» Ενσωματωμένος στην πλατφόρμα ενημέρωσης αρδευτικών αναγκών
του νησιού
Ο χάρτης μηχανικής σύστασης του εδάφους στην Κρήτη, κατά πόσο δηλαδή το έδαφος μας χαρακτηρίζεται ως ελαφρύ, βαρύ ή μέσης σύστασης, αποτελούσε ζητούμενο πολλών ετών από φορείς διαχείρισης υδάτων στο νησί μας. Ο χάρτης μηχανικής σύστασης εδάφους καθορίζει αν το έδαφος μας στραγγίζει εύκολα ή όχι, πληροφορία ιδιαίτερα σημαντική για την ορθή άρδευση των καλλιεργειών καθώς και τη βέλτιστη επιλογή καλλιεργειών προς φύτευση σε συγκεκριμένες περιοχές.
Δεδομένου ότι ο προσδιορισμός της μηχανικής σύστασης του εδάφους μέσω επιτόπιων δειγματοληψιών, κυρίως για μεγάλης κλίμακας μελέτες, αποτελεί χρονοβόρα και υψηλού κόστους προσέγγιση, η δημιουργία του εν λόγο χάρτη για όλη την Κρήτη βασίστηκε στη συνδυασμένη χρήση εδαφολογικών και γεωφυσικών μεθόδων καθώς και τεχνικών δορυφορικής τηλεπισκόπησης οι οποίες μειώνουν κατά πολύ τον αριθμό και το κόστος των αναγκαίων επιτόπιων δειγματοληψιών εδάφους.
Για την δημιουργία του χάρτη μηχανικής σύστασης εδάφους, χρησιμοποιήθηκαν στρατηγικά επιλεγμένες επιτόπιες δειγματοληψίες εδάφους οι οποίες συνέβαλαν στη βαθμονόμηση δορυφορικών εικόνων (Sentinel-2) και στο συσχετισμό φασματικών τιμών ανάκλασης δορυφορικών εικόνων με τις διάφορες μεταβλητές της μηχανικής σύστασης του εδάφους.
Στη συνέχεια, σε όλο την Κρήτη, πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις επαλήθευσης του αποτελέσματος. Παρακάτω παρουσιάζεται ο χάρτης μηχανικής σύστασης του εδάφους που δημιουργήθηκε για όλη την Κρήτη. Η μπλε απόχρωση περιγράφει περιοχές με ελαφρύ έδαφος, η πράσινη μέσης έως ελαφριάς σύστασης εδάφη, η πορτοκαλί απόχρωση μέσης σύστασης εδάφη, ενώ η κόκκινη απόχρωση καθορίζει βαριάς σύστασης εδάφη. Οι διαφανείς διαγραμμισμένες περιοχές ορίζουν την ορεινή ζώνη του νησιού (> 800m) στην οποία και δεν παρατηρούνται σημαντικές γεωργικές δραστηριότητες.
Ο παραπάνω χάρτης (1) μηχανικής σύστασης του εδάφους (χωρική ανάλυση 20m επί 20m) είναι ένα μοναδικό ψηφιακό εργαλείο που δίνει τη δυνατότητα στον παραγωγό να εκτιμά με ακρίβεια την πιο σημαντική εδαφολογική παράμετρο του αγροτεμαχίου του, όπου και αν αυτό βρίσκεται στην Κρήτη.
Ο χάρτης ως εργαλείο επιλογής κατάλληλων καλλιεργειών προς φύτευση
Δεδομένου ότι το επόμενο χρονικό διάστημα (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος) πολλοί παραγωγοί θα προβούν σε νέες φύτευσες (π.χ. Αβοκάντο) ο προτεινόμενος χάρτης μηχανικής σύστασης εδάφους θα βοηθήσει στην κατάλληλη επιλογή εκείνων των καλλιεργειών που δύναται να φυτευτούν/να ευδοκιμήσουν σε συγκεκριμένες περιοχές. Για παράδειγμα το αβοκάντο αναπτύσσεται πολύ καλά σε εδάφη τα οποία χαρακτηρίζονται από ελαφριά ή μέση προς ελαφριά σύσταση, τα οποία και στραγγίζουν ικανοποιητικά. Ειδικότερα όμως για το αβοκάντο θα πρέπει να συνυπολογίζονται και άλλοι παράμετροι όπως οι τιμές ασβεστίου και Ph στο έδαφος καθώς και η συγκέντρωση αλάτων στο αρδευτικό νερό.
Ο χάρτης ως εργαλείο αποτελεσματικής άρδευσης – θετική επίδραση και στην ποιότητα των καρπών
Ο χάρτης δίνει επίσης τη δυνατότητα στον παραγωγό να γνωρίζει αν το έδαφος του κρατάει ή όχι νερό, πληροφορία σημαντική για την αποτελεσματική άρδευση και τον προσδιορισμό της σωστής αρδευτικής δόσης. Ιδιαίτερα για τους πρώτους φθινοπωρινούς μήνες (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος), η ορθή αρδευτική δόση δύναται να επηρεάσει θετικά όχι μόνο την ποσότητα της παραγωγής αλλά και τα ποιοτικά (εμπορικά και θρεπτικά) χαρακτηριστικά των καρπών. Για παράδειγμα, η αύξηση της ελαιοπεριεκτικότητας και η αναλογία σάρκας-πυρήνα στον καρπό της ελιάς αλλά και η αύξηση της βιταμίνης C καθώς και της γλυκύτητας των καρπών στα εσπεριδοειδή είναι ποιοτικά χαρακτηριστικά που επηρεάζονται από τη στρατηγική άρδευσης που ακολουθεί ο παραγωγός.
Ελεύθερη πρόσβαση μέσω της πλατφόρμας ενημέρωσης των αρδευτικών αναγκών
Ο παραπάνω χάρτης μηχανικής σύστασης του εδάφους είναι ελεύθερα προσβάσιμος μέσω της πλατφόρμας ενημέρωσης των αρδευτικών αναγκών των καλλιεργειών σε επίπεδο αγροτεμαχίου για όλη την Κρήτη (με το ακρωνύμιο: DEFICIT).
Τρόπος πρόσβασης
Μετά από απαίτηση πολλών παραγωγών, παρακάτω επισημαίνουμε τον τρόπο πρόσβασης και τις δυνατότητες της πλατφόρμας άρδευσης καλλιεργειών της Κρήτης (DEFICIT).
Η είσοδος στην πλατφόρμα DEFICIT είναι ελεύθερη μέσω του διαδικτυακού τόπου:
https://www.irrigation-crete.gr/
Καθώς επίσης μέσω του παρακάτω QR code
Η πλατφόρμα παρέχει τη δυνατότητα στον χρήστη
• να γνωρίζει σε εβδομαδιαία βάση τις αρδευτικές ανάγκες των καλλιεργειών ελιάς, εσπεριδοειδών, αμπέλου και αβοκάντο για κάθε αργοτεμάχιο σε όλη την Κρήτη. Ο σχεδιασμός της άρδευσης γίνεται λαμβάνοντας υπόψη το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας καθώς και την ηλικία των δένδρων
• να έχει πρόσβαση σε καλλιεργητικές πρακτικές με βάση τις ιδιαιτερότητες του κάθε αγροτεμάχιου (γεωμορφολογία, διαθεσιμότητα νερού) που σκοπό έχουν την προστασία του νερού και τη μέγιστη δυνατή παραγωγή. Παρέχει επίσης πρόσβαση σε στρατηγικές προσαρμογής, όπως η ελλειμματική άρδευση.
• να γνωρίζει τη μηχανική σύσταση του εδάφους και την κλίση του εδαφικού αναγλύφου σε κάθε αγροτεμάχιο.
Για τον υπολογισμό των αρδευτικών αναγκών λαμβάνονται υπόψη, εκτός του χάρτη μηχανικής σύστασης του εδάφους, τα μετεωρολογικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο καθώς και η πληροφορία για το είδος της καλλιέργειας.
Η μετεωρολογική πληροφορία λαμβάνεται από το δίκτυο των μετεωρολογικών σταθμών της Δ/σης Υδάτων της Περιφέρειας Κρήτης καθώς και των μετεωρολογικών σταθμών του Αστεροσκοπείου και του Ινστιτούτου Ελιάς Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου σε όλη την Κρήτη. Εβδομήντα (70) μετεωρολογικοί σταθμοί χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό σε πραγματικό χρόνο των μετεωρολογικών συνθηκών στο Νησί της Κρήτης.
Η πληροφορία για το είδος της καλλιέργειας και της κατανομής των διαφορετικών ειδών/καλλιεργειών γίνεται με τη χρήση της βάσης δεδομένων των αγροτεμαχίων του ΟΠΕΚΕΠΕ σε επίπεδο Κρήτης, όπου προσδιορίζονται χωρικά οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανά είδος.
Όλα τα παραπάνω χρησιμοποιούνται ως δεδομένα εισόδου σε έναν GIS διακομιστή, όπου με χρήση μεθόδων προγραμματισμού και των κατάλληλων αλγορίθμων προσδιορίζονται οι αρδευτικές ανάγκες σε εβδομαδιαία βάση και σε επίπεδο αγροτεμαχίου για όλη την Κρήτη.
Εύκολη χρήση & πληροφορίες για τον παραγωγό
Με τη δορυφορική εικόνα ως υπόβαθρο (περιβάλλον Google Earth) ο χρήστης μπορεί να βρει το αγροτεμάχιο που επιθυμεί είτε χειροκίνητα (με τη χρήση του mouse και κάνοντας κλικ απευθείας πάνω στο χάρτη) είτε με την εισαγωγή συντεταγμένων.
Όταν επιλεγεί το αγροτεμάχιο, στο αριστερό μέρος της διεπαφής χρήστη εμφανίζονται οι αρδευτικές ανάγκες καθώς και ορθές γεωργικές πρακτικές για το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο.
Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζονται:
• ο τύπος καλλιέργειας του αγροτεμαχίου και οι συντεταγμένες του αγροτεμαχίου,
• η περίοδος/εβδομάδα που αφορούν οι αρδευτικές ανάγκες (οι πληροφορίες άρδευσης δίνονται για τη διάρκεια της εκάστοτε αρδευτικής περιόδου, η οποία ορίζεται για το διάστημα από Απρίλιο έως και Οκτώβριο κάθε έτους),
• οι ανάγκες σε νερό (κ.μ./στρέμμα) – δέντρα πλήρως αναπτυγμένα, δέντρα μικρότερης ηλικίας.
• η οδηγία εφαρμογής των αρδευτικών αναγκών σε μία ή περισσότερες δόσεις άρδευσης
• γενικές οδηγίες / γεωργικές πρακτικές ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας και τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του αγροτεμαχίου
Η καινοτομία και αξιοπιστία των παραπάνω ερευνητικών αποτελεσμάτων επιβεβαιώνονται μέσω σχετικής δημοσίευσης στο υψηλής απήχησης διεθνές επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Env. [Impact Factor: 10.753 – High quality publications Q1]:
Kourgialas, N.N., Hliaoutakis, A., Argyriou, AV., Morianou, G., Voulgarakis, A.E., Kokinou, E., Daliakopoulos, I.N., Kalderis, D., Tzerakis, K., Psarras, G., Papadopoulos, N., Manios, T., Vafidis, A., Soupios, P. 2022. A web-based GIS platform supporting innovative irrigation management techniques at farm-scale for the Mediterranean island of Crete. Science of The Total Env., 842,156918.
Εφαρμοσμένη Έρευνα στο πλαίσιο του έργου ΕΣΠΑ (2014-2020): «Ολοκληρωμένο σύστημα λήψης αποφάσεων για την άρδευση καλλιεργειών σε επίπεδο Κρήτης με χρήση καινοτόμων τεχνολογιών» DEFICIT (κωδικός ΟΠΣ 5028242), Χρηματοδότηση: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης & Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
*Ο δρ Νεκτάριος Κουργιαλάς (Συντονιστής Έργου)
Γεωπόνος/Ερευνητής, Υπεύθυνος Εργ. Υδατικών Πόρων-Αρδεύσεων & Περιβ/ντικής Γεωπληροφορικής, Ινστιτούτο Ελιάς Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου (ΙΕΛΥΑ)
/ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
e-mail: kourgialas@elgo.gr
