Τον Βαγγέλη Κακατσάκη τον γνώρισα πρόσφατα.
Η πρώτη μας χειραψία έγινε στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών στην Αθήνα, τη μέρα που μοιραστήκαμε το πρώτο βραβείο πεζογραφήματος «Μάρκος Αυγέρης» για το 2023, εκείνος με το «Πότες θα κάμει ξεστεριά» και εγώ με «Το ξετύλιγμα της δαντέλας». Από τα Χανιά εκείνος, από το Ρέθυμνο εγώ, πώς δεν είχαμε βρεθεί μέχρι τότε, αναρωτιόμουν –αυτά έχει η καταραμένη ξενιτειά που σε απομακρύνει από τις ρίζες σου και από τον τόπο που αγαπάς. Ανταλλάξαμε τα βραβευμένα μας βιβλία και η βραδιά κύλησε χαρούμενα. Ο Βαγγέλης, πολυγραφότατος και δημιουργικός άνθρωπος που δίνει επί χρόνια την δική του πνοή στα «Χανιώτικα Νέα», μας τραγούδησε ψυχωμένα το ριζίτικο που έχει τον τίτλο του βιβλίου του (πότες θα κάμει ξεστεριά) και μας μίλησε με την Κρητική του λαλιά, φορτωμένη με τις μνήμες της αδάμαστης πατρίδας του.
Θέλω να πω δυο λόγια γι αυτό το βιβλίο, με πολύ σεβασμό. Μέσα από τις σελίδες του πετάχτηκαν -με το που το άνοιξα- οι μυστικές φωνές της Κρήτης. Απελευθέρωσαν αρώματα, ομορφιές, αγριάδα και συγκίνηση καλά συνταιριασμένα μεταξύ τους. Μέσα από τις λέξεις, τους διαλόγους και τα γεγονότα αποκαλύφθηκε ο ηρωισμός, η λεβεντιά , η αυτοθυσία μα πάνω από όλα το πάθος και η λαχτάρα για τη Λευτεριά που βαστάει ο Κρητικός μέσα του.
Στα εφτά διηγήματα του βιβλίου (Η Καμπάνα, Το τέλος, Ζωή και θάνατος, Η εκδίκηση, Το χρέος, Ανάσταση, Εθελοντής) κυριαρχεί η διψασμένη κραυγή για Αγώνα και Απελευθέρωση που είναι πιο δυνατή από τη ζωή, τη μοίρα, ακόμα και από τον θάνατο.
«Η Κρήτη έχει γεμίσει από Δασκαλογιάννηδες!» γράφει. «Μπορεί να έγδαραν το Δάσκαλο ζωντανό στο Κάστρο, μα το μαρτύριό του μας φόρτωσε μ΄ένα χρέος που πρέπει να πληρώσουμε».
Σε άλλο σημείο η βασανισμένη χήρα , η Μαριγώ βροντοφωνάζει: « Όχι δε θα αφήσω εγώ το γιο μου να τουρκέψει. Γενίτσαρος; Καλλιά χω να τον σφάξω».
Κι ο Μανώλης που κρυβόταν από σπήλιο σε σπήλιο; Κίνησε να παραδοθεί για να γλυτώσει τους υπόλοιπους από τη μανία των Τούρκων. «Ξέρει», λέει ο συγγραφέας «ποιο είναι το τίμημα της πράξης του. Μα δεν τον νοιάζει. Απ’ τη μισερή ζωή καλλιά ειν’ ο θάνατος».
Το βιβλίο ξεχειλίζει από λόγια και πράξεις γενναίων.
Σε ευχαριστώ Βαγγέλη. Με έκανες να βρεθώ ανάμεσα στους χωρικούς και να ζήσω το «θάμα» όπως το περιγράφεις στο πρώτο σου διήγημα. Μου έδωσες την ευκαιρία να αφουγκραστώ την καμπάνα της Λευτεριάς που σημαίνει την Ανάσταση κάθε στιγμή για κάθε Κρητικό και να νιώσω το λυτρωτικό της ήχο να χτυπάει μέσα και στη δική μου καρδιά.
Σε ευχαριστώ ακόμη γιατί έκανες την ψυχή μου να πεταρίσει με τη γραφή σου, με τις λέξεις και τις ιδιαιτερότητες του Κρητικού φραστικού πλούτου που τόσο καλά κατέχεις. Μερικές από αυτές είχα να τις ακούσω από τα παιδικά μου χρόνια, από τότες που κι εγώ αλώνιζα τα χώματα της περήφανης Κρητικής γης.
*Η Άννα Φιλιώτου είναι καθηγήτρια Αιματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών – συγγραφέας
