ΟΛΟΙ τα μισούν, όμως όλοι θα ήθελαν να φτάσουν σ΄αυτά: τα γηρατειά. ΠΟΤΕ γερνούμε; Όταν περνούν τα χρόνια κι αλλάζει σχήμα το κορμί; Όταν ασπρίζουν τα μαλλιά; Όταν σχηματιστούν στο μέτωπο και στο πρόσωπο βαθιές ρυτίδες; Όταν αρχίζουν να υπολειτουργούν οι αισθήσεις; Όταν «σταφιδιάσει» το δέρμα και γίνουν χαλαροί οι μύες; Όταν καταλαγιάσουν τα πάθη μας…; Ή, ΜΗΠΩΣ όλα τα παραπάνω είναι μόνο απλές ενδείξεις ότι περνάει από πάνω μας ο χρόνος; Η ζωή μας, για να είναι ουσιαστική ζωή οφείλει να έχει μόνιμο σύμμαχό της τον ενθουσιασμό και την αγάπη για δημιουργία. Γνωρίζω αρκετούς Χανιώτες «μιας κάποιας ηλικίας» που είναι τόσο δημιουργικοί, ώστε να τους ζηλεύουν πολλοί νεότεροί τους… Σου μιλούν και σου αλλάζουν τη διάθεση. Τα μάτια τους αστράφτουν, το χαμόγελό τους είναι αυθόρμητο, το χιούμορ τους είναι πηγαίο, οι κουβέντες τους σοφές, οι κινήσεις τους εκφραστικές. Καταφέρνουν να ξεπεράσουν τη μιζέρια της ηλικίας τους, σε αντίθεση με πολλούς «σόκαιρούς» τους που αφήνονται στη δίνη της πληκτικής καθημερινότητας… Συμφωνούμε, λοιπόν, με την απάντηση που δίνει στο ερώτημά μας, η Μ. Λαμπαδαρίου-Πόθου (1): «Πότε γερνάει ο άνθρωπος; Σίγουρα, όταν δεν μπορεί πια να ονειρεύεται».
ΟΙ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ
που έχουν πίσω τους μια ζωή «γεμάτη», νιώθουν εσωτερική πληρότητα βλέποντας πως τα περισσότερα όνειρά τους πραγματοποιήθηκαν. Δούλεψαν. Πρόβλεψαν. Πέτυχαν. Γι αυτό, αποδέχονται το τώρα «τους» αντιδρώντας θετικά. Αξιοποιούν όλες τις δυνατότητες που τους παρέχει αυτό, απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα και εκμηδενίζουν τα αρνητικά του (2). ΕΚΕΙΝΟΙ που φτάνουν στην «Τρίτη Ηλικία», χωρίς να έχουν παρελθόν που να τους παρέχει μια ισορροπία με το σήμερα, είναι βέβαιο ότι δεν έχουν την απαιτούμενη ψυχική γαλήνη. Γι αυτό, γκρινιάζουν συνεχώς για όλα, διαμαρτύρονται αναίτια, αρρωσταίνουν ευκολότερα, δημιουργούν προβλήματα στους άλλους. ΟΣΟ είμαστε νέοι στηριζόμαστε στη ματαιοδοξία της «δύναμης και ομορφιάς» μας. Κυριαρχεί η αίσθηση της ατελεύτητης, ανέμελης κι ανέφελης νεανικής ζωής. Κανείς δεν νοιάζεται για τα στερνά του. Είναι μακρινά… Τέτοια υπεροπτικά και εγωιστικά άτομα, φτάνοντας σε προχωρημένη ηλικία γίνονται δύστροποι γέροι! Όχι σπάνια παραιτούνται από τη ζωή, αφού δεν της δίνουν κανένα νόημα. Είναι κι άλλοι που βυθιζόμενοι στην απραξία οδηγούνται στο Alzheimer. Κι άλλοι που, αρνούμενοι να συμβιβαστούν με την παρούσα εικόνα της κατάστασής τους, αυτοκτονούν.
ΣΤΗ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ
εποχή μας, τα άτομα της τρίτης ηλικίας, τα άλλοτε «Τιμημένα Γηρατειά» του Ανδρέα Παπανδρέου, είναι τα πρώτα θύματα, αφού οι περικοπές στις συντάξεις τους δεν έχουν τελειωμό. Δεν υπάρχουν κρατικές δομές φιλοξενίας μοναχικών ατόμων, με συνέπεια πολλοί συνταξιούχοι να μένουν στους δρόμους. Το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» είναι μεν σημαντικό αλλά χρειάζεται γερή κρατική επιχορήγηση. Η κοινωνική ασφάλιση είναι ανύπαρκτη με την κατάρρευση της Ιατροφαρμακευτικής και Νοσοκομειακής Περίθαλψης. ΣΤΗΝ ανημποριά τους οι γέροντες δεν απολαμβάνουν καν τον σεβασμό που τους οφείλεται από τα νεότερα μέλη της κοινωνίας, ενώ και η αξιοπρέπειά τους καταρρακώνεται. Αναγκάζονται να κατεβούν στους δρόμους, διαμαρτύρονται, φωνάζουν. Σε ώτα μη ακουόντων. Αποτελούν τα συχνότερα θύματα κλοπών, βιαιοπραγιών, βασανιστικών θανάτων. Πολλοί τους θεωρούν περιθώριο, άρα αποβλητέους από τις κοινωνίες! Είναι χαρακτηριστική η στάση αρκετών πολιτικών (Α. Λοβέρδος, Φρ. Ολάντ, η υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων της Λετονίας κ.ά.) που επιβεβαιώνει τα παραπάνω: λόγω της οικονομικής κρίσης, οι πολιτικοί αυτοί θεωρούν τους συνταξιούχους ότι ζουν πολύ και «δεν λένε να πεθάνουν», είναι αποκρουστικοί «φαφούτηδες» ή ότι τους ταιριάζει «η ευθανασία»! Η ΕΧΘΡΙΚΗ στάση της εξουσίας απέναντι στους γέροντες μιας κοινωνίας δεν είναι μόνο των ημερών μας. Καταγράφεται ήδη από τη δεκαετία του ΄70. Τότε που τα προβλήματα περιττού καταναλωτισμού, μόλυνσης του περιβάλλοντος (environment), υπερπληθυσμού και πείνας παρουσίαζαν μια πρώτη εκρηκτική μορφή. Μια ματιά στο θέατρο, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο της εποχής λέει πολλά… Μάλιστα, σε μια φουτουριστικής υφής ταινία του 1973 (τίτλος: “Soylent Green”, σκηνοθεσία: Richard Fleischer) «oι γέροντες μιας καλά οργανωμένης αμερικανικής κοινωνίας -του 2025 στη Ν.Υ. των 40 εκατομμυρίων κατοίκων- υποχρεώνονται να απέρχονται από τη ζωή οικειοθελώς: με ευθανασία! Τα δε πτώματά τους μεταφερόμενα σε μυστικά εργαστήρια, μετά από ειδική επεξεργασία, καταλήγουν σε στερεά τροφή (πράσινες γαλέτες) για τους προλετάριους και τους ανέργους της κοινωνίας…» ΣΗΜΕΡΑ οι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας αποτελούν σημαντικό και δυναμικό τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού (3). Οι λεγόμενοι «ξωμάχοι» της ζωής συμβάλλουν αποφασιστικά στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου, ειδικά σε περιόδους οικονομικών κρίσεων. Μου λέει χαρακτηριστικά ο Μανόλης Κ., ένας νέος της εποχής μας: «Η γενιά μου, η χαμένη γενιά της κρίσης, δεν είναι εντελώς χαμένη! Ευτυχώς έχει ακόμη τους γονείς της που όντας συνταξιούχοι μπορούν και τη βοηθούν να στέκεται στα πόδια της, να μεγαλώνει τα παιδιά της… Για τις επόμενες γενιές, δεν ξέρω…»
ΚΙ ΟΜΩΣ!
Η ψυχική ομορφιά που έχει η κάθε ηλικία, δεν συνταξιοδοτείται, δεν μπαίνει στο περιθώριο, δεν χάνεται… Μένει ατόφια, εφόσον την καλλιεργήσουμε και τη φροντίσουμε ώστε να είναι ζωντανή και χρήσιμη. Όταν δε λέμε «ψυχική ομορφιά» των ηλικιωμένων, εννοούμε τη σοφία και την πείρα τους: στοιχεία απαραίτητα για να πάει μπροστά μια κοινωνία, να βελτιωθεί ο κόσμος όλος. ΝΑΙ! Τα γηρατειά είναι υπέροχα, όταν μπορούν να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Πώς; Με τις γνώσεις, την προβλεπτικότητά τους, την καταλλαγή των χρόνων, την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για τους άλλους. Και είναι χρήσιμα, με τη δύναμη της πειθούς του λόγου τους και τις δημιουργικές ιδέες τους… (3-10-14)
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ντροπή για ένα γέροντα από το να μην έχει να παρουσιάσει άλλη απόδειξη πως έζησε, εκτός από τα χρόνια του». (Σενέκας, 4 μ.Χ. – 65 μ.Χ., Ρωμαίος φιλόσοφος)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Μ. Λαμπαδαρίου-Πόθου, «Περπατώ κι Ονειρεύομαι», Ποιήματα, 1984 -(2) «- Όλα χάνονται. Του καθενός έρχεται η ώρα. – Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα». (Οδ. Ελύτης, από «Το Ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη») -(3) Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τους ηλικιωμένους, το 2000 ζούσαν σε όλο τον πλανήτη 600 εκατομμύρια άνθρωποι ηλικίας άνω των 60 ετών. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025, ο αριθμός αυτός θα έχει φτάσει το 1,2 δισεκατομμύρια, ενώ το 2050 θα έχει ξεπεράσει τα 2 δισεκατομμύρια άτομα! Στην Ελλάδα του 2014 όπου οι εργαζόμενοι είναι περίπου 3,6 εκατομμύρια, οι συνταξιούχοι της είναι πάνω από 2,5 εκατομμύρια.
