Για τη μετονομασία της Πειραιώς

Κύριε διευθυντά,
«…Και να αδερφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα, ήσυχα κι απλά. Καταλαβαινόμαστε τώρα δε χρειάζονται περισσότερα. Κι αύριο λέω θα γίνουμε ακόμα πιο απλοί. Θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουνε το ίδιο βάρος σ’ όλες τις καρδιές, σ’ όλα τα χείλη, έτσι να λέμε πια τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη…». Τούτους τους στίχους έγραφε στο “Καπνισμένο Τσουκάλι” ο ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος κατά τη διάρκεια της εξορίας του στο Κοντοπούλι Λήμνου το 1948.
Φαίνεται, όμως, πως τα λόγια του ποιητή ηχούν παράταιρα και δεν ακουμπούν κατοίκους της οδού Πειραιώς οι οποίοι με μια επιστολή στα έγκριτα “Χαν. Νέα” (12 Ιουνίου 2018) εκφράζουν την κατηγορηματική αντίθεσή τους στην μετονομασία της οδού. Είχε προηγηθεί μια άλλη ανυπόγραφη την οποία συνέταξαν επτά (7) πολίτες. Η επιστολή απευθύνεται στη Δημοτική Κοινότητα Χανίων στην οποία έχει τεθεί το θέμα για συζήτηση και το έχει αναβάλει ήδη τρεις (3) φορές, την τελευταία με ευθύνη του δημάρχου. Η δεύτερη επιστολή είναι ένα κείμενο ευτελές, αναιδές και αμετροεπές, που ο συγγραφέας του χωρίς γνώση της ιστορίας της περιοχής, θυμίζει δικολάβο «που δεν έχει καλή επιστημονική κατάρτιση και που χρησιμοποιεί σοφιστικά επιχειρήματα, χωρίς επιστημονική βάση» (Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής Α.Π.Θ.) και που δεν θα άξιζε όχι μόνο σχολιασμό, αλλά ούτε καν ν’ ασχοληθεί κανείς μαζί του, αν δεν υπήρχε το μεγάλο πνευματικό ανάστημα που λέγεται Γιώργης Μανουσάκης. Ας πούμε όμως τα σύκα -σύκα και τη σκάφη – σκάφη:
• Διατηρώ σοβαρές αμφιβολίες αν ο αριθμός των υπογραφών είναι 105, διότι θυμούμαι πως όταν κάναμε την απογραφή για τα Συνοικιακά Συμβούλια οι κάτοικοι της Πειραιώς ήταν περί τους 100. Προφανώς και δε συμφωνούν όλοι με τους υπογράφοντες. Αν δεν έχουν κάποιο θέμα, ας δώσουν τα ονόματά τους στη δημοσιότητα.
• Αυτοί που «κόπτονται με τη μετονομασία της οδού» και είναι «παθιασμένοι με την υπόθεση αυτή» είναι ο δημοτικός σύμβουλος, γνωστός γιατρός, κ. Χαράλ. Κουρούσης που πρότεινε το θέμα, η πρώην αντιδήμαρχος Παιδείας και Πολιτισμού, φιλόλογος κα Βαρβάρα Περράκη που αποδέχτηκε την πρότασή και εισήγαγε το θέμα και η Ανοιχτή Συνέλευση Νέας Χώρας η οποία υποστήριξε το αίτημα της μετονομασίας. Είναι κωμικοτραγικό πάντως και μόνο κλαυσίγελο προκαλεί η εικόνα, να βλέπεις τους εκπροσώπους των υποστηρικτών της μη μετονομασίας στην τελευταία συνεδρίαση της Δ.Κ.Χ. με κραυγές και ιαχές να προσπαθούν να επιβληθούν και ορισμένους απ’ αυτούς να ωρύονται διότι πολύ παλιά παραχώρησαν γη για τη διάνοιξη της Πειραιώς και τώρα δεν διαθέτουν πάρκινγκ για να παρκάρουν το Ι.Χ. τους.
• Γράφουν: «Για εμάς είναι δρόμος με τη δική του ιστορία, με τα προβλήματά του που κανείς από εσάς δεν ενδιαφέρθηκε για την επίλυσή τους». Παραβλέποντας το ότι τουλάχιστον οι πλείστοι δε γνωρίζουν την ιστορία του δρόμου και της περιοχής (γι’ αυτό ας μην την επικαλούνται) ας μας πουν πότε ενδιαφέρθηκαν ως σύνολο για τα προβλήματα του δρόμου; Και μην πάμε σε παλαιότερες δεκαετίες, ας δούμε όταν πριν λίγα χρόνια κατά την ανάπλαση της Πειραιώς, μίλησαν ποτέ δημόσια για τον επικίνδυνο ποδηλατόδρομο, όταν η Ανοιχτή Συνέλευση Ν. Χώρας και οι Ποδηλάτρεις με ανακοινώσεις τους δημόσια τοποθετούνταν; Μίλησαν για την μη ανάπλαση του τμήματος από τη Σκαλίδη έως τη Μελετίου Πηγά; Αφωνία. Βλέπετε εκεί υπήρχαν συμφέροντα.
• Τι εννοούν όταν γράφουν ότι «Οσο δε για το ενδιαφέρον σας να τιμήσετε τον αξιόλογο κατά τα άλλα Γεώργιο Μανουσάκη θα σας προτείνουμε εμείς λύσεις μόνο που θα χρειαστεί να βάλετε πολύ βαθιά το χέρι στην τσέπη»; Οτι γνωρίζουν ή αγνοούν (το πιθανότερο) το έργο του ποιητή; Θα ήταν περιττό να ρωτήσουμε τους αντιδρώντες πως αν το σπίτι των Καζαντζάκη, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσου, Βάρναλη βρίσκονταν στην οδό Πειραιώς θα έλεγαν και θα έπρατταν τα ίδια; Με το “βαθιά το χέρι στην τσέπη” προτρέπουν τον Δήμο να αναγείρει ανδριάντα ή άγαλμα προς τιμήν του ποιητή μπροστά από το σπίτι του; Βαθύς αμοραλισμός. Δεν μας προκαλεί καμιά έκπληξη διότι με την προλεταριοποίηση των μεσοαστικών στρωμάτων των οποίων τουλάχιστον ένα τμήμα, έχει «τσούξει» το «παντεσπάνι» που χάνει με τις μνημονιακές κι όχι μόνο πολιτικές που υλοποιούνται υπό τις επιταγές του μεγάλου κεφαλαίου, της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ. εμείς την έχουμε εμπεδώσει προκαταβολικά σε επίπεδο εποικοδομήματος.
• Διαπράττουν λαθροχειρία στην διατύπωση του άρθρου 8 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, κατά το οποίο «η μετονομασία επιτρέπεται μόνο για εξαιρετικούς λόγους» και προσθέτουν στην ίδια πρόταση «με συγκεκριμένες προϋποθέσεις καθώς και τη συγκατάθεση των μόνιμων κατοίκων», αλλοιώνοντάς την. Για τους «εξαιρετικούς λόγους» είναι σε θέση να κατανοήσουν ότι μιλάμε για έναν από τους κορυφαίους ποιητές της γενιάς του;
• Οσο για τα περί παραβίασης του άρθρου 24 του Συντάγματος είναι φαιδρότητες που δεν αντέχουν σ’ ουδεμία κριτική.
Για τις εύλογες ανησυχίες, του τι θα γίνει στο μεταβατικό διάστημα, θεωρώ ότι δεν είναι βάσιμες και απόδειξη τούτου είναι ότι όπου έγιναν μετονομασίες π.χ. λεωφόρος Κ. Καραμανλή ή οδός Α. Παπανδρέου δεν παρατηρήθηκαν προβλήματα άξια λόγου.
Δεν είμαι ο πλέον κατάλληλος ν’ αναφερθώ στον ποιητή, συγγραφέα, δοκιμιογράφο Γιώργη Μανουσάκη τον «πνευματικό ακρίτα της Κρήτης», μα θα παραθέσω λίγα λόγια του φιλόλογου – ποιητή, Γιάννη Κουβαρά από την Καθημερινή (3-6-2008): «[…] η ποίηση του Μανουσάκη διέπεται από βαθιά εσωτερική αρχιτεκτονική και υπερασπίζεται παντί σθένει το χρώμα και το χώμα της πόλης του, τη μοναδική της αρχιτεκτονική αρχοντιά που την κατατάσσει στις μητροπόλεις της μεσογειακής αρχιτεκτονικής, στα (κ) άστρα του χρόνου. Εκτελώντας τη σεφερική διαθήκη, «το ποίημα μην το καταποντίζεις στα βαθιά πλατάνια/ θρέψε το με το χώμα και το βράχο που έχει./ Τα περισσότερα/ σκάψε στον ίδιο τόπο να τα βρεις», ο Μανουσάκης το έθρεψε με ριζιμιά υλικά, με υψηλό απόσταγμα κρητοσύνης, ανάγοντας τα Χανιά σε ομφαλό της γης. Σε Χανιά που δεν χάνονται, καθώς τα σκέπει το πνεύμα του, νυκτοφύλακας και ονειροφύλακάς τους. Εμβληματική η παρουσία του, τα υπεράσπισε και με την καθημερινή του εγρήγορση, ως ενεργός πολίτης, ένας εδραίος Ανταίος. “Η Κρήτη δεν θέλει νυκοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη”, λέει ο Μεγάλος Κρητικός. Από τέτοια κουζουλάδα εμφορούνταν ο ολύμπια γαλήνιος Γιώργης Μανουσάκης και έμενε μακριά από τα εκτυφλωτικά φώτα της πρωτεύουσας, υψώνοντας το τοπικό σε παγκόσμιο, τον τόπο σε ου τόπο ψυχής (ψίχα της ποίησής του η αγωνιώδης υπαρξιακή αγωνία)[…]».
Κλείνοντας, νομίζω πως τα ιδρύματα και πνευματικά σωματεία που ο ποιητής διακόνησε, το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”, ο Φιλολογικός Σύλλογος Χρυσόστομος, η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Χανίων, η Ενωση Πνευματικών Δημιουργών, η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Κρήτης κ.ά. έχουν χρέος να εκφράσουν τη γνώμη τους, καθώς και η Δημοτική Κοινότητα Χανίων, το Δημοτικό Συμβούλιο και ο δήμαρχος Χανίων να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων. Η πόλη του το οφείλει.

Γιώργος Γ. Πιτσιτάκης,
δάσκαλος –ιστορικός ερευνητής

pitsitakisg@gmail.com