Για τη θεατρική παράσταση “Το μεγάλο μας τσίρκο”

«Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
μην έχεις πια την πείνα για καμάρι.
Οι αγώνες πούχεις κάνει δε φελάνε
το αίμα το χυμένο αν δεν ξοφλάνε.
Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι,
η πείνα το καμάρι είναι του κιοτή,
του σκλάβου που του μέλλει να θαφτεί».
Ιάκωβος Καμπανέλλης

Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι εύκολο να εκφράσω με λόγια αυτά που ένοιωσα το βράδυ της Δευτέρας 11/8 στο θέατρο Ανατολικής Τάφρου, στη διάρκεια της θεατρικής παράστασης «ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΣ ΤΣΙΡΚΟ», που ανέβηκε από τη θεατρική ομάδα «Σύλλογος Φίλων Θεάτρου Χανίων». Συγκίνηση, υπερηφάνεια, αγωνιστικότητα… Ο λόγος είναι ότι είδα μια σύγχρονη και άρτια παράσταση. Παρόλο που το έργο αυτό γράφτηκε πριν 41 χρόνια και που παίχτηκε από ερασιτέχνες ηθοποιούς.

Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το έργο αυτό του Ιάκωβου Καμπανέλλη σε μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου, πρωτοανέβηκε επί χούντας στο θέατρο «Αθήναιον» (στις 22/7/1973) από την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο. Η οξεία πολιτική κριτική στο χουντικό καθεστώς μέσα από την ιστορική αναδρομή του έργου, η μεγάλη συμμετοχή των θεατών, που έφτανε στα όρια της πολιτικής συγκέντρωσης με αντιδικτατορικά μηνύματα, είχε ως αποτέλεσμα να σταματήσει η παράσταση και να συλληφθούν για μήνες οι πρωταγωνιστές της.
Τι δουλειά έχει λοιπόν μια τόσο παλιά θεατρική παράσταση σήμερα και μάλιστα με ηθοποιούς καθημερινούς ανθρώπους;
Το ερώτημα αυτό είναι συνάμα και η απάντηση. Γιατί το έργο παραμένει όσο ποτέ επίκαιρο. Γιατί μέσα από την τραγελαφική αναδρομή στην ιστορία αυτού του τόπου, διαπιστώνει κανείς ότι «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν». Ακόμα κάνουν κουμάντο οι μεγάλες δυνάμεις και οι ντόπιοι εκπρόσωποί τους όπως και τότε. Ακόμα ο λαός συνεχίζει να πληρώνει τα σπασμένα, αφού λίγοι και εκλεκτοί εκμεταλλεύονται τον κόπο των πολλών. Ακόμα η πολιτική εξουσία παίρνει μέτρα καταστροφικά για τον τόπο και τους πολίτες.
Με ένα καταπληκτικό φλας-μπακ ο Ιάκωβος Καμπανέλης αποδεικνύει ότι η εξουσία σ’ αυτό τον τόπο όποιο μανδύα και αν φορά, είναι καταπιεστική και δεν κοιτάζει το συμφέρον του λαού. Γι αυτό το λόγο το έργο όχι παραμένει απλά επίκαιρο, αλλά δίνει και απαντήσεις στα σύγχρονα ερωτήματα, αφού στο μεγάλο τσίρκο, την Ελλάδα, μπορεί να αλλάζουν τα αφεντικά, (η πολιτική και οικονομική ελίτ), αλλά τα υποζύγια (ο λαός) παραμένουν τα ίδια, αφού δέχονται να κουβαλάνε στην πλάτη ότι τους φορτώνουν. Στην παράσταση ζωντανεύουν ιστορικές και συμβολικές μορφές, όπως ο Κολοκοτρώνης, που διδάσκουν στους νεώτερους ότι δεν έχουν αξία τα στέφανα, τα θυμιατά και τα μεγάλα λόγια, αλλά οι σύγχρονοι αγώνες.
Το ότι η παράσταση ανέβηκε από ερασιτέχνες ηθοποιούς είναι το δεύτερο μεγάλο ατού της, αφού το περιεχόμενο ταυτίστηκε με τη μορφή, αποδείχτηκε ότι όλα όσα λέγονται επί σκηνής δεν είναι έξω από μας, εμείς οι ίδιοι ήμαστε οι πρωταγωνιστές και οι θεατές του έργου που παίζουμε. Οι ηθοποιοί παίξανε εξαιρετικά, αφού τα λόγια τους είναι βγαλμένα μέσα από τη ζωή τους. Το νοιώσαμε αυτό, είδαμε το πάθος στο παίξιμο, που δεν ήταν επαγγελματικό, αλλά συναισθηματικό και συνάμα επαναστατικό. Εξ άλλου αυτό φάνηκε και στο τέλος, όταν ηθοποιοί και θεατές ένωσαν τις φωνές τους σε αγωνιστικά τραγούδια εκείνης της εποχής, που είχε ερμηνεύσει ο αξέχαστος Νίκος Ξυλούρης.
Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφέρω ότι η σκηνοθεσία του Νάσου Αθανασόπουλου ήταν εξαιρετική, καθώς και η φωνή του Βασίλη Καρεφυλλάκη. Οι ερμηνείες ήταν των Αθανασόπουλου Νάσου, Αθανασοπούλου Έλενας, Βεριβάκη Χριστίνας, Βερονίκη Κώστα, Βερούλη Ελισάβετ, Βουτετάκη Αργυρώς, Βουτετάκη Κατερίνας, Καρμπαδάκη Ελένης, Κλάουζεν Ρεγγίνας, Κοκολογιάννη Σοφίας, Κοκοτσάκη Ελευθερίας, Κουκουράκη Εύας, Κυριακοπούλου Εμμανουέλας, Μπουζάκη Αποστόλη, Μπουμπόναρη Φανής, Νικολακάκη Δημήτρη, Πατεράκη Γιάννη, Ραμουτσάκη Μαρίας, Τακτικάκη Γιώργου, Χρυσουλάκη Αφροδίτης, Ψυλλάκη Χρυσούλας. Επίσης συμμετείχαν οι Αθανασοπούλου Ελευθερία, Αθανασοπούλου Ευτυχία, Γαλανάκη Θεανώ, Καντέρη Νίκη, Μελάκης Κώστας, Νυσταζάκη Βασιλεία, Πετράκη Ελευθερία, Τραχαλάκη Δέσποινα, Χιωτάκη Δέσποινα και ο παραδοσιακός χορευτικός σύλλογος «Βιγλάτορες».
Μικρές ατέλειες, όπως η ανισόμετρη κατανομή του χρόνου ανάμεσα στα δύο μέρη του έργου, τα λίγα σκηνικά σε σχέση με την τεράστια σκηνή, ή τα κοψίματα κάποιων τραγουδιών λόγω του άγχους του χρόνου, είναι ελάχιστες σε σχέση με τα θετικά αποτελέσματα της παράστασης.
Όποιοι δεν την είδαν, αξίζει να πάνε την Παρασκευή   29 Αυγούστου 2014    στο  Θέατρο Ερωφίλη – Fortezza στο Ρέθυμνο για να την δουν!