«Θεώμαι»
Θεατρική μάσκα
Δημιουργός της θεατρικής μάσκας ήταν ο Αισχύλος ο οποίος καθόρισε τέσσερις τύπους προσωπείων: αυτή του γέροντα, του νέου, της εταίρας και του δούλου. Στη δημόσια σφαίρα, οι μάσκες χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: εκείνη που μεταμορφώνει, εκείνη που αποκρύπτει και εκείνη που τρομάζει.
Η μάσκα είναι ένα εργαλείο δουλειάς. Ένα σύμβολο. Ένα αντικείμενο ιερό, όπως το κερί για την εκκλησία. Έτσι και η μάσκα για το θέατρο. Το κερί χρειάζεται ένα χέρι και μία φωτιά. Η μάσκα χρειάζεται μία ψυχή και έναν λόγο. Οι ηθοποιοί είναι οι κοινωνοί αυτού του λόγου. Δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από μία μάσκα, όπως δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από ένα κερί αναμμένο. Κρυφτό παίζουν οι ένοχοι που κρύβονται πίσω από μάσκες. Δε γνωρίζουν πως, όταν φορέσεις τη μάσκα, εκείνη εμψυχώνεται και αντανακλά ό,τι έχεις μέσα σου; Όχι ό,τι έχεις πίσω από αυτήν. Και ό,τι νομίζεις πως κρύβεται, βγαίνει και αποτυπώνεται στη μάσκα με τέτοια ακρίβεια, που και το ίδιο σου το πρόσωπο θα ζήλευε τόση εκφραστικότητα και τόσα συναισθήματα να αναδύονται… Η μάσκα δεν είναι ένα δάχτυλο που κρύβεσαι πίσω του να μη σε δουν. Είναι ένα δάχτυλο που δείχνει. Και δείχνει ό,τι έχεις μέσα στην ψυχή σου. Η μάσκα αλιεύει από εκεί που την ταΐζουν. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που υπήρχαν σαράντα είδη θεατρικών προσωπείων κωμωδίας και μόλις εικοσιπέντε είδη προσωπείων τραγωδίας.
Οι μάσκες και τα προσωπεία υπάρχουν για να φοριούνται για λίγο, για όσο χρόνο είναι απαραίτητη η μαγεία. Μόνο έως τις δώδεκα. Ύστερα γίνονται κολοκύθες που πέφτουν από τα διαζώματα στην ορχήστρα και σπάνε.
Αποκαθήλωση. “Η από της τραγωδίας ηδονή” του βροντείου είναι δέση.
• Θεατρική σκηνή
Η σκηνή έχει μνήμη και απορροφά την αλήθεια και το ψέμα, την ειλικρίνεια και την υποκρισία, την ομορφιά και την ασχήμια, το θάρρος και το θράσος, την εντιμότητα και την ανεντιμότητα. Η σκηνή έχει ενέργεια που πάλλεται και συντονίζεται με το άπειρο. Η σκηνή είναι φτιαγμένη από εμβριθείς ρίζες. Είναι ένα θεατρικό σημείο εκκόλαψης καυτών παλμών…γέννας, ενηλικίωσης και τολμηρών πτήσεων. Πάνω στη σκηνή είσαι γυμνός. Δεν μπορείς να κρυφτείς, ακόμα και με τόνους μακιγιάζ. Φαίνεσαι. Φαίνεται η ψυχή σου.
Αν δεν είσαι καθαρός, αν δεν είσαι γνήσιος, αν δεν είσαι ταπεινός, αν δεν είσαι τίμιος και αξιοπρεπής, αν προσπαθήσεις να κλέψεις, αν δεν έχεις δουλέψει, αν δεν έχουν λιώσει τα σωματικά υγρά σου πάνω στα ξύλα, στις πέτρες ή στο χώμα της, θα σε διαλύσει, θα σε καταπιεί, θα σε “ξεράσει”. Δεν υπάρχει ταλέντο εκεί να σε βοηθήσει. Δεν μπορείς να υποκριθείς και να παίζεις θέατρο πάνω στη σκηνή. Πρέπει να είσαι.
Τη σκηνή τη φλερτάρεις. Μονίμως. Της φέρεσαι ωραία, την κολακεύεις, τη φιλάς. Της δίνεις και δε ζητάς. Κατακτάς. Με ήθος. Ως ηθοποιός. Ό,τι δίνεις, ανταμείβεται. Τη σκηνή την κατακτάς και ύστερα την εξουσιάζεις. Δεν τη βιάζεις…Ακόμα και αν την έχεις κατακτήσει. Η σκηνή δεν είναι ακατάλληλη, είναι μία έξοδος κινδύνου.
Με τους ηθοποιούς πάνω στη σκηνή, δημιουργείς κανάλι. Και με τη σκηνή δημιουργείς κανάλι. Για να σε αγαπήσει, θέλει συντονισμό, ευθυγράμμιση και γείωση.
Γιατί η σκηνή είναι διάφανη για να φανείς και πολύχρωμη για να σε αναδείξει.
Κι όταν κουραστείς να φωνάζεις, η θυμέλη θα σου διδάξει τον τρόπο.
• Το θέατρο
Το θέατρο είναι μία θεραπεία, ένα ίαμα. Είναι η ενυδάτωση της ψυχής.
Η έκτη Τέχνη που εγκιβωτίζει όλες τις άλλες Τέχνες. Το θέατρο είναι η έκτη ημέρα της χαράς και της ελευθερίας. Της δημιουργίας. Είναι μία Τέχνη που δονείται. Καλλιεργεί και διαμορφώνει. Το θέατρο είναι η μήτρα όπου αναπαύονται οι Θεοί και ο πολιτισμός.
Στο θέατρο παρακολουθούμε αυτό που ξεδιπλώνεται μπροστά μας και δε βλέπουμε… το προφανές. Εκείνο που δε θέλουμε να δούμε. Εκείνο που ταυτιζόμαστε.
Δεν υπάρχει άσχημο θέατρο γιατί το θέατρο διδάσκει πώς χτυπά η καρδιά της κοινωνίας και αν βλέπουμε έναν σκληρό και άδικο κόσμο, ωφείλουμε να δημιουργήσουμε έναν άλλον πιο ανθρώπινο. Το θέατρο είναι εκεί και αναγνωρίζει, αποκαλύπτει, καταδεικνύει.
Τόσο τη βία, τα εγκλήματα, τον ανείπωτο πόνο, τη φτώχεια, τα κρυμμένα πάθη, την αδιαφορία, την αδράνεια, τη νωθρότητα, την κλιματική αλλαγή όσο και τη χαρά, την ελπίδα, το όνειρο, την κατανόηση, τη συγχώρεση, τη λύτρωση , την αφύπνιση, το χαμόγελο. Την αλήθεια. Το θέατρο είναι η ίδια η ζωή.
Για αυτό έχει διάρκεια. Οι θεατές παρακολουθούν τη ζωή και παρατηρούν τους ηθοποιούς, οι οποίοι έχουν παρατηρήσει τους ίδιους τους θεατές μέσα στην κοινωνία.
Η λέξη «θέατρο» προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «θεώμαι», που σημαίνει παρατηρώ. Παρατηρώ σημαίνει εξετάζω διεξοδικά. Εξερευνώ. Συλλέγω. Βλέπω. Συντονίζομαι. Νιώθω. Ενσυναισθάνομαι. Συμπάσχω.
Συνεπώς, η λέξη «παρατηρώ» είναι ένα δοχείο συναισθημάτων. Άρα το θέατρο είναι ένα μουσείο συναισθημάτων, που συλλέγει δοχεία. Συλλέγει χώμα μέσα στα άδεια δοχεία. Χώμα που θέλει σπόρους, λίπασμα, φροντίδα. Και εκείνο που επιστρέφει στην κοινωνία, είναι ανθισμένα λουλούδια. Τα λουλούδια της αγάπης, της ειρήνης. Ακόμα, προσφέρει στεφάνια δίχως αγκάθια. Η έκτη Τέχνη είναι ένα δοχείο το οποίο θα μείνει μέχρι το τέλος του κόσμου.
Όπως και η κοινωνία. Το θέατρο είναι ένας σωρός από όνειρα. Φαντασία. Για μία ευτυχισμένη κοινωνία, χρειάζεται να δηλώσουμε την παρουσία μας στο χώρο, να γεμίσουμε το χώρο. Η παρουσία μας πρέπει να είναι πιο σημαντική από τα αγκάθια που είναι στραμμένα απέναντί μας. Χρειάζεται να αφυπνιστούμε.
Να συντονιστούμε. Να δημιουργήσουμε κανάλι. Να κοιτάξουμε στα μάτια. Να δώσουμε χώρο, χρόνο, φροντίδα. Να ακούσουμε. Να ενωθούμε. Να νοιαστούμε. Για μία ευτυχισμένη κοινωνία, χρειάζεται να γίνουμε όλοι καλλιτέχνες. Αυθεντικοί και Γνήσιοι.
Αγαπώ ένα λουλούδι, θα πει πως είμαι άνθρωπος.
Αγαπώ και εκείνο που υπάρχει από κάτω και δε φαίνεται, θα πει πως είμαι καλλιτέχνης.
