκτονική και Μουσική) χρωστούν, αντίθετα να γεννήσουν μέσα μας με τους αριθμούς και με τις μαθηματικές σχέσεις, όχι έναν μύθο, αλλά την κρυφή εκείνη δύναμη οι φτιάχνει όλους τους μύθους. Ανυψώνουν την ψυχή σε τόνο δημιουργικό και την κάνουν ηχηρή και γόνιμη…» Πωλ Βαλερύ, «Ευπαλίνος ή ο αρχιτέκτων» (6)
Δευτέρα 20/11 στο πολιτιστικό δελτίο της ΕΡΤ3 η Δανάη Στράτου, εικαστικός, καλλιτέχνης (σύζυγος του Γιάνη Βαρουφάκη) παρουσιάζει το υπερσυσωρευτικό έργο “πάνω απο τη γη κάτω από τα σύννεφα” σε ένα μεγάλο εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο της Ελευσίνας. Μια εγκατάσταση 1000 πιθαριών που φτιαχτήκαν από τον Μιχάλη Παυλάκη στο Θραψανό Κρήτης, γεμάτα νερό, μια (πιστεύω άνευ λόγου τόσο γιγάντια σε έκταση δημιουργία που προκαλεί-ιδιαίτερα τώρα, λίγα χιλιόμετρα από την πληγείσα Μάντρα- με την επιβολή της ιδέας και ασφαλώς την πλούσια χρηματοδότηση της πάμπλουτης εικαστικού, σε μια εποχή που χιλιάδες σεμνοί εικαστικοί καλλιτέχνες που ζουν από την τέχνη δεν είναι σε θέση να πουλήσουν ούτε μια μικρή ακουαρέλα… άλλωστε, εν ονόματι του μύθου της κόρης του βιομήχανου Στράτου, έδωσε εντολή στον Κρητικό αγγειοπλάστη και στους βιομηχανικούς βοηθούς του σε 6 μήνες να φτιάξουν γι αυτήν 1000 πιθάρια, που σε άλλους καιρούς, θα έβαζαν το λάδι της χρονιάς για 1000 οικογένειες…

333Μήπως, κουράστηκε ή ίδρωσε η αποδεδειγμένα φαραωνική καλλιτέχνης… Από το επίμετρο “βούληση μορφής” του αείμνηστου Γιώργου Σημαιοφορίδη που υπάρχει στο ίδιο βιβλίο του Βαλερύ «…σε κάθε περίοδο πολιτισμού, σε κάθε πίστη, μέσω οποιασδήποτε διδασκαλίας, και σε όλες τις σχέσεις, το ψεύτικο υποστηρίζει το αληθινό το αληθινό, έχει το ψεύτικο για πρόγονο, για αιτία, για δημιουργό, για καταγωγή και τέλος, χωρίς εξαίρεση και γιατρειά-αυτό το αληθινό είναι που επίσης γεννά το ψεύτικο από το οποίο απαιτεί και το ίδιο να γεννηθεί. Όλη η αρχαιότητα, κάθε αιτιολογία, οποιαδήποτε αρχή πραγμάτων είναι επινοήσεις μυθικές και υπακούουν σε απλούς νόμους… Οι μύθοι είναι οι ψυχές των πράξεων μας και των ερώτων μας. Δεν μπορούμε να δράσουμε παρά μόνο κινούμενοι προς ένα φάντασμα. Δεν μπορούμε να αγαπήσουμε παρά μόνο αυτό που δημιουργούμε…».
Σε αντιδιαστολή υπενθυμίζω ότι η έκθεση που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στη MARE GALLERY την πιο ενδιαφέρουσα χωροταξικά ιδιωτική αίθουσα τέχνης στα Χανιά, στο ξενοδοχείο Thalassa Beach Resort στην Αγία Μαρίνα,με τίτλο “όταν η Κρητες κοιτούν τη θάλασσα” σε εξαιρετική επιμέλεια της μουσειολόγου Μυρτώς Κοντομυτάκη, και με τη συμμετοχή των καλλιτεχνών Ελληνα, Ζερβουδάκη, Ζυμβραγού, Λιοδάκη, Μπαρούνη, Πετράκη, Τσεμπελή. Η έκθεση, με έργα ζωγραφικής και φωτογραφίες έδωσε μέσα από τη μετωπική οπτική, αίσθηση του μέτρου, αλλά και τη διακριτική διαφοροποιούμενη σε εναλλαγές θέασης μιαν έκθεση που αν και υμνούσε τη θάλασσα της Μεσογείου που μας περιβάλλει, ενώ ταυτόχρονα ήταν ουσιαστικά ανθρωποκεντρική και άρτια αισθητική με υπαινιγμούς, αναφορές και μύθους μιας ποιητικής προσέγγισης…, πολλαπλά αναγνώσιμης.

ΧΡΟΝΟΣ – ΠΟΛΛΑΠΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Από τα Αμερικανικά μαθήματα του ‘ Ιταλο Καλβίνο (7), σήμερα θα παραθέσω ένα απόσπασμα από το 4ο μάθημα την Πολλαπλότητα. Ο διάσημος Ιταλός συγγραφέας αναφέρει παραδείγματα της πολλαπλότητας, ως ως πολύμορφος γλωσσικός πλούτος, στους σπουδαίους μεγάλους συγγραφείς (κατά σειρά Κ.Ε. Γκάντα, Ρ. Μούζιλ, Μ. Προυστ, Γκαίτε, Χ. Μπλούμενμπεργκ, Μαλλαρμέ, Φλωμπέρ τους κορυφαίους μοντέρνους συγγραφείς, Τ.Σ. Έλιοτ και Τ. Τζόυς, για να καταλήξει στον κορυφαίο του μαγικού ρεαλισμού Χόρχε Λουίς Μπόρχες και το «πιο ιλιγγιώδες δοκίμιο του για το χρόνο “ο κήπος με τα διακλαδωτά μονοπάτια”… οι ιδέες που εκφράζει ο Μπόρχες σε αυτό το διήγημα, η καθεμία συμπυκνωμένη (και σχεδόν κρυμμένη) μέσα σε λίγες αράδες…» Για να φτάσει ο Καλβίνο να υμνήσει τον Πωλ Βαλερύ «έναν συγγραφέα που δε θα κουραστώ να διαβάζω» και αφού ο Καλβίνο έχει ήδη αναφερθεί στο «διαλογικό», «πολυφωνικό» πολλαπλό συμπτυγμένο κείμενο, αναφέρεται ως εξής για τον μεγάλο διανοητή Γάλλο συγγραφέα… «Από τις αξίες που θα ήθελα να κληροδοτηθούν στην επόμενη χιλιετία θεωρώ απαραίτητη της πνευματικής ευταξίας και της ακρίβειας, την οξυδέρκεια τόσο της ποίησης όσο και της επιστήμης και της φιλοσοφίας, όπως η λογοτεχνία του δοκιμογράφου και πεζογράφου Βαλερύ».

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1)”Είμαι” από τα ποιήματα του Χ.Λ. Μπόρχες. Εισαγωγή, Ανθολόγηση, Μετάφραση Δημήτρης Καλοκύρης “Εκδόσεις Πατάκη”
(2) Περισσότερα για τις ελιές στο επόμενο κείμενο μ’ αφορμή την παγκόσμια ημέρα λαδιού-ελιάς
(3) Προϊόντα από το Αν. Σέλινο που προμηθευόσουν μια φέτα ψωμί με πετιμέζι γεύμα θεϊκό στα παιδικά μάτια.
(4) Αντόνιο Ταμπούκι “Ο Τριστάνο Πεθαίνει μια ζωή” μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη εκδ. ΑΓΡΑ
(5) Fernard Braudel κορυφαίος Γάλλος ιστορικός 1902-1985 και το βιβλίο του “Η Μεσόγειος ο χώρος και η ιστορία” μετάφραση Εφη Μπενβενίτσε, εκδ. “Αλεξάνδρεια”
(6) Πωλ Βαλερύ “Ευπαλίνος ή ο Αρχιτέκτων” πρόλογος Αγγελου Σικελιανού μετάφραση Ελλης Λαμπρίδη, επίμετρο Γιώργος Σημαιοφορίδης εκδ ΑΓΡΑ
(7) Ιταλο Καλβίνο “Τα αμερικάνικα μαθήματα” μετάφραση Μαρία Σπυριδοπούλου, Εκδ. “Καστανιώτη”


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα